اقلیت‌ها بازنده اصلی جنگ سوریه

سبک جدیدی از جنگ پدید آمده است. این سبک از روش مبارزه در جنگ جهانی اول که کشورها میلیون ها سرباز و منابع صنعتی را بسیج می کردند، متفاوت است. اکنون جنگ ها در مقیاس کوچکتر رخ می دهند اما از نظر شدت با روش های سنتی برابر و یا در برخی موارد شدیدترند. هر چند درگیری های چچن ها، بالکان، عراق، افغانستان، سوریه و لیبی کامل مشابه یکدیگر نیست اما خصیصه های مشترک زیادی دارند.

به گزارش ایسنا، روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در مقاله ای در این باره نوشت: در دوران کنونی، حمله مستقیم به یک کشور کمتر رایج است و آخرین مورد آن حمله آمریکا و انگلیس به عراق در سال 2003 بود. پیامدهای فاجعه بار چنین جنگ هایی باعث شده است که حتی اگر دولت ها به دنبال آن باشند، باز هم از تکرار اشتباهات پیشین خودداری کنند. نمونه این موضوع را می توان در خودداری واشنگتن و لندن از مداخله نظامی در سوریه دید که از مخالفت شدید مردم این کشورها ناشی شد.

امروزه جنگ ها کم و بیش جنگ های نیابتی هستند زیرا راحت تر می توان ملت خود را نسبت به اینگونه مداخلات توجیه کرد. یک نمونه روشن آن، سرنگونی معمر قذافی، دیکتاتور لیبی در سال 2011 بود که در این عمیلات، شبه نظامیان لیبیایی پس از حملات هوایی ناتو عملیات پاکسازی را صورت دادند.

نقض حقوق بشر به دستاویزی رایج برای مداخله خارجی تبدیل شده است که برخی از این توجیهات به جا و برخی دیگر ساختگی اند. رسانه ها اغلب در چنین مواردی ناشیانه عمل کرده و کار آنها حتی ممکن است منجر به گمراهی شود. در موضوع لیبی، داستان صدور مجوز تجاوز جنسی برای نیروهای ارتش این کشور از سوی فرماندهان عالی مطرح شده بود که البته سازمان های حقوق بشر آن را ساختگی خواندند.

دستاویز اصلی ناتو برای مداخله نظامی در لیبی، جلوگیری از قتل عام اپوزیسیون این کشور در بنغازی بود. اما واقعیت این بود که شورشان سابق که اکنون شبه نظامیان لیبی را تشکیل می دهند، نیروهای وابسته به نظام را در دو مورد در بنغازی و طرابلس قتل عام کردند اما دولت های غربی عکس العملی نشان ندادند.

در سوریه گروه های افراطی همچون دولت اسلامی عراق و شام (داعش) برخورد بسیار خشنی دارند، سنی نبودن یک فرد برای آنها ملاک کافیست تا او را به قتل برسانند. این گروه اخیرا ویدئویی را در یوتیوپ منتشر کرده که در آن افراد مسلح داعش چند کامیون را متوقف کرده و راننده های آنها را که سنی نبودند در جا به قتل رساندند. این گروه بدون هیچ محاکمه یا بازپرسی غیرسنی ها را قتل عام می کند و این در حالی است که حدود 25 درصد از جمعیت سوریه غیرسنی هستند. به عبارت دیگر حداقل پنج میلیون سوری باید نگران باشند که در صورت پیروزی افراط گرایان در این جنگ، توسط این گروه تروریستی کشته خواهند شد اما این میزان باز هم بیشتر است زیرا داعش و دیگر گروه های افراطی سابقه قتل عام کردهای سنی (10 درصد از جمعیت سوریه) و سنی هایی که کارمندان غیرنظامی دولت سوریه هستند را نیز دارند.

اعتراضات در سوریه ابتدا توسط فعالانی آغاز شد که به دنبال آزادی های بیشتر بودند اما اکنون این هدف دیگر فراموش شده و این در حالی است که کشورهای غربی برای اینکه این جنگ داخلی ادامه داشته باشد، مدعی هستند که هنوز همان هدف پابرجا است. به یاد داشته باشید که در صورت پیروزی شورشیان، حدود پنج تا شش میلیون سوری دیگر نیز باید از این کشور بگریزند. چرا که اهداف اولیه دیگر فراموش شده اند؟ در همین حال ویلیام هیگ و جان کری، وزرای امور خارجه انگلیس و آمریکا تنها اقدامات دولت سوریه را برجسته می کنند و این اقدام تصویری اشتباه از اتفاقات سوریه به دست می دهد.

پاتریک کاکبرن، تحلیل گر ایندیپندنت از سال 1999 تاکنون جنگ های چچن، افغانستان، عراق، لیبی و سوریه را بررسی کرده و معتقد است که در همه آنها اپوزیسیون مسلح به مرور به گرو ه های افراطی تبدیل شده اند، هرچند شرایط آنها با هم برابر نیست اما شباهت های زیادی میانشان وجود دارد.

یکی از دلایلی که به افراطی شدن این جنبش ها منجر می شود اعتقادات و آموزه هایی است که این افراد از آن پیروی می کنند که آنها را تا مرگ در راه هدف ترغیب می کند. این نکته بسیار مهمی است زیرا تعداد نیروها در جنگ مهم نیست، بلکه آمادگی آنها برای پذیرفتن مرگ، نتیجه جنگ را تعیین می کند.

در خاورمیانه دولت های دچار مشکل و مخالفان سکولار آنها اشتباهات رایجی مرتکب می شوند که باعث ضعف هر دوی آنها می شود. رهبران ملی گرای پیشین مصر، سوریه، لیبی و عراق، انحصار سیاسی و اقتصادی کشورشان را با این ادعا که تنها از این طریق می توان آزادی و استقلال ملی را به دست آورد، در دست گرفتند. در سال های نخست نیز به موفقیت هایی رسیدند: جمال عبدالناصر در مصر در بحران سوئز (1956) بر انگلیس و فرانسه فائق آمد؛ قذافی در سال 1973 قیمت نفت لیبی را افزایش داد و حافظ اسد، پدر بشار اسد در دهه 70 و 80 میلادی با موفقیت در لبنان به مقابله با اسرائیل پرداخت. اما این دولت ها در 2011 با انتقادهای بسیاری مواجه شدند، و تظاهرات برای برکناری آنها فراگیر شد.

اشتباه فعالان حقوق بشر و مخالفان سوکولار نیز تاکید بیش از حد بر حقوق بشر و کنار گذاشتن ملی گرایی بود. ملی گرایی شاید از دور افتاده باشد اما بدون آن نمی توان جامعه ای یکپارچه به وجود آورد. در واقع جایگزین ملی گرایی؛ فرقه گرایی، قبیله گرایی و قرار گرفتن تحت نفوذ خارجی ها است. در حال حاضر کشورهای نفت خیز حاشیه خلیج فارس که سر رشته امور افراطیون را در دست دارند، این دستور کار را دنبال می کنند و مضحک تر از همه موضع غرب دراین خصوص است. قدرت های غربی وانمود می کنند که با همکاری عربستان و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که پادشاهان خودکامه ای بر آنها حاکم است، به دنبال ایجاد کشورهایی دموکرات و سکولار هستند.

آینده روشنی در پیش رو نیست. هنگامی که درگیری های فرقه ای آغاز می شود، کنترل آنها تقریبا غیرممکن است. با وجود اینکه ترکیه نیز هم اکنون دچار جنجال و آشوب است، باز هم نسبت به سایر کشورهای منطقه، بافت جمعیتی یک دست تری دارد.

به این ترتیب این پرسش مطرح می شود که چرا در انقلاب های اروپای شرقی در زمان فروپاشی کمونیسم، خشونت کمتری نسبت به انقلاب های خاورمیانه به راه افتاد؟ شاید بهترین پاسخ به این سوال این باشد که اقلیت های اروپای شرقی در طول جنگ جهانی دوم و یا پس از آن کشته شدند و یا به زور مهاجرت کردند؛ در واقع دیگر اقلیتی در اروپای شرقی باقی نمانده بود که کشته شوند و ظاهرا اقلیت های سوری نیز ممکن است به چنین سرنوشتی دچار شوند.