تنوع طلبی ایران در استراتژی فلسطین

دیپلماسی ایرانی: برای سال ها، روابط بین ایران و احزاب فلسطینی عمدتا با حماس، جهاد اسلامی و شاخه احمد جبریل جبهه مردمی آزادی بخش فلسطین بود.مدت ها، این شرایط ادامه داشت تا اینکه جبریل رجوب عضو کمیته مرکزی فتح و رئیس سابق بخش امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین در 28 ژانویه به تهران سفر کرد – سفری که بسیاری را غافلگیر کرد- تا با مقامات ایرانی ملاقات کند.

انقلابیون ایرانی و فتح پیش از انقلاب و در جریان آن، روابط مستحکمی با هم داشتند اما پس از سقوط شاه و  شکل گیری جمهوری اسلامی ایران ، اوضاع تغییر کرد. طی مدت یک یا دو سال؛ اتحادی که مردانی مانند مصطفی چمران، وزیر دفاع اسبق ایران و ابو جهاد، مقام ارشد جنبش فتح – که بعدها مورد سوء قصد قرار گرفت-  با تحولات منطقه ای پیش رفت. از آن پس تعداد اندکی از رهبران فتح به ایران سفر کردند اما چند سال بعد، حماس و جهاد اسلامی به عنوان پسرخوانده های ایران در فلسطین ظهور کردند.

تا 15 مارس 2011، ایران، سوریه، حزب الله، حماس و جهاد اسلامی بلوک مقاومت در منطقه را تشکیل دادند. شاخه سیاسی حماس و رئیس آن خالد مشعل در دمشق مستقر شدند و رمضان شلح، دبیر کل جنبش جهاد اسلامی فلسطین نیز همین اقدام را انجام داد. پس از آغاز انقلاب در سوریه اوضاع به تدریج متحول شد. حماس تلاش کرد در آغاز بین بشار اسد و گروه های مخالف- به خصوص اخوان المسلمین سوریه – میانجی گری کند اما زمانی که این میانجی گری ها به شکست انجامید، حماس خود را از بلوک مقاومت جدا کرد. به این ترتیب روابط این جنبش با ایران رو به سردی نهاد، هرچند که همچنان دفتر حماس در تهران به فعالیت خود ادامه می داد. از سوی دیگر سفر مقامات حماس به تهران نیز متوقف نشد، اما تعداد این سفرها در مقایسه با گذشته کاهش یافت.

جهاد اسلامی نیز از بحران سوریه فاصله گرفت و از تمامی طرف ها خواست این مشکل را از طریق گفت و گو حل کنند. مقامات جهاد اسلامی باوجود اینکه در مورد شرایط سوریه اتفاق نظر نداشتند، بر این نکته اجماع کردند که مقاومت اولویت آنهاست و نمی خواهند در بحران سوریه مداخله کنند. شلح نیز زمانی که به تهران سفر کرد، همین موضع را داشت.

رجوب نیز در سفر به تهران به مقامات ایرانی گفت که فتح آماده تبدیل شدن به شریک قوی ایران در فلسطین است. منابع آگاه در گفت و گو با المانیتور خاطرنشان کردند که فتح اهمیتی نمی دهد که همراه با دیگر جنبش های فلسطینی مانند حماس و جهاد اسلامی به عنوان یک شریک واقعی در طرف ایران باشد و جانشینی برای هیچ گروه دیگری نیست. دیگر اخباری که از پشت پرده به گوش می رسد این است که که فتح پیام مثبتی از حماس دریافت کرده اما اینکه این پیام توسط ایرانیان انتقال یافته باشد، هنوز به تایید نرسیده است.

رجوب در مصاحبه ای با المانیتور در 8 فوریه به روشنی اعلام کرد تمامی گزینه ها روی میز قرار دارد و از تمامی گروه های فلسطینی خواست روی استراتژی مقاومت توافق کنند. چند روز پس از سفر رجوب، هیاتی از جهاد اسلامی به تهران رسیدند.  در راس این هیات شلح قرار داشت که به تناوب به تهران سفر می کند. او با مقامات ایرانی ملاقات کرد و موضوع بحران داخلی فلسطین را با آنها در میان گذاشت.

یک مقام عالی ایرانی به المانیتور گفت که ایران استراتژی جدیدی را در فلسطین آغاز کرده است که تا حدودی مشابه استراتژی قبلی است اما از برخی نظرها با آن تفاوت دارد. پیش تر، ایران دو یا سه متحد داشت. اما امروز ایران می خواهد همه جنبش های فلسطینی متحداش باشند، باوجود اینکه برخی از آنها ممکن است سکولار یا اسلام گرا باشند. این موضوع اهمیتی ندارد. آنچه اهمیت دارد مساله فلسطین است که باید حل شود.

این مقام آگاه به جریان های سال 2007، اشاره کرد زمانی که  حماس، فتح را از نوار غزه بیرون راند. تجربه ای که دیگر نباید تکرار شود. به گفته وی حماس بخشی از بلوک مقاومت است. البته ممکن است برخی محاسبه های حماس اشتباه بوده باشد اما این ربطی به مقاومت ندارد. این مقام آگاه ادامه داد: زمانی که رجوب در تهران بود به روشنی به او گفتیم که ایران روند مذاکره با اسرائیل را اتلاف زمان می داند، چرا که خصومت اسرائیل ادامه دارد و ایالات متحده و کشورهای عربی نیز نقش منفی ایفا می کنند.به بیان دیگر نه طرح دو کشور به نتیجه می رسد و نه هیچ راهکار دیگری. تنها راه حل فلسطین مقاومت است و ایران آماده است به حمایت بیشتر و بیشتر از فلسطین ادامه دهد و آنها می توانند روی ایران حساب کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه : شنبه ٢٦ بهمن ١٣٩٢/ بازانتشار: پنجشنبه ٣٠ بهمن ١٣٩٢