مثلث دیپلماتیک در تهران
ایراس؛ در واپسین روزهای ژانویه دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران با ترافیک سنگین دیدارها روبرو است. کوفی عنان دبیر کل سابق سازمان ملل ۲۶ ژانویه و ایگور ایوانف دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر خارجه پیشین روسیه ۲۷ ژانویه وارد تهران شدند. از سویی دیگر رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه نیز بامداد امروز ۲۹ ژانویه به آسمان تهران راه یافت.
از سوی دیگر، ایوانف در وزارت خارجه ایران خطاب به دیپلمات های عالی رتبه کشورمان از ساختار سازمان ملل انتقاد کرد و به دلجویی از ایران در قضیه ژنو۲ پرداخت.
هفته گذشته دبیر کل سازمان ملل از ایران جهت حضور در نشست ژنو۲ دعوت به عمل آورد، اما عمر این دعوت به ۲۴ ساعت نرسید و تحت تاثیر ائتلاف مخالفین سوریه به سرکردگی عربستان سعودی و قطر و صحبت های وزیران خارجه ایالات متحده و انگلیس دعوت خود را پس گرفت. موضوعی که ایوانف در تهران آن را مایه ی بی پرستیژ شدن سازمان ملل دانست.
اگر نگوییم بحران سوریه مهمترین بحران روز جهان است بدون شک یکی از حساس ترین معضل ها به شمار می آید. ترکیه و فرانسه دو کشور بودند که از اولین روزهای نا آرامی در سوریه از معارضین و تروریست ها حمایت می کردند. دیدار اولاند با اردوغان پیش از سفر وی به ایران حتما دارای پیام های مهمی است.
اما مثلث اردوغان، عنان و ایوانف در تهران به دنبال چیست. دو فرضیه در اینجا به چشم می خورد.
نخست آن که امریکا،فرانسه،عربستان و قطر مصمم می باشند که بشار باید برود و امکان دارد ایران در صدد تثبیت موقعیت بشار بر آید. از این رو آنها ضمن آن که تمایلی ندارند ایران بخواهد در مذاکرات شرکت کند و قدرت خود را به رخ دیگر بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای بکشد با منزوی کردن آن، از موضع بالا و دستوری برخورد می کنند.
اما این بازی روی دیگری نیز می تواند داشته باشد که به موجب آن این امکان وجود دارد که کشورهای ذکر شده در روند مذاکرات به بن بست رسیده اند و کلید گشایش را در دستان تهران می دانند. از این نگاه آنها درصدد هستند با ایران همکاری مشترک انجام دهند تا به برون رفت از بحران فعلی منجر شود. به موجب این فرض مثلث دیپلماتیک از موضع تعامل به ایران آمده است.
در این میان چند نکته را نباید فراموش کرد:
نخست آن که دولت روسیه به دنبال یار و شریک است. دولتمردان روس بیش از آنکه دغدغه مردم سوریه را داشته باشند به دنبال حفظ پایگاه دریایی و حضور در منطقه مدیترانه هستند. از این رو برای آنها چهره مثبت در میان موافقان و مخالفان بشار مهم است تا هر کس روی کار آمد با آنها تعامل خوبی داشته باشند و پایگاهشان حفظ شود. در واقع آنها یکی به نعل می زنند یکی به میخ که این موضوع در عدم تلاش جدی آنها جهت حضور ایران در نشست ژنو۲ به خوبی مشخص بود. همچنین دولتمردان روسی دریافته اند که دولت یازدهم در ایران با دولت پیشین تفاوت های اساسی دارد. از جمله آن که خود را تنها به داشتن روابط دیپلماتیک با روسیه محصور نکرده و با دیگر کشورهای غربی و حتی امریکا نیز درصدد گسترش روابط است. در صورت هوشیاری این عامل می تواند به افزایش قدرت چانه زنی تهران کمک کند.
از سوی دیگر اردوغان که طی سال ۲۰۱۳ با مشکلات سختی دست و پنجه نرم کرده است می خواهد به تهران اطمینان دهد که با هم فکری برای سوریه پس از بشار دو کشور می توانند روابط گرمی داشته باشند و با یکدیگر امنیت سوریه را تامین کنند.
ایران از ابتدای کشمکش ها در سوریه تاکید کرد بشار تا پایان دوره ریاست جمهوری اش باید بر مسند قدرت باقی بماند. به همگان نیز ثابت شد حرف ایران یک تنه در مقابل خیل عظیم مخالفان به کرسی نشست، چرا که ایران از خواست مردم سوریه دفاع کرد. اما اکنون تغییر زمین بازی و ابتکاری نو در کارت های پیشنهادی می تواند فضای مناسب تری برای ما فراهم آورد. روابط بین الملل عرصه تعامل با دیگر کشورهاست. اکنون که به پایان دوره ریاست جمهوری بشار نزدیک می شویم می توان با تمرکز و انتخاب بهترین دولت انتقالی در راستای خواست مردم سوریه و منافع ملی این کشور، خود را نیز با دیگر کشورها تطبیق دهیم و با روندی تعاملی به خواست خود به صورت حداکثری برسیم.
باید توجه داشت که اکنون دیگر کشور ها نمی توانند به صورت مطلق به منافع مد نظرشان دست یابند. بلکه باید با کنشی عقلانی به بیشترین خواسته خود به صورت نسبی ره یابند. لذا این نوع تصمیم گیری به ما کمک می کند تا هم نقش مثبتی در فرایند پیدایش صلح در کشور سوریه و منطقه داشته باشیم و هم به صورت مستقل و با کارت های خود به تعامل با دیگر کشورها بنشینیم.
نویسنده: احمد وخشیته، سردبیر سایت ایراس؛
نظر شما :