راه خروج "عراق" از بحران چیست؟
فرارو- بعد از تصرف موصل به دست داعش نچیروان بارزانی، نخست وزیر اقلیم خودمختار کردستان عراق در مصاحبه ای گفت ممکن است که همه عراق نتواند در آینده به صورت یک کشور باقی بماند.
وی ادامه داد: ایجاد یک منطقه خودمختار سنی می تواند به حل بحران کمک کند. به نظر ما بهترین راه حل، تشکیل یک منطقه خودمختار سنی نشین است، مانند آنچه ما در کردستان داریم.
در این میان عبدالمهدی الکربلایی نماینده آیت الله سیستانی با بیان اینکه حفظ وحدت عراق تنها راه حل پایان دادن به بحران کشور است، نسبت به وجود برخی طرح ها برای تقسیم و تجزیه عراق هشدار داد.
وی افزود: راه حل اصلی بحران حفظ وحدت عراق و یکپارچگی تمامی بخش ها و قشرهای این کشور است. از مدت ها پیش طرح ها و نقشه هایی وجود داشته که هدف آن تجزیه عراق بوده است اما ما باید نسبت به این برنامه ها آگاهی کامل داشته باشیم و فرصت را از دست ندهیم.
همچنین در حالی که برخی پیشنهاد تشکیل دولت نجات ملی در عراق را مطرح کردند، نوری مالکی، نخست وزیر عراق درخواست تشکیل دولت وحدت ملی موقت را در این کشور، رد کرد و گفت: تشکیل یک دولت ˈنجات ملیˈ به مثابه ˈکودتا علیه قانون اساسیˈ است.
در این میان «جان کری» وزیر خارجه آمریکا تصریح کرده که اخراج تروریست های داعش که بخش های وسیعی از شمال و غرب عراق را اشغال کرده اند، نیازمند اتحاد منطقه ای است و همه کشورهای منطقه باید برای بیرون راندن داعش همدست شوند.
راه حل خروج عراق از بحران کنونی چیست؟
حفظ تمامیت ارضی با ابزار ارتش
دکتر علی اصغر زرگر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «واقعیت موجود عراق حاکی از این است که این کشور سه تکه است و البته هر کدام از شیعیان، اهل سنت و کردها در قدرت سهمی دارند. منتهی کردها تمایل دارند از خودمختاری فراتر رفته و کشوری مستقل شوند.»
وی ادامه داد: «در این بین عوامل خارجی بیش از عوامل داخلی در روشن شدن بحران فعلی در عراق نقش داشته اند؛ اما به نظر می رسد با فراخوانی که از سوی مراجع صورت گرفت اراده سیاسی برای حفظ تمامیت ارضی عراق وجود دارد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اگر حکومت فعلی بخواهد به فدرالیسم تن دهد به این معناست که حکومت اکثریت تشکیل شده را بهم خواهد ریخت و عاقبت آن هم مشخص نیست چه خواهد شد.»
وی ادامه داد: «لذا به نظر نمی رسد نظام شکننده ای که در عراق تشکیل شده و البته مبتنی بر دموکراسی و قانون اساسی هم است بتواند به آرامی راه فدرالیسم را در پیش بگیرد. چون خواه ناخواه برای تشکیل فدرالیسم هم باید مدیریت صورت بگیرد وگرنه عراق تجزیه و سه کشور مستقل ایجاد خواهد شد. چرا که نیروهای گریز از مرکز به خصوص در میان کردها بیش از وفاداری به مرکز است.»
زرگر گفت: «لذا من معقدم در حال حاضر تنها ابزار برون رفت عراق از این بحران، ابزارهای اطلاعاتی و امنیتی و استفاده از زور ارتش است. یعنی در شرایط کنونی تمامیت ارضی عراق را به جز زور اسلحه نمی توان حفظ کرد تا زمانی که آمادگی برای دموکراسی مستحکم یا نوعی فدرالیسم بوجود بیاید.»
"عراق" آینده ای جز فدرالیسم نخواهد داشت
دکتر پیروز مجتهدازده استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «آنچه آقای بارزانی درباره راه حل خروج عراق از بحران کنونی عنوان کردند اشتباه است. چنین پیش بینی برای آینده عراق درست است مشروط بر اینکه ملت عراق چنین تصمیمی را بگیرد؛ نه آنکه آمریکا، اسرائیل و دیگران چنین تصمیمی برای عراق بگیرند.»
وی ادامه داد: «به عبارت دیگر در صورت تصمیم و موافقت ملت عراق بهترین راه حل بحران این کشور تشکیل یک فدارسیون کامل همچون فدرال سوئیس، آمریکا و آلمان است که در آن کردها، شیعیان و اهل سنت هرکدام دارای خودمختاری باشند و صرفا در روابط خارجی و دفاع ملی تابع دولت فدرال مرکزی باشند.»
وی افزود: «برخی صحبت از این می کنند که این اتفاق می تواند موجب زد و خورد این سه فدارسیون شود. اما من معتقدم اتفاقا برعکس، وقتی این سه فدراسیون دارای خودمختاری باشند، دیگر به هم کاری ندارند و طبیعتا در صلح و آرامش زندگی خواهند کرد.»
وی با بیان اینکه برای کشورهایی همچون عراق و افغانستان در منطقه ما راهی جز فدرالیسم وجود ندارد گفت: «لذا من معتقدم این راه حل تنها راه نجات عراق از وضعیت مبهمی است که در چند سال اخیر برای خود ایجاد کرده است؛ البته مشروط بر اینکه ملت عراق چنین تصیمی بگیرند.»
مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که آیا دولت مرکزی این فدرالیسم همین دولت آقای مالکی باید باشد؟، گفت: «ما صحبت از یک احتمال در آینده می کنیم. قطعا نوری مالکی و طالبانی تضمین شده برای تمام آینده عراق نیستند. ما صحبت از آینده ای می کنیم که در آن صورت باید یک قانون اساسی کاملا جدید برای کل فدرال تهیه شود و اقلیم های خودمختار اساسنامه داخلی خود را داشته باشند.»
مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که آیا سرکوب گروههای تروریستی داعش نمی تواند راه حلی ریشه ای برای بحران عراق باشد گفت: «اقدامات نظامی علیه این گروههای تروریستی خونخوار ضد اسلام و همه گروههایی که به آنها کمک می کنند لازم و واجب است؛ اما راه حل دائمی مسائل عراق نخواهد بود.»
وی تصریح کرد: «راه حل دائمی بحران عراق همانطور که عرض شد باید بر اساس تصمیم ملت عراق و بر اساس اصولی که جغرافیا دیکته می کند باشد؛ و امروز جغرافیا در عراق به ما و همه دنیا می گوید که عراق آینده ای جز فدرالیسم نخواهد داشت.»
موازنه منصفانه میان شیعیان، اهل سنت و کردها در تشکیل دولت
اما دکتر هرمیداس باوند استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «بحث فدرالیسم در قانون اساسی عراق پیش بینی شده است منتهی کردها معتقدند این فدراسیون باید به سه قسمت شمال، مرکز و جنوب تقسیم شود اما دولت مرکزی عراق تمایل داشت که فدارسیون بر اساس استان ها باشد که لذا این موضوع لاینحل باقی مانده است.»
وی ادامه داد: «برخی بر این باورند که با ادامه بحران در عراق احتمال تجزیه عراق وجود دارد. در این میان کردها از چنین رویدادی ناخشوند نیستند به خصوص اینکه مسئله کرکوک برای آنها دارای اهمیت است. در صورت تجزیه عراق بخش سنی نشین آن هم به دلیل سوابق تاریخی و سنتی به سمت سوریه (خواه بشار اسد بر سر کار باشد یا نباشد) تمایل خواهد داشت تا اتحادی شکل دهند.»
باوند گفت: «آمریکا حل بحران را در گروی تغییر ساختار داخلی عراق و ایجاد یک دولت فراگیر می داند. به عبارتی آمریکا معتقد است در دولت عراق باید مشارکت اهل سنت، کردها و شیعیان به صورت منصفانه صورت بگیرد که البته این پیشنهاد با مخالفت آقای نوری مالکی مواجه شد و آن را مخالف قانون اساسی عراق اعلام کرد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «به نظر من اگر قرار باشد عراق واحدی پابرجا باشد باید موازنه ای منصفانه میان شیعیان، اهل سنت و کردها در تشکیل دولت عراق وجود داشته باشد و این یک ضرورت است.»
نظر شما :