کامیابی در گام نخست

اعلام توافق ایران و گروه «1+5» بر سر فعالیت های هسته ای ایران و تغییر در مواضع این کشورها نسبت به جمهوری اسلامی، هم موجب امیدواری است و هم مستلزم تقدیر از رییس هیات ایرانی مذاکره کننده، دکتر محمدجواد ظریف و دیگر مسوولان دخیل و دست اندرکار؛ اما آنچه در این مذاکرات آموختنی است و باید سرمشق سیاست خارجی قرار گیرد این است که اگرچه اختلاف میان دولت ها در مناسبات منطقه ای و جهانی یک رویداد شناخته شده و همیشگی است اما تبدیل اختلافات به رویارویی و دامن زدن به مناقشات دیپلماتیک تا سرحد درگیری های خشونت آمیز، نه طبیعی است و نه پذیرفتنی. اگرچه کشورهای غربی تحریم های شدیدی علیه ایران اعمال کرده اند اما نباید فراموش کرد که در دوران پس از جنگ سرد و روابط و مناسبات کشورها در دوران کنونی، این فقط ایران نبود که از چنین تحریم هایی متضرر می شد بلکه کشورهای غربی نیز هزینه هایی می پرداختند و می پردازند. البته ادامه چنین وضعیتی می توانست اوضاع را وخیم تر سازد. به واقع، در مناسبات بین المللی، کشورهای جهان و به عبارت دقیق تر کشورهای همکنش با ایران را به سه گروه می توان دسته بندی کرد: نخست کشورهای دوست، دوم کشورهای مخالف و سوم دشمنان.
 برخی از نگرش های مطلق گرایانه صرفا دو دسته دوست و دشمن در جهان می بینند در حالی که گروه سومی نیز در کار است. نه هر مخالفی دشمن است و نه اصلا عاقلانه است که هر مخالفی را با بی احتیاطی و بی تدبیری به دشمن بدل کرد. همچنین در بررسی مناسبات کشورها با هم، سه دسته یادشده در بالا در دو وضعیت قابل بررسی اند. یکی وضعیت فعال و دیگری وضعیت غیرفعال. در یک دیپلماسی خوش جهت و بالنده کوشش می شود دوستان بالقوه به دوستان بالفعل، مخالفان به دوست ولو بالقوه و دشمنان بالفعل به مخالف یا دست کم دشمن بالقوه بدل شوند. اگرچه در گذشته اتفاقاتی افتاده که متناسب با چنین راهبردی نبوده اما پس از انتخابات بیست وچهارم خرداد سال جاری شاهد آن هستیم که خوشبختانه سیاست خارجی ایران جهت خود را به سمت وسوی چنین رویکردی گردانیده. دیپلماسی هم دانش است و هم هنر. هم برپایه آموخته ها و اندیشیده ها تنظیم می شود و هم برپایه مهارت های آفرینشگرانه و مبتکرانه، خوشبختانه مسوولان کنونی دیپلماسی ایران هم از دانش لازم برخوردارند و هم نشان داده اند با ابتکار و خلاقیت می توانند از زبان قابل فهم در مناسبات بین المللی به شکل هنرمندانه برای برون رفت از بحران ها و دفاع از منافع و مصالح ملی بهره بگیرند. نگاهی به مواضع دولت های مخالف شکل گیری توافق که اساسا، مخالف بهبود روابط ایران و دولت های تاثیرگذار جهان بوده اند نشان می دهد که سیاست خارجی ایران عملا مسیر درست را پیموده. سال هاست دلسوزان کشور گفته اند و نوشته اند که بزرگ ترین مخالف بهبود روابط ایران و آمریکا، رژیم صهیونیستی است که طی چنددهه گذشته از هیچ کارشکنی و مانع تراشی ای در این مسیر و به خصوص به فرجام رسیدن مذاکرات اخیر فروگذار نکرده است. این تلاش ها تا آنجا پیش رفت که رژیم صهیونیستی از روابط ویژه و دیرینه برخی احزاب و سران این رژیم با احزاب سوسیالیستی استفاده کرد و دولت فرانسه را با فشار بسیار به مخالفت با توافق اخیر وادار ساخت. توجه به این نکته به ویژه برای کسانی ضروری است که صادقانه و بر اساس برخی تحلیل های غلط با سیاست های دولت کنونی مخالفت می کنند، بی آنکه بدانند آب به کدام آسیاب می ریزند. در هر صورت ضمن سپاس از دیپلمات های زحمتکش ایرانی که توانسته اند این گام نخستین را در مسیری دشوار به پیش ببرند امید است گام های بعدی را نیز با سرعت و استواری بیشتری بردارند تا کشورمان در آینده ای نه چندان دور در جایگاهی قرار گیرد که شایسته مردم ما و تاریخ، فرهنگ و تمدن ما باشد. اما از خاطر نبریم که شرط تحقق چنین خواسته ای بهره گیری از همه توانمندی ها در همه زمینه ها، استفاده از همه فرصت ها و پرهیز از پرداخت هزینه های بیهوده ناشی از اقدامات نسنجیده و شتابزده است.