سود و زیان بازگشت پژو به ایران

این روزها در برخی از رسانه های خبری، شرکت پژو به عنوان خودروسازی که تنها قصدش سوء استفاده از بازار خودرو ایران بوده و سال ها از فضای رانتی این بازار به نفع خود استفاده کرده معرفی می شود.

به نوشته دنیای اقتصاد، هر چند تا پیش از برگزاری همایش بین المللی خودرو در ایران، چنین مباحثی مطرح نبود و حتی پس از توافقات هسته ای ایران و غرب در ژنو خودروسازان فرانسوی به عنوان ناجی صنعت خودرو کشور شناخته می شدند، اما پس از برگزاری همایش مذکور و اظهارات مسوولان پژو مبنی بر اینکه تا لغو کامل تحریم ها باید هر دو طرف ایرانی و فرانسوی در انتظار بمانند، این اظهارنظر برای برخی قابل هضم نبوده است.

قصد ما حمایت از عملکرد خودروسازان فرانسوی طی چندین دهه فعالیت در ایران نیست، کما اینکه ایرادهای همکاری دو شرکت ایران خودرو و پژو را بارها به گوش مسوولان رسانده ایم. اینکه شرکت پژو طی فعالیت خود در ایران سرمایه گذاری خاصی انجام نداده یا اینکه این همکاری فاقد انتقال تکنولوژی و فناوری به طرف ایرانی بوده از جمله انتقادهایی است که همیشه مطرح بوده حال اینکه هم اکنون برخی از رسانه ها یا مسوولان صنعت خودرو به طور افراطی آن هم در شرایطی که خودروسازان بیش از هر دوره دیگری به سختی روزگار می گذرانند، شرکت پژو را عامل شوربختی صنعت خودرو ایران می خوانند.

شرکت پژو طبق قراردادی که در سال 2003 بین روسای جمهور ایران و فرانسه امضا و از سال 2004 اجرایی شد، فعالیت خود را در ایران آغاز کرد، حال آنکه این قرارداد تا سال 2014 اعتبار داشت، اما مسوولان این شرکت به دلیل تحریم های اعمالی از سوی کشورهای غربی به خصوص آمریکا مجبور به ترک ایران شد، اما یکی از دلایلی که این شرکت فرانسوی را مجبور به ترک کشورمان کرد خرید سهام آن توسط شرکت جنرال موتورز بود.

 جنرال موتورز در فوریه سال 2012 معادل هفت درصد از سهام پژو را به ارزش 400 میلیون دلار خریداری کرد. در اصل آنچه به عنوان هدف اصلی از خرید این سهام ذکر شد، تولید محصولات مشترک و صرفه جویی دو میلیارد دلاری در هزینه های دو شرکت فرانسوی و آمریکایی بود.

با این حال برخی از تحلیلگران معتقدند که اولین ثمره شراکت جنرال موتورز و پژو، قطع همکاری شرکت فرانسوی با خودروساز ایرانی بود و هدف اصلی این شرکت آمریکایی نیز در همین راستا قرار داشت، اما به دنبال این فشارها شرکت پژو از ابتدای سال 91 همکاری خود را با ایران قطع و به دنبال آن متحمل ضرر و زیان سنگینی از ناحیه توقف ارسال قطعات به ایران شد، هر چند که طرف ایرانی نیز با افت شدید تولید روبه رو و عرضه خودرو به بازار ایران به شکل قابل توجهی کاهش یافت. این شرکت که به عنوان دومین خودروساز بزرگ اروپا شناخته می شود در سال 2011، یک سال پیش از اعمال تحریم ها 457 هزار دستگاه خودرو به ایران فروخت.

ایران در این سال از نظر حجم پس از فرانسه، دومین بازار بزرگ پژو بوده است. پس از اینکه پژو در فوریه سال 2012 ارسال محموله های خود را به ایران متوقف کرد، فروش این خودروساز در ایران 68 درصد کاهش یافت و به 145 هزار دستگاه خودرو رسید. در این زمینه یکی از مقامات پژو چندی پیش اذعان کرده بود که درآمد این شرکت به علت تحریم های ایران ماهانه 10 میلیون یورو کاهش یافته است.
به طور حتم شرکت پژو نیز ضررهای ناشی از خروج از ایران را پیش بینی کرده بود، حال آنکه تحریم صنعت خودرو موضوعی نبود که شرکت هایی همچون پژو قادر به تبعیت از آن نباشند.

در بحث اجرای تحریم ها تصمیم گیر اصلی دولت ها هستند و شرکت های دولتی و خصوصی نیز مقید به تبعیت از دولت های خود هستند حال اینکه برخی از مسوولان عنوان می کنند که خودروسازان فرانسوی حق نداشتند از هیچ تحریمی تبعیت کنند، اظهارنظر قابل تاملی است. در هر صورت تحریم هایی که از نظر مسوولان ما ناعادلانه و از نظر غربی ها مسیری برای ایجاد مانع در فعالیت های هسته ای ایران وضع شده، تا به امروز توانسته صنعت خودرو ایران را از فعالیت اصلی خود بازدارد.

هم اکنون تولید در شرکت های خودروسازی به پایین ترین سطح خود رسیده و مشکلات نقدینگی شرکت های مذکور را از ادامه تولید بازداشته است. هر چند تامین قطعه در این شرکت ها به گفته یکی از مسوولان شرکت های خودروساز به دلیل تحریم و موانعی که بر سر نقل و انتقالات پولی ایجاد شده عمدتا از کشورهایی همچون هند و چین صورت می گیرد، اما این واقعیت را باید بپذیریم که خروج فرانسوی ها صنعت خودرو کشورمان را دچار مشکل کرده است. حال پس از توافقات هسته ای و جو خوشبینی که در جامعه شکل گرفته برخی از رسانه ها و مسوولان به یاد ظلم و جورهای شرکت پژو در حق صنعت خودرو ایران افتاده اند این در شرایطی است که تا پیش از این ظاهرا کسی از عملکرد پژو در ایران یا فعالیت چندین ساله این شرکت خبری نداشته است.

در این زمینه یکی از خبرگزاری ها چندی پیش از قول یک «مقام آگاه» به موارد جالبی از حضور شرکت پژو در ایران اشاره کرده است به طوری که این مقام آگاه ضمن سنگ اندازی پژو در خودکفایی ایران این نکته را مورد تاکید قرار داده که هزینه تولید یک محصول پژو، دو برابر تولید خودروی ایرانی است.

وی همچنین یادآور شده که به جای تولید 206 صندوق دار می توانستیم دو خودروی ایرانی تولید کنیم ضمن اینکه سرمایه گذاری سنگینی در ایران برای تولید محصولات پژو صورت گرفته است. این خبرگزاری به نقل از منبع آگاه خود حتی تاکید کرده است که شرکت پژو در مورد داخلی سازی موتور و همچنین قطعات حساس محصولاتش در ایران سنگ اندازی می کرد و نمی گذاشت در این بخش ها خودکفایی صورت گیرد. اظهارات این منبع آگاه در شرایطی که پژو به ناگهان قصد خروج از ایران را کرد شاید می توانست قوت قلبی برای مشتریان خودرو ایران باشد، اما در شرایط فعلی که با توافقات هسته ای وعده لغو تحریم ها داده شده و امید به بازگشت صنعت خودرو به روزهای طلایی اوج گرفته، چنین اظهارنظرهایی نمی تواند بدون قصد و غرض باشد.

در این زمینه یک کارشناس صنعت خودرو به خبرنگار ما می گوید بازار خودروی ایران بازار بکری است که برای بسیاری از خودروسازان جهانی جذابیت دارد، کما اینکه بازار چین با جذابیت هایی که داشت توانست خودروسازان را در دوران رکود از بحران نجات دهد و هم منجر به تقویت صنعت خودرو خود شد. این در شرایطی است که بازار بکر ایران با وجود حاشیه هایی که دارد نمی تواند جذابیتی برای دیگر خودروسازان داشته باشد.

وی در ادامه تاکید می کند که پس از خروج پژو از ایران یا تعلیق فعالیت های رنو هیچ شرکتی حاضر به همکاری با صنعت خودرو ایران نشد کما اینکه تنها چند شرکت چینی پیشنهاد مونتاژ خودرو را دادند که البته این خودروسازان نیز از اعتبار کافی برخوردار نبودند. این کارشناس در ادامه تصریح می کند که فضای کسب و کار، مشکلات اقتصادی و جو سیاسی در کشور ریسک سرمایه گذاری در صنعت خودرو را افزایش می دهد حال آنکه سرمایه گذاری در هر امری نیازمند ملزوماتی است.

وقتی رنو آمد ...

قرارداد پلت فرم مشترک با شرکت رنو در دولت هشتم و سرنوشت آن در دولت نهم از خاطر هیچ دست اندرکار خودرویی حذف نخواهد شد. قراردادیی که با امید پیشرفت صنعت خودرو کشور منعقد شد، اما حاصل آن در دولت بعدی جز ناکامی، ثمره دیگری نداشت. تعلیق قرارداد، ترکمانچای خواندن آن، ممانعت از ورود قطعات و در نهایت توقف تولید خودروی تندر در دو شرکت ایران خودرو و سایپا نتیجه یک همکاری مشترک با دیگر خودروساز فرانسوی است که همچون پژو عمل نکرد و سرمایه عظیمی را وارد کشور کرد.

در این زمینه عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان در مورد جو بدبینی که برخی از خبرگزاری ها و مسوولان در رابطه با بازگشت خودروسازان فرانسوی ایجاد کردند، عنوان می کند که شرکت رنو با وجود تحریم ها تنها فعالیت های خود را تعلیق کرد و از ایران خارج نشد، حال آنکه شرکت پژو نیز با آگاهی از ضرر و زیان های ناشی از ترک ایران به خواست خود نرفت، بلکه مجبور به اینکار شد.

نجفی منش با اشاره به اینکه باید شرایط موجود درک شود عنوان می کند که اگر پول به موقع پرداخت می شد و مانعی بر سر همکاری ها ایجاد نمی شد به طور حتم شاهد حضور فرانسوی ها در ایران بودیم. وی تاکید می کند با وجود تمام انتقاداتی که به بازگشت پژو می شود، تصمیم گیر اصلی شرکت ایران خودرو است و این شرکت باید در مورد پژو تصمیم بگیرد. وی در پاسخ به این سوال که با ایجاد جو بدبینی نسبت به حضور فرانسوی ها واکنش مشتریان چه خواهد بود تصریح می کند که به اعتقاد من مشتریان به دنبال یک خودرو باکیفیت هستند هر چند که باید مراقب جوسازی های اخیر نیز باشیم.