نقش وزارت خارجه انگلیس در تسهیل سفر استراو به تهران

دیپلماسی ایرانی: در ساعات اولیه بامداد امروز، جک استراو وزیر خارجه اسبق انگلیس برای ششمین بار به تهران آمد تا پس از حرف و حدیث های فراوان نشانه ای عملی از بهبود روابط تهران – لندن را به نمایش بگذارد. هرچند این دیپلمات 67 ساله و طرفدار دوستی با ایران دیگر در ساختار سیاسی انگلیس نقشی ندارد، اماشناخته شده ترین چهره ای است که سابقه سفرهای متعدد به ایران و مذاکرات با مقامات ایرانی را دارد. برداشت او از این سفر و رایزنی هایی که انجام می دهد ، بر تدوین استراتژی دیگر کشورهای اروپایی و حتی آمریکا در مورد ایران نقش خواهد داشت.

استراو که در دوران نخست وزیر تونی بلر ، و مشارکت انگلیس با آمریکا در حمله به عراق ، وزیر خارجه او بود، تا کنون بارها درخواست تعامل با ایران و پایان دادن به مجادله هسته ای را مطرح کرده است. او در دورانی که وزیر خارجه بود، بیشترین تلاش ها را برای بهبود روابط دو جانبه انجام داد و در آن زمان که مصادف با ریاست جمهوری محمد خاتمی بود، روابط انگلیس و ایران در سطح قابل قبولی قرار داشت. گزارش ها حاکی از آن است که چهار نفر از جمله نورمن لمونت، وزیر اقتصاد اسبق انگلیس استراو را در سفر به تهران همراهی می کند که حاکی از بررسی روابط اقتصادی در جریان اقامت آنها در تهران به شمار می رود. این نخستین باری است که در پنج سال اخیر یک هیات پارلمانی از انگلیس به تهران می آید و آنگونه که گفته می شود استراو و هیات همراه اش قصد دارند با شماری از مقامات عالی رتبه ایرانی ملاقات کنند. این نشانه ای از بهبود روابط تهران – لندن پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی به شمار می رود و می تواند سفر متقابل نمایندگان مجلس ایران به انگلیس را نیز به دنبال داشته باشد.

استراو مدت کوتاهی پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران،برای سفر به تهران اعلام آمادگی کرد.او در نخستین سال های دهه 80 با روحانی که در آن زمان مسئول مذاکرات هسته ای بود، بارها ملاقات کرد و در همان زمان به تهران سفر کرد . استراو محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کنونی ایران را نیز از نزدیک می شناسد. اما واکنش برخی نمایندگان مجلس به ابراز تمایل دوباره استراو برای سفر به تهران، بسیار تند بود. حتی بحث دعوت از وی برای حضور در مراسم تحلیف روحانی نیز مطرح بود، اما برخی نمایندگان گفتند در صورتی که استراو به تهران بیاید با پرتاب گوجه فرنگی از او استقبال می کنند. سرانجام استراو در آن زمان به تهران سفر نکرد.

اما با تحولات ایجاد شده در چند ماه اخیر از معرفی کاردارهای غیر مقیم ایران و انگلیس گرفته تا توافق هسته ای مقدماتی ژنو، اکنون دفتر استراو می گوید بنا بر دعوت گروه دوستی پارلمانی مجلس شورای اسلامی به تهران می آید. هرچند که برخی نمایندگان مجلس می گویند این سفر بنا بر درخواست استراو بوده است.

این سفر پس از معرفی کاردار غیر مقیم انگلیس در ایران انجام می شود. آجی شارما ، نخستین دیپلمات انگلیسی بود که پس از حمله به سفارت انگلیس در تهران ( در سال 2011) به تهران سفر کرد. در مقابل محمد حسن حبیب الله زاده، کاردار غیر مقیم ایران نیز سفری به انگلیس داشت.  هرچند سفارتخانه ها هنوز تعطیل اند اما مقامات در تهران و انگلیس در تلاش برای بازگشایی این سفارتخانه ها هستند. حسن روحانی و دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس برای نخستین بار در ماه نوامبر گفت و گویی تلفنی انجام دادند که نخستین ارتباط در سطح عالی در یک دهه اخیر به شمار می رود.

دفتر استراو در لندن روز دوشنبه اعلام کرد که این گروه پارلمانی تحت حمایت شاخه انگلیسی اتحادیه درون پارلمانی انگلیس قرار دارد. همچنین انتظار می رود این گروه دوستی پارلمانی در جریان سفر خود به تهران بتواند مقدمات سفر متقابل هیات ایرانی به انگلیس را فراهم کند.

حامد قادرمرزی، نایب رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران- انگلیس می گوید هیاتی که به سرپرستی استراو به تهران آمده اند با علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران ملاقات می کند. آنها دو روز در تهران می مانند و سپس رهسپار اصفهان و شیراز می شوند. این هیات روز جمعه به انگلیس باز می گردد.

این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه انگلیس نیز می گوید از برنامه سفر استراو به تهران مطلع است اما این یک سفر دولتی به شمار نمی رود. به گفته وی، استراو و هیات همراه اش به عنوان گروه دوستی پارلمانی به ایران سفر کرده اند. با این وجود دفتر استرا می گوید وزارت خارجه در تسهیل روند این سفر بسیار موثر بوده است.

محافظه کاران در ایران که به طور کلی بدبینی عمیقی نسبت به سیاستمداران انگلیسی دارند اغلب لندن را به مداخله در امور داخلی ایران متهم می کنند و چندان نظر مساعدی نسبت به سفر استراو به تهران نداشته اند. بخشی از این نگرانی به حاشیه های سفر هیات پارلمانی اروپا به ایران مربوط می شود. هیاتی 5 نفره از پارلمان اروپا ماه گذشته میلادی به تهران آمد و حاشیه های این سفر در سفارت یونان مورد اعتراض محافظه کاران قرار گرفت. اکنون آنها می گویند با تعیین چارچوب هایی برای سفر استراو به تهران اجازه نمی دهند چنین حاشیه هایی اتفاق بیفتد.

در همین ارتباط، شاهین محمد صادقی؛ یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تاکید کرده است که استراو به طور مشروط به ایران سفر کرده و برنامه حضور او در تهران از قبل با مقامات هماهنگ شده است.

اما فارغ از برنامه ریزی ها و چارچوب هایی که برای سفر استراو تعیین شده، حضور یکی از مقامات انگلیسی که همواره روابط خوبی با ایران داشته و مورد توجه جامعه جهانی است، می تواند تاثیری مثبت بر تنظیم روابط ایران با کشورهای غربی داشته باشد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10