چرا توانایی موشکی ایران نباید موضوع مذاکره باشد؟
طی چند دور اخیر مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، یکی از مواردی که به عنوان درخواستی غیرمنطقی از سوی طرف غربی از آن یاده شده، تلاش برای طرح موضوع برنامه موشکی ایران در قالب مذاکرات بوده است. اما فارغ از جنبه های سیاسی، یک نشریه معتبر با طرح استدلال های حقوقی، ضرورت عدم طرح این موضوع در مذاکرات هسته ای را اثبات کرده است.
به گزارش «تابناک»، در مطلبی که امروز در سایت نشریه «نشنال اینترست» منتشر شده، رضا نصری، حقوقدان و عضو موسسه مطالعات عالی بین المللی ژنو، ضمن اشاره به تلاش آمریکا برای محدود کردن توان موشکی ایران در قالب مذاکرات هسته ای، استدلال هایی در رد مشروعیت این تلاش ها مطرح کرده است.
در این مطلب آمده است:
با وجود جو مثبت حاکم بر آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، این مذاکرات نتوانست به یک توافق نهایی منجر شود. منابع مختلفی فاش کرده اند که یکی از موانع اصلی بر سر راه توافق نهایی، اصرار کشورهای غربی – و خودداری ایران – بر طرح موضوع برنامه موشک های بالیستیک ایران در دستور کار مذاکرات هسته ای بوده است.
از نقطه نظر حقوقی، ایالات متحده استدلال می کند که قطعنامه شماره 1929 شورای امنیت سازمان ملل، فعالیت های مرتبط با موشک های بالیستیک ایران که قادر به حمل کلاهک هسته ای می باشند را منع می کند. در نتیجه، آمریکا ادعا می کند از آنجا که در توافق مقدماتی ژنو از «توجه به قطعنامه های شورای امنیت» سخن گفته شده، موضوع موشک های بالیستیک ایران نیز باید در زمره موضوعات مورد بحث وارد شود.
ایران چنین تفسیری از توافقنامه مقدماتی ژنو را رد کرده و بیان می کند که توانایی های نظامی اش، یک حق حاکمیتی بوده و به پرونده هسته ای ارتباطی ندارد.
اما در شرایطی که به دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 نزدیک می شویم، سه نکته درباره موضع حقوقی آمریکا قابلیت طرح و بحث دارد:
نخست، این صحیح است که توافقنامه مقدماتی ژنو از ضرورت «توجه به قطعنامه های شورای امنیت» سخن می گوید. اما پس از آن، بلافاصله می افزاید: «با رویکردی مبتنی بر رساندن ملاحظات شورای امنیت سازمان ملل در این موضوع، به یک نتیجه رضایت بخش». در این متن همچنین آمده است: «راه حل جامع، می بایست شامل یک فرایند متقابل و گام به گام بوده و به برداشتن کامل همه تحریم های شورای امنیت سازمان ملل منجر شود».
در نتیجه، بر اساس متن توافقنامه مقدماتی ژنو، در صورتی که طرفین بخواهند قطعنامه های شورای امنیت را – که شامل تحریم هایی علیه فعالیت های مرتبط با موشک های بالیستیک ایران است – مورد توجه قرار دهند، باید این کار را صرفاً با هدف برداشتن کامل تحریم ها انجام دهند، نه آن گونه که ایالات متحده انتظار دارد، با هدف بحث درباره چگونگی تثبیت آن ها.
به عبارت دیگر، در روند مذاکرات، 1+5 می تواند پیشنهاد برداشته شدن ممنوعیت فعالیت های موشکی بالیستیک ایران را در ازای امتیازاتی در موضوع هسته ای از سوی ایران ارائه کند، اما نمی تواند انتظار داشته باشد که ایران به طور کامل یا تا اندازه ای، تسلیم خودِ این ممنوعیت شود.
انجام چنین کاری (پذیرش ممنوعیت) بدان معنا خواهد بود که طرفین نه اصل «برداشتن کامل همه تحریم های شورای امنیت» را رعایت کرده اند و نه – آن گونه که متن توافق ژنو بیان می کند – «ملاحظات شورای امنیت درباره این موضوع را به نتیجه رضایت بخش» رسانده اند.
هرگونه تفسیر دیگری از این بند، بدان معنا خواهد بود که هدف توافقنامه مقدماتی ژنو، واداشتن طرفین مذاکره کننده به تبدیل یک اقدام تنبیهی شورای امنیت به یک تعهد الزام آور بوده است. امری که کاملاً با عقل سلیم در تضاد است.
نکته دوم اینکه در توافقنامه مقدماتی ژنو، ممنوعیت فعالیت های موشکی ایران به عنوان یک «تحریم» در نظر گرفته شده که وضعیتی کاملاً مشابه تحریم های وضع شده علیه ایران در دیگر بخش ها (نفت، پتروشیمی، مالی و غیره) دارد. در هیچ جای متن توافقنامه مذکور، اشاره ای مبنی بر اینکه این تحریم جایگاه ویژه ای دارد که آن را از اصل «برداشته شدن کامل تحریم ها» در پایان مذاکرات مستثنا می کند، وجود ندارد.
به عبارت دیگر، از منظری حقوقی، هیچ نکته ویژه و استثنایی درباره این تحریم شورای امنیت وجود ندارد که بحث درباره هر اقدامی به جز برداشته شدن کامل آن را توجیه کند. کسانی که با هدف بحث درباره راه های تثبیت این تحریم، آن را از دیگر موضوعات جدا می کنند، باید توجیهی حقوقی برای موضع خود ارائه کنند؛ زیرا نه قطعنامه های شورای امنیت و نه متن توافقنامه ژنو، وضعیت ویژه ای را به این تحریم خاص اعطا نکرده است.
در نهایت، نکته سوم؛ مسئله ای است که از جنبه عملی، درباره موضع آمریکا مطرح می شود: چرا در شرایطی که موضوع اصلی نگرانی [غرب] (یعنی برنامه هسته ای ایران) خود در محور بحث و مذاکرات قرار داشته و در مسیر حل و فصل می باشد، باید بر طرح موضوع موشک های بالیستیک اصرار کرد؟
با مطالعه منصفانه قطعنامه 1929 و بررسی هدف و مقصود اصلی آن، آشکار می شود که شورای امنیت واقعاً قصد نداشته موضوع فعالیت های موشکی بالیستیک ایران را به خودی خود مورد توجه قرار دهد؛ بلکه بحث بر سر ممنوعیت فعالیت های مرتبط با «موشک های بالیستیک دارای توانایی حمل کلاهک هسته ای» بوده است.
بنابراین، زمانی که هیچ سلاح هسته ای وجود نداشته و یا برنامه هسته ای ایران از قابلیت تولید چنین سلاح هایی برخوردار نباشد (نتیجه ای که انتظار می رود از مذاکرات هسته ای حاصل شود) طرح بحث اشاعه هسته ای، به صورت خودکار موضوعیت خود را از دست می دهد. در نتیجه، بحث درباره آن بر خلاف متن توافقنامه ژنو – و بدون رضایت یکی از طرف ها – بیش از هرچیز بیهوده و غیرسازنده به نظر می رسد.
نظر شما :