باوجود مسائل حاشیه ای مذاکرات هسته ای خوب پیش می رود

دیپلماسی ایرانی: بحران اوکراین تا کنون بر روند تلاش های بین المللی برای مذاکره با ایران به منظور یافتن راه حلی دایمی برای فعالیت های هسته ای ایران کشور، تاثیر نگذاشته است. این را باربارا اسلاوین، تحلیلگر امور ایران می گوید. اسلاوین در گفت و گویی که شورای روابط خارجی آمریکا با او انجام داده خاطر نشان می کند که به رغم برخی تهدید ها، مذاکره کننده ارشد روسیه نشانه ای دال بر مانع تراشی مسکو در مذاکرات هسته ای با ایران ارسال نکرده است. در همین حال خودداری دولت اوباما از صدور ویزا برای حمید ابوطالبی، سفیر جدید ایران در سازمان ملل نیز تاسف بار است اما نمی تواند یک بحران جدی برای مذاکرات هسته ای باشد. آنچه در زیر می خوانید متن این گفت و گو است.

مذاکرات بین ایران و گروه 1+5(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) اخیرا در سایه تحولات اوکراین قرار گرفته است. این روند تا کجا پیش می رود؟ آیا روس ها با شرکای غربی خود همکاری می کنند؟

توجه عمومی بر مذاکرات هسته ای وین متمرکز نبوده است اما این می تواند خوب باشد. به نظر می رسد مذاکرات پیشرفت خوبی داشته است. به آن اندازه خوب که مقامات آمریکایی و نمایندگان ایران و گروه 1+5 انتظار دارند در دور بعدی مذاکرات در اواسط ماه می وارد مرحله تدوین پیش نویس توافقنامه نهایی شوند. باوجود برخی تهدید ها که روسیه مطرح کرده بود، نشانه ای دال بر مانع تراشی روسیه در مذاکرات به چشم نمی خورد. از سوی دیگر چه توافق هسته ای حاصل شود و چه نشود، روس ها برنده هستند. در صورتی که توافقی امضاء نشود، ایران ناگزیر به نزدیکی بیشتر به روسیه برای سرمایه گذاری و تجارت می شود. همچنین بالا نگاهداشتن بهای نفت از طریق همکاری با روسیه نیز به نفع ایران است. همچنین اگر توافق نهایی حاصل شود، تحریم ها لغو می شوند و روسیه نیز که به دنبال افزایش تعاملات تجاری خود با ایران هستند، به مسکلات کمتری مواجه خواهند بود و می توانند به ایران سلاح و تجهیزات هسته ای بفروشند.

پیش از پایان فرجه شش ماه توافق هسته ای مقدماتی ژنو، چه موضوعاتی مهمی باید حل شوند؟

موضوع اصلی تعداد و نوع سانتریفوژهایی است که ایران می تواند آنها را به کار بیاندازد. ذخیره اورانیوم غنی شده ایران و ذخیره ای که می تواند حفظ کند و سایت غنی سازی فوردو و تاسیسات آب سنگین اراک نیز موضوعاتی است که باید حل شود. از سوی دیگر ایران باید در مورد ادعاهایی که در خصوص ماهیت تسلیحاتی برنامه های هسته ای اش در گذشته مطرح می شود، شفاف سازی کند. میزان نظارت بین المللی بر برنامه های هسته ای ایران و مدت زمان اجرای توافق نهایی و اینکه ایران چه امتیازهایی دریافت می کند نیز باید مورد مشورت نهایی قرار گیرد.

برخی گزارش ها حاکی از آن است که ایرانیان پیشنهاد کاهش تولید پلوتونیوم از راکتور آب سنگین اراک را مطرح کرده اند تا به این ترتیب نگرانی ها در مورد این تاسیسات تعدیل شود. می شود در این مورد توضیح دهید؟

گروهی در دانشگاه پرینستون آمریکا ماه ها پیش پیشنهاد دادند که ایران می تواند از طریق استفاده از اورانیوم غنی شده به جای اورانیوم طبیعی برای فعالیت این تاسیسات، میزان تولید پلتونیوم از ضایعات سوخت را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد. به نظر می رسد که ایرانیان نیز از این پیشنهاد استقبال کرده اند. همچنین ایرانیان پیشنهاد داده اند که تاسیسات بازفرآوری را نیز احداث نکنند.

آیا خودداری واشینگتن از صدور ویزا برای ابوطالبی می تواند مذاکرات هسته ای با ایران را به خطر بیاندازد؟ آیا این مشکل بزرگی برای رئیس جمهور ایران در داخل کشور ایجاد خواهد کرد؟

این مشکل نامغتنم است اما خطرناک نیست. شاید ایرانیان در مورد میزان حساسیتی که معرفی ابوطالبی در کنگره آمریکا و افکار عمومی می توانست ایجاد کند، دچار سوء تفاهم شده بودند. شاید آنها به درستی نمی دانستند کسی که به نوعی با ماجرای گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا در ایران در ارتباط بوده در صورتی که به عنوان سفیر ایران در سازمان ملل معرفی شود، حساسیت ها را برانگیخته می کند. به نظر من تهران تا چندی دیگر نیز بر موضع خود پافشاری می کند اما سرانجام فرد دیگری را معرفی خواهد کرد. البته پست نمایندگی ایران در سازمان ملل مهم است اما از آنجایی که این روزها مقامات ایرانی و آمریکایی در سطحی عالی با یکدیگر گفت و گو می کنند، اهمیت این نماینده به اندازه سابق نیست.

عملکرد روحانی در شش ماهه نخست ریاست جمهوری اش را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا او قادر خواهد بود تا تندروها را در مورد توافقی که بخشی از فعالیت های هسته ای ایران را به عقب می راند، قانع کند؟

روحانی روی مذاکرات هسته ای متمرکز شده است و به همین دلیل قادر نبوده به دیگر وعده های انتخاباتی خود در سایر موضوعات جامعه عمل بپوشند. اما فضا برای مردم عادی اندکی آرام تر شده است و وضعیت اقتصادی اندکی ثبات یافته است. به نظر می رسد روحانی و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه اش متعهد به دستیابی به یک توافق هسته ای نهایی هستند. آنها می خواهند رابطه ایران را با جهان عرب، اروپا و آمرکیا تقویت کنند. از آنجایی که تهران همواره تاکید دارد اهداف هسته ای صلح آمیز را دنبال می کند و رهبری عالی جمهوری اسلامی نیز فتوایی در زمینه ممنوعیت تولید و استفاده از سلاح هسته ای صادر کرده اند، متعهد شدن به غیر نظامی بودن اهداف هسته ای در سند نهایی برای ایران چندان دشوار نخواهد بود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 30 فروردین 1393 / باز انتشار: جمعه 5 اردیبهشت 1393