سفیر روسیه در ایران: با اسرائیل رایزنی می‌کنیم

دو سال و اندی است که «لوران جاگاریان»، به عنوان سفیر فدراسیون روسیه در تهران، مشغول به کار شده است. محوطه عریض و طویلی در تقاطع نوفل لوشاتو و خیابان حافظ، به سفارت جمهوری فدراسیون روسیه اختصاص دارد که جزو یکی از بزرگ ترین املاک وابسته به سفارتخانه ها در تهران است. در محل سفارت روسیه بخش بزرگی از تاریخ ایران و البته جهان بنا شده است؛ کنفرانس تهران در ایوان پاییزی همین ساختمان که چند ستون بلند و پنجره هایی ساده دارد، برگزار شد. با حضور سه رییس جمهوری تاثیرگذار جهان؛ «فرانکلین روزولت» رییس جمهوری آمریکا، «وینستون چرچیل» نخست وزیر انگلیس و «ژوزف استالین» رییس جمهوری شوروی. آنها روزهای ششم تا نهم آذر 1322 و در بحبوحه جنگ دوم جهانی، نقشه های جنگی و استراتژی نظامی خود را درباره شرایط بین المللی در این کنفرانس تبیین کردند و در مورد تقسیم ممالک جهان به مناطق نفوذ خود، به توافق هایی رسیدند، بعد عکس یادگاری خود را روی ایوان این سفارت انداختند.

اما در محوطه همین سفارت درگیری ها در جریان اجرای توافق ترکمانچای، بر سر برگرداندن زنان گرجی، به بهای جان سفیر روسیه، «گریبایدوف» تمام شد. حالا حیاط پاییزی این سفارت استخر بزرگی دارد با درخت هایی که پاییز به جانشان نشسته. سفیر روسیه سرش شلوغ است و برای مصاحبه نیم ساعت بیشتر وقت نمی دهد. با آمدن دو مقام ارشد دولت روسیه به تهران و البته روابط پرفرازونشیب دو کشور، سوالات زیادی وجود دارد که انتظار داریم سفیر به آنها پاسخ بدهد. وزیر خارجه روسیه در مذاکرات بر سر برنامه هسته ای ایران در ژنو نیز نقش ویژه ای داشته و با سفری که اواخر هفته گذشته به تهران داشت، دو وزیر ایرانی و روس کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی بین دو کشور را تشکیل دادند.

 رییس روس این کمیسیون الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و رییس ایرانی این کمیسیون نیز بیژن نامدار زنگنه است. شب گذشته نیز در راستای همین مذاکرات گروه 14نفره ای از وزارت انرژی روسیه برای مذاکره با وزیر نفت به تهران آمدند. لوان جاگاریان، سفیر روسیه قبلا کاردار موقت روسیه در تاجیکستان بود. او خوب فارسی حرف می زند و مصاحبه بدون نیاز به مترجم انجام می شود. می گوید که جواب های کوتاهی برای سوالاتمان دارد، هم از این بابت که وقت زیادی ندارد و هم از این باب که نمی خواهد «به کوچه علی چپ بزند.» او تلاش های گسترده ای برای افزایش همکاری های اقتصادی تهران- مسکو را در برنامه خود دارد؛ چه آنکه مبادلات تجاری دو کشور در یکی، دوسال اخیر کاهش یافته است. همه اینها در حالی است که مسکو و تهران همیشه اذعان دارند که روابط سیاسی گرمی دارند.

آقای سفیر تحریم های جدید علیه تهران توسط وزارت خزانه داری آمریکا تصویب شده که روسیه هم در این مورد موضع گیری کرد، البته دولت آمریکا هم گفت که این تحریم ها در راستای تحریم های پیشین بوده است. می خواهم نظر دولت روسیه را در این مورد بدانم که با توجه به این تحریم ها، آیا توافق ژنو، یک توافق شکننده خواهد بود یا راهی وجود دارد که این توافق از بین نرود؟
فدراسیون روسیه همیشه مخالف تحریم های یکجانبه چه از طرف ایالات متحده آمریکا و چه از طرف اتحادیه اروپا بوده است. ما به همراه سفرای کشورهای مختلف تاکید می کنیم که تنها راه حل وفصل مشکلات به وجودآمده، مذاکره و راه حل سیاسی است نه اینکه طرفین با زور و تحریم های یکجانبه با مشکلات برخورد کنند. من فکر می کنم این تحریم ها هیچ کمکی به ادامه روند مذاکرات نمی کند. همان طور که شما گفتید وزارت خارجه روسیه در بیانیه ای موضع اخیر فدراسیون روسیه را اعلام و تاکید کرد ما چه در گذشته و چه آینده تلاش داریم برای ادامه روند مثبتی که از ژنو شروع شده است، این مشکلات را برطرف کنیم.

شما فکر می کنید توافقی که در ژنو انجام گرفته، توافقی است که با حرکت یکی از اعضا از بین برود؟ به نظر شما این توافق شکننده است؟
ما به عنوان یک دیپلمات همیشه باید خوشبین باشیم، نه بدبین. اگر بدبین باشیم باید از دیپلماسی برکنار شویم. ما دیپلمات ها، همواره باید تلاش کنیم که هیچ کس نتواند کارشکنی کند، باید جلو این اتفاق را بگیریم.

اما واقع بینی هم بخشی از دیپلماسی است.
واقع بینی از یکسو و خوشبینی از سوی دیگر. باید خیلی تلاش کنیم که بعضی مشکلات که به وجود می آید را بتوانیم با رایزنی با دوستان چینی و کشورهای دیگر که عضو 1+5 هستند حل کنیم، تا توافقاتی که در ژنو برای شش ماه امضا شد، به طور کامل اجرا شود، شرایط دیگری وجود ندارد به خصوص سفر اخیر آقای «آمانو» (رییس آژانس انرژی اتمی)، با توجه به توافقاتی که با آقای صالحی رسیده اند، مرا بسیار امیدوار کرد، این دو موضوع باید همراه با هم پیش برود.

در نشست خبری وزرای خارجه ایران و روسیه، آقای ظریف بر نقش مثبت آقای لاوروف، (وزیر خارجه روسیه) در مذاکرات هسته ای ژنو تاکید کردند. در ژنو شاهد این بودیم که مذاکرات سه جانبه ایران، روسیه و چین چقدر آنها را به نتیجه نزدیک کرد، ایران انتظار ایفای نقش مثبت را از روسیه دارد، اگر آمریکا عهدشکنی کند، روسیه آماده است که میانجیگری کرده و نقش ویژه خود را ایفا کند؟
بله. من دوسال است که در ایران سفیر هستم. چه قبلا که شورایعالی امنیت مسوولیت پرونده هسته ای داشت و چه اکنون که دوستان وزارت امورخارجه روی این موضوع کار می کنند، ما تماس های خیلی منظم و فعالی با یکدیگر داریم. در روند مذاکرات و در مراحل مختلف همواره تلاش می کردیم که مذاکرات مثبت و سازنده باشد و همیشه از طرفین خواستیم که خویشتنداری کرده و شفافیت بیشتری از خود نشان دهند.

ممکن است آقای لاوروف (وزیرخارجه روسیه) با آقای کری (وزیرخارجه آمریکا) دیدار دوجانبه ای در این مورد داشته باشند؟
همه چیز امکان پذیر است. آقای کری و لاوروف به دلایل مختلف با یکدیگر ملاقات های زیادی دارند. مثلا در ماه ژانویه در ژنو، کنفرانس ژنو2 در مورد سوریه برگزار می شود و فکر می کنم اگر این ملاقات ها صورت گیرد، حتما آقای لاوروف با آقای کری راجع به موضوع هسته ای ایران مذاکره می کند، چون برای ما این موضوع بسیار اهمیت دارد.

قرار است آقای لاوروف با خانم اشتون دیدار داشته باشند که گفته شده غیر از موضوع ایران در مورد موضوع اوکراین با هم صحبت کنند، این موضوع را تایید می کنید؟
همه چیز امکان پذیر است. من نمی دانم جدول کار آقای لاوروف چطور است (با خنده) اما می دانم که همه چیز امکان پذیر است. شما می دانید که موضع روسیه نسبت به حوادث اوکراین چگونه است. ما به مداخله خارجی در امور داخلی کشورهای مستقل اعتقاد نداریم و آن را محکوم می کنیم. فقط و فقط مردم اوکراین حق دارند که سرنوشت خودشان را تعیین کنند، هیچ کس نمی تواند با زور به آنها دیکته کند که با غرب یا با شرق باشید.

ما با کشور روسیه یک تجربه مشترک مهم داریم، آن هم نیروگاه بوشهر است. از جدیدترین وضعیت نیروگاه بوشهر به ما خبر می دهید؟ تولیدش چقدر است؟
نیروگاه صددرصد در حال کار است. فعالیت این نیروگاه به مدت دوسال ضمانت دارد و کارشناسان ما حضور دارند. مهم این است که ما آماده همکاری با دوستان ایرانی خود هستیم اما قبل از اینکه به کار خود ادامه دهیم باید یک سند یعنی پروتکل الحاقی به قراردادی که سال 1992 امضا شده، اضافه شود. طرفین باید این سند را امضا کنند. در حال حاضر طرف روس و ایرانی باید با هم مذاکره کنند و ما برای این کار آمادگی داریم.

این پروتکل الحاقی باید بین چه کسانی امضا شود؟
این موضوع قرارداد جدیدی نیست بلکه یک پروتکل الحاقی برای قرارداد قبلی است که باید بین دو دولت امضا شود.

الان چند نفر از اتباع شما در نیروگاه بوشهر حضور دارند؟
نمی دانم. باید از دوستان و میزبان ایرانی سوال کنید شاید تعدادشان کمتر از هزارنفر باشد که بیشتر آنها اتباع اوکراین هستند.

ایران در جریان نیروگاه بوشهر با تاخیرهای زیادی در تحویل نیروگاه روبه رو بود و همیشه این سوال ایجاد می شد که علت این تاخیرها چیست؟ برخی معتقدند که علت تاخیر در تحویل نیروگاه بوشهر سیاسی بوده؟
نخیر، فقط دلیل فنی بوده. تاخیر تحویل نیروگاه بوشهر دلیل سیاسی نداشت ما همیشه روابط دوستانه ای با ایران داشتیم.

اما برخی معتقدند از ابتدا پذیرفتن مسوولیت این نیروگاه توسط روسیه، که کشور دیگری پایه آن را بنا گذاشته بود، منطقی نبود. آیا این موضوع موجب ایجاد تاخیر در تحویل نیروگاه شد؟
بگذارید این را به شما بگویم که برخی دیگر از کشورهای خارجی قرار بود در این پروژه شرکت کنند که بعدا در نتیجه فشار آمریکا در مراحل مختلف از همکاری خودداری کردند. این موضوع مشکلات جدیدی را ایجاد کرد ولی ما باید به جلو می رفتیم. تجربه تلخی که در جریان نیروگاه بوشهر داشتیم را باید مد نظر قرار بدهیم تا در آینده اینگونه تاخیرها رخ ندهد.

نیروگاه دومی که گفته شده با همکاری روسیه ساخته می شود در قالب توسعه نیروگاه بوشهر است یا یک نیروگاه دیگر و بعد از امضای این پروتکل الحاقی، اجرایی می شود؟
بله، بعد از امضا پروتکل اجرایی می شود.

شما در صحبت هایتان به کنفرانس ژنو 2 اشاره کردید، اما هنوز مشخص نشده که شرکت کنندگان در این مذاکره درباره دولت انتقالی چطور عمل خواهند کرد، آقای لاوروف گفته که بر اساس تعهدات ژنو1 انجام می شود.
برای تشکیل دولت انتقالی که در اعلامیه ژنو1 تاکید شده، فقط طرف های سوری مذاکره می کنند و کشورهای خارجی در آن تصمیم گیر نیستند، فقط دولت سوریه و مبارزان سوریه و مردم سوریه در این مورد تصمیم می گیرند. ما یعنی خارجی ها فقط باید شرایط مناسب مذاکره را فراهم کنیم تا اختلافات بین طرفین حل وفصل شود.

شما در مورد حضور دولت سوریه صحبت می کنید خب دولت مستقر سوریه، دولت بشار اسد است.
بله.

ولی تاکنون معترضان به مذاکره با دولت بشار اسد موافق نیستند، بر این مبنا می توان احتمال داد که مذاکره ژنو2 از الان به بن بست رسیده است؟
به نظرم باید منتظر ماند تا 22ژانویه مذاکره شروع شود بعد دید که نتیجه اش چه می شود. ما تلاش می کنیم که به نتایج مثبتی برسیم.

آقای لاوروف و پوتین درباره قضیه سپر دفاع موشکی موضع انتقادی گرفتند.
بله، همیشه روسیه مخالف بوده.

اما از طرف دیگر بحث اسراییل هم مطرح است. بالاخره روسیه می خواهد از یک سو با غرب و اسراییل هماهنگی ایجاد کند و از سوی دیگر منافع مشترکش با ایران قرار دارد. آیا همچنان می توانید بر سر برچیدن سپر دفاع موشکی در ترکیه، اسراییل را راضی نگه دارید؟
چنین چیزی نیست. چه کسی تردید دارد که سپر دفاع موشکی در منطقه اصلا ضرورت ندارد. کسی تردید نمی کند.

ولی روسیه در قضیه ایران به ویژه در مذاکرات هسته ای با مخالفت های اسراییل مواجه بوده؟
روسیه در گفت وگوها و تماس با کشورهای خارجی همیشه معتقد بوده که ایران حق استفاده از انرژی اتمی برای اهداف صلح آمیز دارد و روسیه این حق ایران را به رسمیت می شناسد؛ مثل حق غنی سازی البته بر مبنای رعایت مقررات بین المللی. ما در تماس های خود با کشورهای دیگر گفته ایم که از توافقات ژنو نگران نباشند این توافق فقط به نفع ملل منطقه است از جمله اسراییل.

آیا اسراییل راضی شده؟
نشده، اما ما با رایزنی و مذاکره تلاش می کنیم تا آنها را راضی کنیم.

اینکه لاوروف پیش از آمدن به تهران با نتانیاهو دیدار کرده...
قبل از این نتانیاهو از روسیه بازدید و با لاوروف ملاقات کرده بود، در این مذاکرات به حل وفصل سیاسی مساله هسته ای ایران در چارچوب 1+5 اصرار کردیم و اینکه نباید تردیدی برای اسراییل، عربستان و دیگر کشورهای منطقه باقی مانده باشد.

آقای ظریف در نشست خبری مشترک با آقای لاوروف گفتند که تمایل دارند توافق اولیه «اس-300» سرجایش باشد آیا اصلا چنین امکانی وجود دارد؟
این موضوع خیلی مهمی است و ما می خواهیم مشکلی که ایجاد شده را سریع حل کنیم، به نفع هر دو کشور است. اما نمی توانم وارد جزییات شوم.

آیا دولت روسیه پیشنهاد جدیدی برای تهران دارد؟
ما دنبال این هستیم که به نوعی سازش برسیم.

آیا کوشش شما برای رسیدن به سازش با پیشنهاد جدیدی برای ایران همراه است؟
شما فقط از ما می پرسید. ما با دوستان ایرانی خود در تماس هستیم. شما هم در مصاحبه هایتان با طرف ایرانی حتما این موضوعات را خاطرنشان کنید.

من در برخی اخبار درباره موضع گیری روسیه در مورد مردم اوکراین دیدم که دولت روسیه مردم معترض اوکراین را بخشی از مردم این کشور ندانسته و آنها را گروهی دانسته که جایگاهی ندارند. آیا این موضع روسیه است؟ بالاخره اگر اوکراین همکاری اقتصادی با روسیه را تمدید کند، ممکن است مردم آن کشور، این توافق را قبول نکنند؟
بگذارید به شما بگویم اوضاع اوکراین الان چگونه است. بخشی از مردم طرفدار روابط نزدیک تر با غرب هستند و بخش دیگری از مردم هم طرفدار روابط بیشتر با روسیه اند. آنها در مرکز اوکراین (کی یف) در دو میدان جمع شده اند: میدان اروپا و میدان استقلال. نمی توانیم بگوییم اکثریت واقعی کجا هستند. ما فقط امیدواریم مشکلاتی که به وجود آمده یعنی این اختلاف نظر هرچه سریع تر حل شود. ما می بینیم که رییس جمهوری اوکراین آقای «یانوکویچ» برای برگزاری مذاکرات و میزگرد با رهبران جنبش معترضان آمادگی دارند.

اما یک بار دیگر تاکید می کنم هیچ کس حق ندارد مداخله کند. می بینم که بعضی سیاستمداران غربی می آیند «کی یف» در تظاهرات شرکت می کنند، اما تکرار می کنیم فقط مردم اوکراین بدون هیچ مداخله ای از خارج باید تصمیم گیر وضعیت این کشور باشند.

برخی کارشناسان نگران رخ دادن انقلاب رنگی در کشور اوکراین هستند، در این شرایط روسیه چه خواهد کرد؟
ما هم این نگرانی را داریم، چون تجربه قبلی اش را داریم. کسی که این نوع انقلاب ها را برپا می کند همیشه از خارج کشور حمایت می شود و ما می دانیم منابع آنها کجاست.

می خواهید به ما بگویید کدام کشورها در این موضوع دخیل هستند؟
همه می دانند شما و من می دانیم و امیدوارم خوانندگان شما هم بدانند.