اوکراین پس از انقلاب

رهبران جدید اوکراین یک رئیس جمهور را سرنگون کردند. آیا می توانند کشورشان را از نو بسازند؟

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، رهبران جدید اوکراین در حالی به دنبال برداشتن موانع بوروکراتیک هستند که با خزانه ای تقریبا خالی، اصلاحات شدید اقتصادی و تهدیدات رو به رشدی روبرو هستند مبنی بر اینکه ممکن است موفقیت شان با اقدام تلافی جویانه از سوی روسیه روبرو شود، چه از نظر اقتصادی و چه از جهات دیگر.

پس از یک هفته خونبار که این کشور را به مرز جنگ داخلی کشاند، رهبران اپوزیسیون موفق شدند ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهوری سابق این کشور که در پی منحل شدن دولتش از کیف گریخت را برکنار کنند. جایزه شان چیست؟ مقابله با همان بحران اقتصادی که به خروج رئیس جمهوری سابق کمک کرد.

دولت جدید اوکراین اعلام کرده که تقریبا 35 میلیارد دلار نیاز دارد تا دو سال آینده را دوام بیاورد و این رقم بسیار بالاتر از رقم 15 میلیارد دلار کمک مالی است که دولت پیشین پائیز سال گذشته در موردش با روسیه مذاکره کرده بود.

دولت اوکراین روز دوشنبه به منظور بهبود آینده مالی کشورش یک رئیس جدید برای بانک مرکزی خود انتخاب کرد. پارلمان اوکراین به استپان کوبیف رای داد و او اعلام کرد نخستین مسئله ای که در دستورکار وی وجود دارد، دعوت از صندوق بین المللی پول به کیف است تا مذاکرات برای دریافت بسته کمکی از سرگرفته شود.

طی روزهای گذشته، کشورهای غربی بار دیگر از بازگشت اوکراین به جمع اروپایی استقبال کرده و حال آماده هستند که با روی کار آمدن یک دولت جدید، کمک های مالی خود را به این کشور ارائه کنند. علاوه بر این، با توجه به اینکه اوکراین می تواند راهی برای بازگشت به مسیر پرداخت بدهی های خود از طریق صندوق بین المللی پول داشته باشد، آمریکا نیز پیشنهاد کمک های دوجانبه به این کشو را ارائه کرده است.

مقامات اروپایی نیز با کشورهای ژاپن، چین و ترکیه مذاکره کرده اند تا کمک به اوکراین را سازماندهی کنند. اما این پول به آسانی به اوکراین پرداخت نخواهد شد. صندوق بین المللی پول پیش از این شرایط خود از جمله کاهش یارانه انرژی، کاهش مخارج دولت و پایان دادن به فساد مالی را اعلام کرده است.

انتظار نمی رود که این شرایط تغییر کنند و طرفدار چندانی هم در میان اوکراینی ها نخواهد داشت اما برخی تحلیل گران خوشبین هستند که راهی برای حل مشکلات اقتصادی که این کشور را طی دو دهه اخیر گرفتار کرده، وجود دارد.

رهبران جدید اوکراین در میان اپوزیسیونی بودند که در مقابل تصمیم یانوکوویچ برای پذیرش پول روسیه و مخالفت وی با ایجاد روابط تجاری نزدیکتر با اروپا قیام کردند. حال آنها این آزادی را دارند که اوکراین را در مسیر اروپا قرار دهند و امضای توافقنامه تجاری و سیاسی که یانوکوویچ مخالفش بود را بازبینی کنند اما این احتمال وجود دارد که با همان عواقبی از سوی روسیه روبرو شوند که یانوکوویچ روبرو شد. اوکراین به روسیه وابسته است، نه تنها در زمینه اقتصادی بلکه در زمینه واردات گاز طبیعی.

اگر راه کوتاه مدت نجات مالی اوکراین، امضای توافقنامه ارتباط با اتحادیه اروپا که امکان ایجاد منطقه آزاد تجاری و برداشتن محدودیت ویزا را فراهم خواهد کرد، باشد، می تواند یک خطر بزرگ به همراه داشته باشد: این تهدید که روسیه خشمگین از اهرم انرژی خود برای بازگرداندن کیف به مدار خود استفاده کند.

استیو پیفر، کارشناس اوکراین در موسسه بروکینگز و سفیر سابق آمریکا در اوکراین می گوید: «اگر روس ها بخواهند زندگی را برای کیف سخت کنند، ابزارهای بسیاری دارند. آنها می توانند قیمت گاز را به سطوح پیش از دسامبر بازگردانند، می توانند کالاهای اوکراینی را بایکوت کنند یا حتی می توانند تا متوقف کردن انتقال گاز طبیعی به این کشور پیش بروند.»

در شرایطی که باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا و سران اروپایی سعی کرده اند به پوتین بقبولانند که یک اوکراین با ثبات بیش از یک کشور شکست خورده می تواند منافع روسیه را تامین کند، محاسبات ژئوپلتیک رهبر روسیه احتمالا متفاوت است و باعث شده وی هرکاری علیه هرگونه ثبات در اوکراین انجام دهد.

با این حال سوالات اصلی که کیف با آنها روبرو است، سه بعد دارند. چه آینده ای در انتظار توافق ترجیحی خواهد بود که رئیس جمهوری مخلوع اوکراین در ماه دسامبر با روسیه امضا کرد و شامل 15 میلیارد دلار کمک مالی و 33 درصد تخفیف در قیمت گاز طبیعی می شد؟ اصلاحات اقتصادی و انرژی داخلی که برای جلب رضایت صندوق بین المللی پول و اتحادیه اروپا لازم است، تا چه اندازه باعث ایجاد فشار خواهد شد؟ و در نهایت اینکه این آشفتگی و غوغا چه تاثیری بر برنامه های دراز مدت اوکراین برای تبدیل شدن به یک تولیدکننده بزرگ گاز و رها شدن از وابستگی انرژی به روسیه خواهد داشت؟

روسیه کارت های قدرتمندی در کوتاه مدت در دست دارد. بر اساس مفاد توافقنامه دسامبر، تخفیف گازی اوکراین باید هر سه ماه یکبار با توافق طرفین تمدید شود. سرپرست وزارت انرژی اوکراین روز دوشنبه ابراز امیدواری کرد که قیمت گاز با ثبات بماند اما دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه و معاون اجرایی گازپروم تاکید کردند که تخفیف مربوط به گاز بر اساس مفاد توافقنامه اعمال خواهد شد و پس از آن بعد باید در مورد آن با دولت جدید اوکراین «اگر وجود داشته باشد» بار دیگر مذاکره کرد. ضمن اینکه پس از تهدیدات روسیه مبنی بر اعمال تحریم های تنبیهی تجاری در صورت امضای توافقنامه با اتحادیه اروپا، یانوکوویچ تصمیم داشت که به این اتحادیه پشت کند.

تمام این مسائل بر مشکلات سیاسی سیاست گذاران اوکراین افزوده است: هر اقدامی برای افزایش قیمت های داخلی می تواند در نهایت شرایط مالی این کشور را تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلیل است که صندوق بین المللی پول خواستار انجام اصلاحات در این کشور است.

با وجود آنکه لیست چالش های اقتصادی اوکراین بسیار بلند بالا است، این کشور توانسته بزرگترین مانع اقتصادی خود را برطرف کند. آندرز آسلوند، یکی از مقامات ارشد موسسه اقتصاد بین الملل پترسون در اینباره گفت: «مشکل بزرگ اقتصاد اوکراین این بود که یانوکوویچ و خانواده اش تنها یک هدف داشتند: ثروتمند کردن خودشان. احتمالا فساد خانواده یانوکوویچ تا به امروز حدود 12 میلیارد دلار برای این کشور هزینه داشته است.»