رای مردم به حضور خودروسازان بزرگ

دنیای اقتصاد: این روزها که فضای بین المللی علیه ایران کمی تلطیف شده و احتمال لغو تدریجی تحریم ها نیز می رود، خیلی ها روی صنعت خودرو تمرکز کرده و هوای همکاری با بزرگ ترین خودروسازان دنیا را در سر می پرورانند.

در این بین، برخی معتقدند باید با فراموش کردن شرکای قبلی صنعت خودرو کشور، به سراغ شرکت های بزرگ تر و معتبرتری برویم و در مقابل، گروهی نیز همچنان بر طبل ادامه همکاری با امثال پژو و رنو می کوبند. مردم، اما در یک نظر سنجی تلویزیونی اعلام کردند طرفدار دسته اول هستند و صنعت خودرو باید با گذر از شرکای قبلی خود، زندگی با امثال بنز و تویوتا و فولکس و هیوندایی را هم در سطحی وسیع و مدت زمانی طولانی، تجربه کند.

در برنامه ای که جمعه گذشته با نام «مناظره» و به بهانه «بررسی سرنوشت خودرو ملی»، روی آنتن رفت، از مردم پرسیده شد «تمدید همکاری با خودروسازان فرانسوی» را می پسندند یا «همکاری با دیگر خودروسازان بین المللی» را؛ پاسخ مردم، اما قاطعانه بود، چه آنکه 90 درصد آنها گزینه دوم را انتخاب کردند تا مشخص شود ایرانی ها خواهان همکاری خودروسازی کشور با شرکت هایی غیر از پژو و رنو فرانسه هستند. در واقع، پاسخ «آری» مردم به همکاری با خودروسازان معتبر بین المللی، «نه» به تداوم شراکت با پژو و رنو بود و این نشان می دهد ایرانی ها دل خوشی از خودروهای فرانسوی ندارند.

این در شرایطی است که هم اکنون خودروهای فرانسوی به خصوص محصولات پژو، بیشترین سهم را در خیابان ها و جاده های کشور دارند و عملا بازار خودرو ایران توسط رنویی ها و پژویی ها به تسخیر درآمده است. وابستگی صنعت خودرو ایران به محصولات فرانسوی به حدی است که حتی پس از اعمال تحریم علیه این صنعت، باز هم تولید آنها ادامه پیدا کرد و خودروسازان داخلی سعی کردند به هر نحوی، خطوط تولید خود را همچنان «فرانسوی» نگه دارند.

به عبارت بهتر، «نه» مردم به خودروسازان فرانسوی، «نه» به اوضاع فعلی خودروسازی ایران است، آن هم در اوضاعی که چه بخواهیم و چه نخواهیم، نام رنو و پژو بر پیشانی جاده مخصوص حک شده و محصولات این دو شرکت، با جاده ها و خیابان های ایران خو گرفته اند.

با این حساب، اگر قرار برای به کرسی نشاندن رای مردم باشد، باید خودروسازی کشور را از بیخ و بن زیر و رو کرد و طرحی نو درانداخت. البته ممکن است گفته شود بخش بزرگی از صنعت و بازار خودرو ایران به «پراید» اختصاص دارد و فقط خودروهای فرانسوی نیستند، که در پاسخ باید گفت وقتی مردم پژو و رنو را قبول ندارند، قطعا نظر مثبتی روی محصول قدیمی کیا هم نداشته و به خودروسازان بزرگی مانند جنرال موتورز و تویوتا و بنز و هیوندایی می اندیشند.

نه به فرانسوی ها؛ چرا؟

اما چرا ایرانی ها دل خوشی از خودروهای فرانسوی ندارند؟ آیا فرانسوی ها (به خصوص پژو) مقصرند که محصولات جدید و به روزی را روانه بازار ایران نکرده اند یا خودروسازان ایرانی در این مورد کوتاهی کرده اند؟

اصلا چه شد که نظر ایرانی ها در مورد خودروهای فرانسوی این چنین منفی شد؟

برای پاسخ به این پرسش ها، باید نگاهی به روند فعالیت پژو و رنو در ایران انداخت و دید که آنها طی چندین سال حضور در صنعت و بازار خودرو ایران، چگونه رفتار کرده و خوب و بدشان چه بوده است.
در حال حاضر نزدیک به سه دهه از حضور فرانسوی ها در بازار و خودروسازی ایران می گذرد و این در شرایطی است که تفاوت های مهمی میان عملکرد این دو به چشم می آید.

نوع خودروهای تولیدی و کیفیت آنها، نحوه سرمایه گذاری و در نظر گرفتن نیاز مشتری، از جمله مواردی است که پژو و رنو در زمینه آنها، عملکردی متفاوت را از خود در بازار ایران نشان داده اند. اگرچه پژو در کل عملکرد موفقیت آمیزتری در بازاریابی و تولید داشته، اما حاصل بیش از 20 سال فعالیت این شرکت در ایران، تولید محصولاتی قدیمی (به جز پژو 206) است.

ایران خودرو به عنوان شریک سابق پژو، سالانه حدود 450 هزار دستگاه انواع محصولات پژو را به تولید می رساند و الان نیز با وجود رفتن پژو، باز هم عمده محصولاتش متعلق به این شرکت فرانسوی است. با این حال، بخش اعظم تولیدات پژو در ایران خودرو را محصولاتی تقریبا قدیمی و با مصرف سوخت بالا تشکیل داده اند.

در واقع، پژو به واسطه تولید خودروهایی قدیمی در ایران، درآمد قابل توجهی کسب کرد و بدون اینکه دانش فنی و تکنولوژی روز دنیا را به جاده مخصوص منتقل کند، سود سرشاری را از بازار ایران به جیب زد. البته برخی کارشناسان عنوان می کنند پژو در شرایطی که خودروسازی ایران اوضاع مناسبی نداشته، حاضر به همکاری شده و نباید منکر تاثیرات مثبت این شرکت در صنعت قطعه ایران شد. از آن سو البته رنو نیز با در نظر گرفتن منافع مستقیم خود از بازار خودرو ایران، حاضر به سرمایه گذاری در جاده مخصوص شد، هرچند مطابق با برنامه ها پیش نرفت و نتوانست رضایت ایرانی ها را برای خود حفظ کند. رنویی ها محصولات با کیفیتی مانند تندر-90 و مگان را روانه بازار کردند و اگرچه مردم از سطح کیفی آنها راضی به نظر می رسند، اما به خوبی می دانند این شرکت فرانسوی خودروهای بسیار بهتری را در سایر بازارهایش عرضه کرده است.

ایرانی ها همچنین به خوبی دریافته اند که قیمت خودروهایی مانند تندر-90 و مگان بسیار بالاتر از نرخ واقعی آنهاست و این موضوع یکی از دلایل دلزدگی آنها نسبت به خودروساز فرانسوی به شمار می رود. در مورد پژو اما شرایط به شکلی دیگر است، چه آنکه مردم با مشاهده محصولاتی مانند 405 و روآ و آردی، به این نکته پی می برند که دیگر خودروساز فرانسوی نیز نتوانسته رفتار منصفانه ای با آنها داشته باشد. مردم از خود می پرسند چرا باید خودروهای دو سه دهه قبل پژو در ایران به تولید برسند و از آن بدتر اینکه چرا باید به طور متوسط 30 میلیون تومان برای این خودروها پول بپردازند؟

از سوی دیگر، فرانسوی ها طی این همه سال حضور در ایران، تنوع محصول ضعیفی را از خود به نمایش گذاشته و نتوانستند مشتریان را راضی نگه دارند. ایرانی ها البته یادشان نرفته پژو 405 زمانی خودرو روز اروپا بوده و پژو 206 در خیابان های فرانسه هم به چشم می آید و تندر و مگان کیفیت قابل قبولی دارند، اما اصرار فرانسوی ها به تولید این خودروها و ضعف در ارائه محصولات جدید، مشتریان ایرانی را آزرده و دل چرکین کرده است.

رنو هم اکنون با «تندر-90» و «مگان» در بازار ایران حضور دارد و اتفاقا هر دو محصول نیز جزو خودروهای باکیفیت بوده و مشتریان داخلی از وضعیت کیفی و فنی آنها راضی به نظر می رسند، اما همین رنو سال گذشته خودرو برقی خود را در ترکیه رونمایی کرد. قطعا مقایسه اقتصاد ایران و ترکیه و تشبیه فضای کسب و کار این دو کشور کار درستی نیست، اما به نظر می رسد خودروسازی و بازار ایران نیز می توانسته اند میزبان محصولات به روزتر و باکیفیت تر این شرکت فراسوی باشند.

همچنین اگرچه پژو 206 به عنوان بهترین محصول پژو در ایران توانسته در سال های اخیر رضایت ایرانی ها را کسب کند، اما به هر حال برند فرانسوی ها به حساب می آید و ایران خودرو برای اعمال کوچک ترین تغییری در این محصول و سایر نمایندگان پژو در کشور، باید اجازه این شرکت فرانسوی را بگیرد.

از مجموع موارد گفته شده می توان نتیجه گرفت که رفتار نامناسب خودروسازان فرانسوی را باید دلیل اصلی رویگردانی ایرانی ها دانست، چه آنکه رنو و پژو اگر محصولاتی جدیدتر و باکیفیت تر و البته ارزان تر را روانه بازار ایران می کردند، حالا مردم به آنها «نه» نمی گفتند.

ایرانی ها وقتی محصولات سایر خودروسازان دنیا مثل تویوتا و هیوندایی و بنز و جنرال موتورز را می بینند و با خودروهای فرانسوی مقایسه می کنند، متوجه کم کاری رنو و پژو می شوند و از همین رو خواهان رفتن آنها و آمدن دیگران هستند. البته این وسط نباید از نقش خودروسازان داخلی نیز غافل ماند، خودروسازانی که نتوانستند یا نخواستند از فرانسوی ها کار بکشند و خودروهای بهتری را طلب کنند.

هرچه هست، ایرانی ها گمان می برند اگر رنو و پژو بروند و مثلا تویوتا و بنز بیایند، صنعت و بازار خودرو ایران از این رو به آن رو خواهد شد، غافل از اینکه فضای کسب و کار فعلی در کشور اجازه مانور چندانی به خودروسازان داخلی و خارجی نخواهد داد. به عبارت بهتر، در کنار اینکه می گوییم رنو و پژو رفتار منصفانه ای در ایران نداشته اند، باید از فضای کسب و کار نامناسب، قوانین لحظه ای و خلع الساعه، مخالفت های ریز و درشت نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مافیای خاموش خودروسازان نیز به عنوان عواملی زمینه ساز در نارضایتی ایرانی ها از خودروسازان فرانسوی یاد کرد.

البته این نکته را نباید فراموش کرد که در حال حاضر هیچ خودروساز بزرگی در دنیا برای ورود به ایران رسما ابراز علاقه نکرده و مشخص نیست در صورت راندن فرانسوی ها، امثال خودروسازان آمریکایی و آلمانی و کره ای تمایلی به حضور در جاده مخصوص نشان دهند.