گزینه پیشنهادی ۱۴ تا ۱۹ ساله برای چارچوب توافق جامع هسته‌ای

این روزها اخبار در مورد چالش هسته ای بین ایران و غرب کم نیست. ولی در میان این همه اخبار، گزارش منتشر شده توسط گروه بین المللی بحران (International Crisis Group) تبیین کننده ایده هایی در مورد توافق نهایی با ایران است. این گزارش در شرایطی منتشر شده است که ایران و 5+1 در حال آماده شدن برای دور جدید مذاکرات در وین هستند.

به گزارش «تابناک»، اسکات پیترسون خبرنگار و تحلیل گر کریستین ساینس مونیتور با ذکر مقدمه فوق ادامه داده است که مانند مذاکره کنندگان، گزارش ارائه شده توسط گروه بین المللی بحران که در بروکسل مستقر است، دوره ای طولانی را هدف گذاری کرده است و جدول زمانی 19 ساله ای را در نظر گرفته است تا طی آن دو طرف بر دهه ها بی اعتمادی فائق آیند.

پیترسون ادامه داده است که: این گزارش جزئیات مفصل فنی چگونگی تضمین دست نیافتن ایران به سلاح هسته ای را در بر می گیرد و در این میان به موانع رسیدن به توافق و نیز دیدگاه های ایران نیز باید توجه شود.

علی واعظ نویسنده ایرانی این گزارش برای گروه بین المللی بحران که سفر اخیر وی به ایران و دیدار وی با هاشمی رفسنجانی در این حاشیه ساز شد از سوی پیترسون فردی شناخته شده است که با هر دو طرف ایرانی و آمریکایی تماس های نزدیکی داشته است و گزارش تهیه شده توسط وی بر خلاف گزارش های قبلی که آمریکا محور بوده اند، با توجه به بازخوردهای دریافت شده از دو طرف تهیه شده است.

طرح تهیه شده توسط گروه بین المللی بحران برای حل اختلاف بر سر موضوع هسته ای، تضمین دست نیافتن ایران به سلاح هسته ای و برداشته شدن تحریم ها علیه ایران موارد زیر را در بر می گیرد.

- ظرفیت غنی سازی ایران نباید با توجه به تعداد سانتریفیوژهای ایران سنجیده شود بلکه باید توانایی کلی آنها مورد ارزیابی قرار گیرد. باید به ایران اجازه داده شود که ترکیب سانتریفیوژهای مورد استفاده خود را انتخاب کند.

- در یک یا دو سال ابتدایی، ظرفیت غنی سازی ایران باید به حدود هشت هزار سانتریفیوژ فعلی محدود بماند. بعد از چند سال اعتمادسازی که اقدامات اعتمادساز سخت گیرانه و تهاجمی و نیز تبدیل فوری ذخایر اورانیوم به سوخت هسته ای برای صفر شدن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را در بر می گیرد، به ایران اجازه داده شود که ظرفیت غنی سازی خود را به سه برابر میزان فعلی یعنی معادل 24هزار سانتریفیوژ نسل اول افزایش دهد.

- طراحی نیروگاه اراک باید به گونه ای تغییر یابد که میزان تولید پلوتونیوم آن بسیار کمتر شود.

- باید مکانیزمی عینی و اجباری برای حل اختلافات ایجاد شود.

در مقابل غرب موارد زیر را خواهد پذیرفت:

- تاسیسات فردو تعطیل نخواهد شد بلکه به تاسیسات تحقیق و توسعه با محدودیت های سختگیرانه تبدیل خواهد شد.

- برداشته شدن تحریم ها از طریق فرایندی با تغییر جهشی سریع بعد از یک دوره اعتمادسازی قابل توجه.

- آزادسازی نیمی از درآمدهای بلوکه شده ایران بعد از یک یا دو سال و همچنین برداشته شدن بیشتر محدودیت های بانکی علیه ایران. اروپا واردات نفت از ایران را به صورت تدریجی از سر خواهد گرفت. آزادسازی سایر دارایی های ایران و برداشته شدن دیگر تحریم ها در پنج تا هفت سال بعد.

- کمک فنی به برنامه صلح امیز هسته ای ایران

- برداشته شدن دیگر تحریم های مرتبط یا موضوع هسته ای بر بخش های گاز و نفت ایران در فاز نهایی توافق

چنین توافقی با خواست بخش هایی از کنگره آمریکا که خواستار محدود کردن برنامه غنی سازی ایران به برنامه ای سمبلیک با چند هزار سانتریفیوژ است، هماهنگ نیست. آنها از توافقی که زیرساخت های هسته ای جدی برای ایران باقی بگذارد، استقبال نمی کنند. چنین توافقی در ایران نیز مخالفینی جدی خواهد داشت.

توضیح:

شایان توجه است که گزارش 66 صفحه ای تهیه شده، سه گام اولیه (یک تا دو سال)، میانی (پنج تا هفت سال) و نهایی (هشت تا ده سال) در نظر گرفته شده است. راه حل پیشنهادی تلاش کرده است به هفت مانع زیر بپردازد:

- ظرفیت غنی سازی اورانیوم

- رآکتور اراک

- شفافیت و راستی‎آزمایی

- ابعاد نظامی احتمالی

- قطعنامه های شورای امنیت

- برداشته شدن تحریم ها

- زمان عادی شدن وضعیت هسته ای ایران در آژانس

صرف نظر از میزان تطابق پیشنهاد ارائه شده با واقعیت های مذاکرات و توافق نهایی احتمالی، توجه به این نکته لازم است که با نزدیک شدن به زمان نگارش توافق نهایی، انتشار گسترده اخبار و تحلیل در مورد چارچوب توافق نهایی می تواند ابزاری در دست مذاکره کنندگان غربی برای تاثیرگذاری بر مذاکرات و فضای رسانه ای باشد.