سفری با چاشنی مشورت های سیاسی و انگیزه های اقتصادی

دیپلماسی ایرانی : برخلاف تصور بسیاری ، ایران یکی از قدیمی ترین روابط تاریخی با اروپا را با لهستان دارد. سال 2014 میلادی ، پانصد و چهلمین سال برقراری روابط سیاسی بین دو کشور است که سنگ بنای آن حتی قبل از صفویه  در سال 1474 میلادی و در عهد آق قویونلوها پی ریزی شده است. در طول قرون متمادی پس از آن تبادل هیاتهای سیاسی ، دیپلماتیک، اقتصادی ، مذهبی و حتی نظامی ، همواره برقرار بوده و حتی در دوره اشغال و تجزیه لهستان، مناسبات فرهنگی فی مابین مستمرا ادامه داشته است. در قرن 16 میلادی اشراف و طبقه آریستوکرات لهستان بخصوص در جنوب شرق این کشور به بازیابی ریشه های ایرانی خود ( منصوب به سرمتیزم= سرمدی گرایی) همت بسیار گماشتند. سرمتیان یکی از اقوام ایرانی تباری بوده اند که در قرون متاخر پیش از میلاد از شمال غرب امپراتوری هخامنشی به اروپای مرکزی ( لهستان امروزی) مهاجرت کردند. ترجمه گلستان سعدی به زبانهای اروپایی نخستین بار سه قرن قبل به زبان لهستانی صورت گرفته است.

در دوره طولانی تجزیه بزرگ لهستان که بیش از یک قرن طول کشید( 1795-1918) ایران یکی از تنها دو کشور جهان بود که هیچگاه این تجزیه را به رسمیت نشناخت و حتی قبل از استقلال این کشور در 1918 ، در ورشو دارای کنسول افتخاری بود. در 1838 ، ایزیدیر بروفسکی از افسران شجاع لهستانی تبار در جریان محاصره هرات جان خود را در دفاع از تمامیت ارضی ایران فدا کرد و به یکی از داشته های میراث مشترک دو ملت تبدیل شد. درست یک قرن بعد در جریان جنگ جهانی دوم، هنگامی که لهستان یک بار دیگر تحت اشغال بود، مشخصا از 1942 تا پایان جنگ، ایران به مدت چهار سال راه نجات و میزبان بیش از یکصد و بیست هزار مهاجر لهستانی بود که پس از حمله هیتلر به روسیه ، از اردوگاههای سیبری آزاد شده بودند. اصفهان که بخصوص محل تمرکز و تجمع یتیمان خردسال لهستانی این مهاجرت بزرگ بود به " شهر بچه های لهستانی" شهرت یافت. پس از بازگشت این مهاجران به لهستان ، آموزش زبان فارسی و ایرانشناسی که پیش از جنگ در معتبرترین دانشگاه این کشور در کراکوف دایر بود، در دانشگاه ورشو نیز راه اندازی شد. با گذشت بیش از هفتاد سال ازین واقعه و با همت بازماندگان آن پناهندگان ، در هفته جاری از پلاک یادبودی به همین مناسبت که در آن از ایرانیان بخاطر میزبانی شان تقدیر و تشکر شده است با حضور اینجانب در یکی از میادین ورشو پرده برداری میشود.

پس از فروپاشی کمونیسم و متعاقبا الحاق لهستان به ناتو و اتحادیه اروپا، مناسبات اقتصادی غالبا دولتی که بین دو کشور در جریان بود ، بخصوص با اولویت یافتن شرکای اروپایی و غربی برای لهستان ، رو به کاهش نهاده و مناسبات سیاسی و فرهنگی نیز دستخوش تغییر شد. حتی خیابان کوچکی که بنام " تهران " در ورشو وجود داشت از روی نقشه این شهر محو گردید. با این حال در تمام دوره تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران ، لهستان بعنوان یک عضو تازه وارد به اتحادیه ، علیرغم اینکه ناچار بود از تصمیمات جمعی تبعیت کند اما هیچگاه خود بانی اقدامی خصمانه یا غیر دوستانه علیه ایران نشده، بعضا با اتخاذ تدابیری کوشید به نوعی نقش تلطیف کننده را در روابط ایران با اتحادیه اروپا ایفا نماید. بعنوان مثال زمانی که اغلب کشورهای اروپایی سوخت رسانی به هواپیماهای مسافری ایران را متوقف کردند ، لهستان به درخواست ایران برای تحویل سوخت پاسخ مثبت داد( هر چند ایران ایر از این امکان استفاده نکرد) یا زمانیکه در اجلاس وزرای خارجه اتحادیه در قبرس( دوره ریاست قبرس) وزرای خارجه سه کشور آلمان ، انگلیس و فرانسه با تلاش زیاد در پی تشدید تحریمها علیه ایران بودند، تنها صدایی که به مخالفت برخواست صدای شیکورسکی وزیرخارجه لهستان بود. در این دوره که طبق تصمیم نانوشته اتحادیه اروپا سفر مقامات در سطح معاون وزیر و به بالا به ایران منع شده بود، دو بار وزیر فرهنگ و یکبار هم وزیر خارجه لهستان عزم سفر به ایران را نمودند که البته با فشار طرفهای ثالث متاسفانه از انجام آن جلوگیری شد. با اینحال گروه دوستی پارلمانی با ایران پس از شش سال وقفه، در همین دوره تحریمها در مجلس این کشور – و مشابه آن متعاقبا در مجلس شورای اسلامی - شکل گرفت.

اینک پس از تشکیل دولت تدبیر و امید جناب آقای دکتر روحانی، و در پرتو توافقات ژنو در خصوص حل و فصل مسئله هسته ای، آقای شیکورسکی وزیرخارجه لهستان ، چهارمین وزیرخارجه از 28 کشور عضو اتحادیه است که از جمعه تا یکشنبه ( 10 تا 12 اسفند ) در راس هیاتی عالیرتبه از مقامات سیاسی و اقتصادی کشورش در حال دیدار از جمهوری اسلامی ایران است. هدف از این سفر علاوه بر مشورتهای سیاسی در خصوص مهمترین مسائل منطقه ای و بین المللی مورد توجه دوکشور، بررسی راههای توسعه و تعمیق روابط دوجانبه در همه ابعاد مختاف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است. لهستان به نقش انکارناپذیر ایران در حل و فصل بحرانهای منطقه ای در خاورمیانه و پیرامونش ایمان دارد و به تهران بعنوان شریکی قابل اعتنا و باثبات و پایدار در این منطقه از جهان چشم دوخته است. از همین روست که به فاصله یک ماه پس از سفر وزیرخارجه ( مشخصا در اواخر فروردین ) ورشو این بار معاون نخست وزیر و وزیر اقتصادش را در راس هیاتی پنجاه نفره از نمایندگان و مسئولات بزرگترین شرکتها و مهمترین موسسات اقتصادیش، روانه تهران خواهد نمود. لهستان بعنوان ششمین قدرت اقتصادی اروپا و با مساحت و جمعیت متنابه اش در میان 28 عضو اتحادیه - که در جستجوی بازتعریف نقش و تثبیت جایگاه درخورش در درون اروپاست - از طرفی، و جمهوری اسلامی ایران بعنوان قدرت قاهر منطقه ای در خاورمیانه و پیرامونش، با منابع سرشار انرژی و قابلیتهای عظیم علمی انسانی و اقتصادی،  در جستجوی بازیابی  روابط درخشان دیرینه،  در آینده نزدیک ظرفیت تبدیل شدن به معتبر ترین شرکای اقتصادی یکدیگر را دارا هستند.