نگاه عربستان و اسرائیل به توافقنامه ژنو

یک هفته نامه آلمانی در گزارشی با اشاره به رویکردهای عربستان و رژیم صهیونیستی پس از توافق هسته ای بین ایران و ۱+۵ نوشت که این ۲ با بازنده های توافق یاد شده هستند.

به گزارش خبرگزاری فارس هفته نامه آلمانی «اشپیگل» در گزارشی درمورد توافقنامه ژنو درباره برنامه هسته ای ایران نوشت که ایران به غرب این امکان را داد که جهان را تغییر دهد و بازندگان توافق ژنو، اسرائیل و عربستان هستند.

این هفته نامه آلمانی نوشت که به ندرت چنین توافقنامه ای می تواند تا این حد در سطح جهانی واکنش به دنبال داشته باشد این توافق تا حدی مهم بود که واکنش های روسای جمهور آمریکا و روسیه را به دنبال داشت. چرا که این تفاهم 6 ماهه می تواند راهکاری برای حل برخی مشکلات با استفاده از دیپلماسی باشد.

با این حال در عربستان و اسرائیل واکنش ها کاملا متفاوت بود و «عبدالله العسکر» رئیس کمیته امور خارجی شورا در عربستان، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل مهمترین افرادی بودند که به این تفاهم نامه واکنش دادند.

ایران در جایگاهی جهانی

با گذشت یک هفته از توافق ژنو می توان شاهد پیامدهای آن در سطح جهانی بود که آن آرامش در منطقه است. این تفاهمنامه باعث می شود تا جایگاه ایران در سطح جهانی ارتقا یابد اما همزمان باعث می شود که برای 2 طرف از شرکای غرب مشکلاتی به وجود آید؛ عربستان و اسرائیل.

خاندان سلطنتی عربستان همیشه تلاش کرده اند تا خود را حافظان مقدس ترین مکان ها در اسلام نشان دهند و همین باعث شد تا ادعا کنند که رهبری اسلام سنتی را برعهده دارند. این در حالی است که همسایگان عربستان از زمان تاسیس در سال 1932 دیدی توام با بی اعتمادی به آن داشته اند.

با این حال این کشور همیشه رابطه خوبی با شریک راهبردی خود آمریکا داشتند و در این زمینه «بندر بن سلطان» شاهزاده سعودی نقش مهمی داشته است. وی به مدت 22 سال در سمت سفیر عربستان در آمریکا، پس از همتای اسرائیلی خود نقش مهمترین دیپلمات را ایفا کرده است. همچنین رابطه خوب وی با «رونالد ریگان» رئیس جمهور پیشین آمریکا و همسرش و پس از آن با «بیل کلینتون»، «جرج بوش» دیگر روسای جمهور آمریکا نمونه ای از نفوذ وی است. همین باعث شد که حاکمان سعودی در همکاری نزدیک با کاخ سفید به عنوان عاملی برای ثبات در خاورمیانه تلقی شوند.

وزش باد تغییر در منطقه

از زمانی که انقلاب در کشورهای عربی شروع شد، بحران برای دولت های منطقه آغاز شد و ریاض از اینکه دولت آمریکا در اوایل سال 2011، کاری برای جلوگیری از سرنگونی «حسنی مبارک» دیکتاتور مخلوع مصر نکرد، از آمریکا ناراضی بود.

از طرفی «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه و دولت متبوعش نیز که از هم پیمانان نزدیک ایران و حزب الله لبنان هستند، مشکلی برای ریاض به شمار می آیند و عربستان از آمریکا انتقاد می کنند که چرا اقدام نظامی علیه دولت سوریه را اجرایی نکرد. همین باعث شده تا شکاف میان خانواده سعودی و کاخ سفید بیشتر شود.

همه اینها در کنار اینکه آمریکای خسته از جنگ دیگر نمی خواهد به خاورمیانه به عنوان منطقه ای حساس تکیه کند، (به دوری عربستان از آمریکا دامن می زند.) این چیزی است که شاهزاده بندر بن سلطان نیز متوجه آن شده بود.

توافقی که به سود 2 طرف است

چند هفته پیش وقتی که اخباری درباره توافق احتمالی درباره برنامه هسته ای ایران منتشر شد، عربستانی ها همه تلاششان را کردند تا از دستیابی به آن جلوگیری کنند. اما تلاش های آنها سودی نداشت چرا که شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان می خواستند تا در این زمینه همکاری کنند و آمریکا هم بعد از 34 سال که با ایران هیچ رابطه دیپلماتیکی نداشت، متوجه شد که رابطه با تهران می تواند برای وی در خاورمیانه بهتر باشد.

بنابر گزارش اشپیگل این توافقنامه به ایران این امکان را می دهد که به قدرتی سازنده تبدیل شود که بحران ها را بار دیگر خنثی کند.

اشپیگل در بخش دیگری از این گزارش نوشت که سعودی ها بازنده این تغییر تاریخی هستند. چرا که امکان دارد که غرب (از این به بعد) در انتقاد از دولت ریاض صراحت بیشتری به خرج دهد. این موضوع از این جهت اهمیت دارد که عربستان فعلا در گسترش اسلام وهابی در منطقه هیچ مانعی ندارد و بر خلاف ایران به شدت تبلیغ عمومی دیگر ادیان را ممنوع کرده است. ضمن اینکه وقتی که حاکمان سعودی با شبکه تروریستی القاعده در خاک خود مبارزه کردند، هرگز خشونت را در ورای مرزهای خود انکار نکردند.

این موضوع زمانی روشن می شود که بدانیم بنابر اسناد «ویکی لیکس»، در سال 2009 «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه وقت آمریکا عربستان را «پایگاه مورد انتقاد اقتصادی» برای ایجاد تروریسم خواند.

در ناآرامی های سوریه نیز خاندان سعودی از کمک به معارضان دولت این کشور فروگذار نکرد.

آیا عربستان می کوشد تا به قدرتی هسته ای تبدیل شود؟

نگرانی از منزوی شدن در منطقه باعث شده تا ریاض به ماجراجویی های خطرناکی دست بزند از جمله اینکه بنابر اخباری که منابع اطلاعاتی به آنها دسترسی دارند، عربستان با کمک پاکستان تلاش می کند تا بمب هسته ای بسازد. البته سعودی ها در دهه 1990 میلادی تلاش کردند تا بمب هسته ای بسازند. 

اسرائیل یک شق دیگر ماجرا

رویکردها در اسرائیل درباره برنامه هسته ای ایران و به تبع آن توافق ژنو متفاوت است. نتانیاهو و شماری از سران این رژیم موضع گیری های تندی می گیرند. «شیمون پرز» رئیس اسرائیل محتاطانه به این توافق خوش بین است. این در حالی است که بسیاری از اسرائیلی ها دیدگاه های افراط گرایانه نتانیاهو مبنی بر چشم پوشی کامل ایران از برنامه هسته ای خود را غیر واقعی می دانند و عقیده ای به اینکه ایران تهدید مستقیمی برای آنهاست، ندارند. 

اشپیگل در انتهای این گزارش نوشت که با وجود همه فراز و نشیب ها همچنان امید غالب است و صحبت های «ویلیام هیگ» وزیر خارجه انگلیس که به اسرائیل در زمینه خرابکاری در پیشبرد توافق ژنو هشدار داد، شاهد آن است.