عضوسابق تیم‌هسته‌ای: زمان به سود ایران است

مذاکرات وین این روزها به طرز غیرقابل باوری مورد حمله قرار گرفته است، انتظارها بالا رفته است و افرادی هستند که انتظار دارند این مذاکرات در همان دور اول به نتیجه برسد. انتظارهایی که برخی آن را بجا نمی دانند و می گویند تازه از دور بعدی وارد مذاکرات واقعی خواهند شد. با این وجود پس از پایان مذاکرات وین4، تلاش گسترده یی برای القای شکست در مذاکرات وین شده است تا شاید از این مسیر مخالفان مذاکرات به نتیجه دلخواه خود که همان شکست مذاکرات است برسند.

اعتماد در همین مورد با سیروس ناصری، عضو اسبق تیم مذاکره کننده هسته ای گفت وگو کرد. او برخلاف مشغله های فراوانش حاضر شد برای برطرف کردن نگرانی مردم و مخالفان مذاکرات با «اعتماد» گفت وگو کند تا به آنان که این روزها نگران شکست مذاکرات هستند تاکید کند که مذاکرات هسته ای نه تنها شکست نخورده است بلکه مسیر منطقی خود را طی می کند و این انتظار که در دور اول به نتیجه برسیم انتظار نادرستی بوده است. ناصری بر این باور است که رسیدن به توافق نهایی در اواخر تیرماه یا حتی در دوره تمدید ممکن است و این موضوع به معنای شکست مذاکرات نیست. تاکید می کند که طبیعت این مذاکرات این گونه است و امریکا تا پایان تیرماه عقب نشینی های دیگری نیز خواهد کرد. از دو بخش اصلی سنگین مذاکرات می گوید و بارها از عملکرد تیم مذاکره کننده هسته یی دفاع می کند.

تحلیل شخصی شما از این دوره از مذاکرات چیست؟ فکر می کنید عملکرد مذاکره کنندگان ایرانی چگونه بوده است؟

به نظر من روند مذاکرات خیلی متین و محکم بود و هیات مذاکره کننده ایران با دقت بالایی در حال چیدن چارچوب ها و جاگذاری مواضع به گونه یی است که مطمئن باشد می تواند در مراحل نهایی و در بده بستان نهایی حداکثر منافع را برای کشور تحصیل کند.

فکر می کنید چرا انتظارها از این دوره از مذاکرات ایران و 1+5 تا این اندازه زیاد بود؟ چرا عده یی توقع داشتند که این مذاکرات در همین مرحله اول به نتیجه برسد؟ چنین توقعی بجا است؟

فکر می کنم کسانی که انتظار یک حرکت خیلی جدی از این دور از مذاکرات را داشتند مقداری دچار اشتباه شده اند یا اینکه مقداری تحت تاثیر اخبار و تبلیغاتی که قبل از مذاکرات مطرح شده بود قرار گرفتند. بخشی از این کار در داخل صورت گرفته بود اما بخش عمده آن در خارج بود و در مجموع رسانه های خارجی و آنهایی که به این موضوع پرداختند انتظارات را بالا برده بودند. در حالی که این نخستین مرحله ورود به مذاکرات است و در سه دوره گذشته آن گونه که تیم مذاکره کننده گزارش داده و در رسانه ها هم منعکس شده است بحث های بده بستان و چالشی شروع نشده بود و تا به حال مشغول اعلام مواضع و تنظیم شکل و فرم مذاکرات بوده اند. بنابراین انتظار اینکه یک حرکت عمده یی در این مرحله انجام بشود حتما انتظار به جایی نبوده است.

شما به بالا رفتن انتظارات اشاره کردید و رسانه های خارجی را در این مسیر تا اندازه یی مقصر دانستید فکر می کنید کسانی که در داخل تحلیل می کنند این مذاکرات به بن بست رسیده به نوعی مشغول دنبال کردن خط رسانه های خارجی هستند؟

کسانی که چه در داخل و چه در خارج در مورد نتیجه مذاکرات پیشداوری می کنند بعدا ناگزیر خواهند شد که نظر و تحلیل خودشان را برگردانند و خودشان را با واقعیت وفق بدهند. به نظر من در مجموع مذاکرات کاملا مسیر منطقی خود را طی می کند. مذاکرات متقن و کاملی است و نه در این دور بلکه در دورهای بعدی هم نباید انتظار تحول عمده یی را در مواضع طرفین داشت. طبیعت این مذاکرات این است که بده بستان واقعی و توافق نهایی در مرحله آخر انجام شود. بنابراین من تا 20 تیر، هفته آخر تیرماه یا حتی بعد از یک دوره تمدید انتظار یک حرکت اساسی در مذاکرات را نخواهم داشت و فکر می کنم این دیدگاه واقع بینانه یی است که می توان در مورد این مذاکرات داشت.

اما شاهد هستیم که در داخل رسانه های زیادی هستند که بر طبل شکست خوردن مذاکرات می کوبند فکر می کنید هدف آنان از این تحرکات چیست؟

اگر عده یی واقعا نگران مذاکرات باشند طبیعی است که از اینکه مذاکرات جلو نرود خشنود باشند اما از نظر من اینها در اشتباه هستند و خیلی هم جدی در اشتباه هستند. اساس این مذاکرات این است که با توافق ژنو امریکا عقب نشینی اساسی کرد و بعد از 10 سال پذیرفت که ایران غنی سازی هسته یی داشته باشد و بعد از آن عقب نشینی حالا امریکا باید در چندین مورد دیگر هم از مواضعش عقب نشینی بکند و بعد در عین حال هم اهرمی را که در این مدت به کار گرفته است و از طریق آن برنامه هسته یی ایران را عقب انداخته یعنی تحریم ها را هم بازپس بدهد و واگذار بکند. در عین حال عملکرد هیات مذاکره کننده ایرانی بسیار قوی و محکم بوده است و با این روحیه هم در حال مذاکره است. زمان نیز به نفع ایران است و در نهایت خواهیم دید که در تیرماه یا بعد از آن امریکا عقب نشینی های دیگری هم خواهد کرد.

روز گذشته آقای ظریف در پیام توییتری خود هشدار داده اند که شرایط به گونه یی نشود که اتفاق سال 2005 تکرار شود و توافقی حاصل نشود. فکر می کنید مخاطبان اصلی آقای ظریف چه افرادی هستند و این پیام به عنوان نخستین واکنش یکی از اعضای تیم مذاکره کننده چه معانی در بر دارد؟

من فکر می کنم این پیام درستی است که طرف مقابل که البته منظور فقط امریکا است بداند اگر بخواهد وقت گذرانی کند یا در مذاکرات بخواهد خواسته های حداکثری خودش را به نتیجه برساند نتیجه اش این خواهد شد که جمهوری اسلامی ایران مجددا راهش را جدا کند و مسیر خود را برود. تجربه این 10 سال هم نشان داده است که این امریکا است که از چنین شرایطی متضرر خواهد شد. در نتیجه این پیام آقای ظریف پیام بسیار درست و بجایی است.

یعنی تصور می کنید طرف هشدار آقای ظریف فقط امریکا باشد و آقای ظریف نگرانی ای از طرف مخالفان داخلی و واکنش هایشان نداشته باشد؟

به هر حال من امیدوارم تیم مذاکره کننده همچنان بتواند با قاطعیت کار خودش را دنبال کند و چنین نگرانی وجود نداشته باشد. اما قبل از این هم چنین موقعیت هایی را داشته ایم و تنها تجربه سال 2005 نیست. در یک نقطه آقای جلیلی که مسوول مذاکرات بودند به دنبال توافقی با امریکایی ها بودند که بر مبنای آن مواد اصلی از کشور خارج شود و در خلال آن مسائل هسته یی به سمت راه حل برود. همان زمان هم انتقادات داخلی موجب شد که هیات مذاکره کننده ترجیح بدهد که مذاکرات متوقف بماند تا اینکه مذاکرات رو به جلو باشد. امیدوارم این رویه برای هیات مذاکره کننده فعلی اتفاق نیفتد، البته که با حمایت هایی که از این هیات صورت گرفته است بعید می دانم چنین اتفاقی بیفتد.

فکر می کنید نگارش یک پیش نویس مشترک تا چه اندازه کار سختی باشد؟ تصور نمی کنید که یکی از مشکلات اصلی طرفین نگارش این پیش نویس باشد؟

نگارش توافق، یک بخش زمانبر، دقیق و دشوار مذاکرات است اما ورود به مرحله نگارش بدون اینکه بر روی مبانی بده بستان توافق شده باشد آنچنان به کار نمی آید، بنابراین فکر نمی کنم اصلا محلی از اهمیت داشته باشد. آنچه مهم است این است که هیات مذاکره کننده بتواند با روش هایی که به کار می برد طرف مقابل یعنی امریکا را وادار کند که آنچه را که نزدیک به حداکثر خواسته های ما است بپذیرد و این بیش از آنکه به جزییات مربوط باشد به بحث کلان مربوط است و نکته سنجی و زمان سنجی را می طلبد که در چه مقطعی بده بستان نهایی صورت بگیرد.

در نهایت تصور می کنید توافق ها و مناقشات اصلی در این دوره از مذاکرات چه باشد؟

به نظر من دشوارترین بخش مذاکرات تعریف روابط و مناسبات میان ایران و آژانس و از طرف دیگر نحوه برچیده شدن تحریم ها و رفع آنها، ابعاد حقوقی و اجرایی آن است این مذاکرات بسیار دقیق جزیی و ریز است که هر بخش از جزییات می تواند بعدا منافع ما را تحت تاثیر قرار بدهد. این دو بخش است که مذاکرات سنگین می طلبد اما بقیه مسائلی که در خبرها مطرح شده مسائل مربوط به بده و بستان است و معامله نهایی قابل حل است.