توافق؛ نه به هر بهایی

حمید آصفی سخنگوی اسبق وزارت خارجه ایران نوشته است: همان طور که پیش بینی می شد، دور جدید مذاکرات در ژنو، بسیار پیچیده و دشوار بود و طبیعی است که پس از 10سال اختلاف نظر، این مذاکرات با یک یا دو جلسه به نتیجه قطعی نرسد.
آصفی در یاداشتی که شرق منتشر کرده افزوده است: پیش از مذاکرات نیز روشن بود کار با طرف مقابل از این جهت دشوار است که اولا در میان«1+5» اختلاف دیدگاه وجود دارد و معمولا برای دستیابی به نتیجه در موضوع ایران، باید چندین جلسه میان خودشان برگزار کنند. این عادت، ربطی به این دور از مذاکرات نداشته و در ادوار گذشته نیز به همین شکل عمل کرده اند.

مساله دیگر، فشارهای بیرونی است که این شش کشور، مشخصا از سوی رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای متحجر منطقه دریافت می کنند. کافی است به تحرکات نخست وزیر این رژیم در روزهای اخیر، گفت وگو با جان کری که منجر به مکالمه او و اوباما شد و همچنین مواضع رسانه ای وی توجه شود. این وضعیت، یعنی تحرکات منفی و اخلال این رژیم در مذاکرات،

به گونه ای بود که وزیر خارجه فرانسه عملا در مذاکرات به گونه ای به عنوان وکیل مدافع این رژیم عمل و در تقسیم کار صورت گرفته، نقش خود را ایفا کرد. با نگاهی به این فهرست، بهتر می توان دریافت که مذاکرات چه میزان دشوار بوده و نباید این انتظار می رفت که در یک دور یا زمانی کوتاه، مذاکرات به نتیجه قطعی برسد.

به هر حال اختلافات بنیادی بین طرفین وجود دارد و هنر دیپلماسی ما، نزدیک کردن دیدگاه ها در عین حفظ منافع ملی ملت ایران است.

در این میان نخستین نکته ای که نباید از نظر دور داشته شود، عملکرد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان است که پیرامون «مسیر» یعنی ابتدا و انتهای کار، همه تلاش خود را به کار بست تا موضوع را به صورت جزءبه جزء برای طرف مقابل روشن کند و اتفاقا آنها از همین ابتکار عمل ایران و پرهیز از کلی گویی و طرح مباحث حاشیه ای، ابراز رضایت می کنند.

یکی از مشکلات مذاکرات، این است که طرف مقابل تلاش دارد ایران را گام به گام به دنبال خود بکشد و در این موضوع تیم مذاکره کننده با هوشیاری اجازه نداد، این مسیر طی شود و با تاکید بر خواسته های بحق ایران در شروع و پایان کار، به غرب یادآور شد که برخورداری ایران از حق غنی سازی باید به رسمیت شناخته شود.

نکته دوم که سبب شده دستیابی به نتیجه نهایی در این مرحله از مذاکرات امکان پذیر نشود، تاکید دکتر ظریف و تیم مذاکره کننده بر این نکته کلیدی بود که گام های طرفین باید متناسب باشد. نمی توان از ایران انتظار داشت که چندگام بردارد و طرف مقابل به گام های کوچک و بی ارزش اکتفا کند. این هم از نقاط روشن حرکت تیم مذاکره کننده بود.

نکته سوم که موجب دشواری و طولانی شدن روند مذاکرات شد پافشاری بحق تیم مذاکره کننده روی حقوق جمهوری اسلامی بود. حتما تفاهم نکردن در یک یا دو جلسه بهتر از یک «تفاهم بد» است.

آصفی ادامه داده است: مجموعه ای از این مسایل سبب شده، تا لحظه تنظیم این نوشتار، متن تفاهمنامه هفت کشور، نهایی نشود. طرف های غربی حتما توجه دارند که ایران در 10سال گذشته با مقاومت بر حقوق خود، نشان داد نمی تواند از انرژی صلح آمیز هسته ای صرف نظر کند.

این تصور اشتباهی است که آنها می توانند با تهدید، فشار و شانتاژ، از ایران باج خواهی کنند. جمهوری اسلامی ایران علاقه مند به حل هرچه زودتر این موضوع است اما این به معنای آن نیست که هر بهایی برای آن پرداخت شود.

حتما تمام گروه های داخلی و گرایش های سیاسی بر این مساله اتفاق نظر دارند که غرب باید از فضا و موقعیت جدید که حاصل رویکرد و دولت یازدهم است حداکثر استفاده را ببرد. اینطور نخواهد بود که آنها بتوانند با توسل به روش های قبلی و زیر پا گذاشتن حقوق ایران به نتیجه برسند.

اگر 1+5 با این فضا به مذاکرات نزدیک شوند و همسان پنداری کنند قطعا رسیدن به یک توافق دو سر سود امکان پذیر است. مردم هوشمند ایران نیز حتما توجه دارند مذاکرات، طولانی و زمان بر است و پیشرفت ها، تدریجی خواهد بود.

اگر این اصل پذیرفته شود، نه با چند دور مذاکره دلسرد می شویم نه از پیشرفت یک دوره ای، بیش ازحد هیجان زده. با پافشاری و تاکید بر حقوق حقه ایران، حفظ انسجام داخلی و حمایت از تیم مذاکره کننده، به نتیجه دلخواه خواهیم رسید.