تحلیل شمخانی از سفر روحانی به نیویورک

شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورایعالی امنیت ملی طی یادداشتی در روزنامه ایران به تحلیل سفر حجت الاسلام روحانی به نیویورک پرداخت و نوشت:

در طول سه هفته گذشته، افکار عمومی داخلی و رسانه های گروهی خارجی به صورت کم سابقه ای بر موضوع نخستین حضور رئیس دولت یازدهم، جناب آقای دکتر حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و گفت وگوی ایشان با جامعه جهانی متمرکز بود.

این رویداد مهم پس از سخنرانی رئیس جمهور ایالات متحده امریکا که در نوبت صبح روز سه شنبه هفته گذشته صورت پذیرفت در بعد از ظهر همان روز به وقت نیویورک به وقوع پیوست. اقبال کم نظیر مردم کشور ما به این رویداد که تا پاسی گذشته از شب، پخش مستقیم آن را از طریق رسانه های تصویری پیگیری کردند در کنار بازتاب های گسترده رسانه ای سخنرانی ریاست محترم جمهوری نشان می دهد که این سفر و دستاوردهای آن به عنوان فصل جدیدی در اقدام های راهبردی جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی مورد توجه و تحلیل داخلی و جهانی قرار گرفته است.

- اما زمینه ها، اهداف و دستاوردهای گام اول دولت تدبیر و امید در حوزه تعامل سازنده با جهان:

1- هوشمندی، تیز بینی، موقع شناسی و درایت رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه تعیین راهبرد و هدایت فرآیند قدرت سازی و بهره گیری از آن در عرصه تعاملات خارجی و تامین منافع ملی، واقعیتی است که دوست و دشمن به آن اذعان داشته و همواره از آن به عنوان یکی از درخشان ترین جنبه های شخصیتی ایشان نام می برند.

تاریخ نزدیک به ربع قرن رهبری ایشان و گذر موفق کشور از گردنه های سخت و چالش های شکننده داخلی و خارجی نیز گواه صادقی بر این مدعاست. اما این ظرفیت ارزشمند زمانی توانسته است به صورت صددرصد تبدیل به دستاورد ملموس در حوزه منافع ملی شود که کارگزاران اجرایی کشور نیز در مقام ایفای وظایف حرفه ای خود با شناخت کامل ملاحظات و رویکردهای مورد نظر ایشان به وظایف تخصصی خود درست عمل کرده باشند.

متأسفانه در برخی ادوار، مسئولین دستگاه های مختلف کشور با فهم ناقص و یا بعضاً متناقض از رویکردهای کلان رهبری، نه تنها موفق به عملیاتی سازی جنبه های اجرایی منویات ایشان نگردیدند بلکه با رفتارهای غیر حرفه ای موجبات افزایش هزینه های نظام، انقلاب و رهبری در عرصه کسب و ارتقای منافع ملی کشور گردیدند.

2- فرآیند برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که با تدبیر و گفتمان واقع گرایانه رهبر معظم انقلاب و حضور باشکوه مردم قهرمان کشورمان به حماسه سیاسی مبدل شد در کنار اقدام ها و مواضع ایشان طی دو ماه گذشته که تبدیل به کلید واژه های راهبردی در ادبیات سیاسی شد را باید به عنوان بستر سازی مدبرانه به منظور ایفای نقش جدید دولت در عرصه های داخلی و خارجی مورد توجه و مداقه قرار داد. این سرمایه گرانقدر که توشه راهبردی کم نظیری در حوزه قدرت سازی از مؤلفه های نرم است، شرایطی را رقم زد تا دستگاه های ذیربط کشور با همفکری، همکاری و همدلی مثال زدنی بتوانند طراحی نوینی را در عرصه سازماندهی و ساماندهی فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور و بهره گیری ازآن در تعاملات دیپلماتیک به مورد اجرا گذارند.

3- بی شک سخنان دقیق، سنجیده و پرمحتوای ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که همراه با تبیین بدون تنازل مواضع اصولی و ارزشی نظام بود، مصداق قابل تحسین بهره گیری خردمندانه از ظرفیت های ایجاد شده از سوی رهبر معظم انقلاب در عرصه دیپلماسی بوده و گام محکم و متینی است که دستگاه اجرایی کشور در حوزه تعامل سازنده با جهان بر داشته است.

رفتار و گفتار برنامه ریزی شده ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در نیویورک، حرکتی نظام مند و نه اقتضایی در مسیری نشانه گذاری شده و چارچوب مند بوده و دستاوردهای آن را نیز می بایست با محک اهداف تعیین شده و نه انتظارات و آمال رسانه ای مورد ارزیابی قرار داد.

4- در آستانه سفر جناب آقای دکتر روحانی و پس از حضور ایشان در نیویورک، گمانه زنی های متعدد و متنوعی از سوی اصحاب قلم و تریبون در داخل و خارج از کشور پیرامون این سفر و دستاوردهای آن مطرح شده بود.

پس از سخنرانی ایشان در مجمع عمومی نیز تحلیل های گسترده ای از بیانات ایشان در رسانه های داخلی و خارجی منتشر شد لیکن در کنار اعلام مواضع اصولی و دائمی کشور درخصوص موضوع هایی چون تروریسم، اشغالگری، نظامی گری و توسعه خشونت، مهمترین بخش اظهارات رئیس جمهور را که باید از آن به عنوان چارچوب اصلی سخنرانی ایشان یاد کرد، اشاره هوشمندانه جناب آقای دکتر روحانی به عزم کشورمان برای کاهش تنش در روابط و آمادگی ایران برای مدیریت اختلافات بود.

بیان این راهبرد مهم، مبین این واقعیت است که رهبران ایران در عرصه دیپلماسی، نگاهی واقع گرا داشته و به ایجاد تعادل میان واقعیت ها و مقدورات معتقد هستند. در این میان هر چند تاکنون نیزگفتار و رفتار مخالفان و دشمنان حرفه ای جمهوری اسلامی ایران که با ارتکاب فجیع ترین جنایات ضدبشری مجموعه قوانین و هنجارهای حقوقی و انسانی را به سخره گرفته اند به عنوان سند روشنی بر حقانیت کشورما پیش روی افکار عمومی و ناظران منصف در عرصه بین المللی وجود داشته است لیکن تاکید دوباره ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در بزرگترین اجتماع سیاسی رهبران جهان بر مواضع صلح طلبانه و آشتی جویانه کشورمان اقدام بایسته ای بود که ضمن انزوای بیش از پیش مخالفان و دشمنان کینه توز ایران اسلامی، تمسک به هرگونه بهانه غیر واقعی را ازآنان سلب نمود.

5- اگرچه ادبیات متفاوت و محترمانه رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در مورد ایران در نطق مجمع عمومی، موضوعی قابل بررسی می باشد لیکن نمی توان انتظار داشت که کاهش اختلافات سی و چند ساله جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا که از پیچیدگی های قابل ملاحظه ای نیز برخوردار است تنها با رد و بدل کردن چند جمله غیر خصمانه و لبخندهای رایج دیپلماتیک پایان پذیرد. بی شک دستیابی به چارچوبی واقع گرایانه، مرحله ای و مبتنی بر شرایط برد-برد، نیازمند بهره گیری از الگویی جامع و مانع است. ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر ضرورت دستیابی به این الگو از آن به عنوان مدیریت اختلافات نام برد و اراده سیاسی جمهوری اسلامی ایران برای گام نهادن در مسیر عمل مشترک در چارچوب الگوی ذکر شده را اعلام کرد.

6- محتوای نطق های ارائه شده از سوی رؤسای جمهور ایران و امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نشان می دهد که برای نخستین بار وزن جنبه های همگرا- هرچند در موضوعات کلی- در اظهارات دو رئیس جمهور بیشتر از جنبه های متضاد بود. این مهم ضمن آنکه تأیید کننده واقعیتی روشن به نام وجود اختلاف در رویکردهای دو کشور می باشد، از نگاه جدید دو کشور در بیان وجوه اشتراک -هر چند اندک- حکایت می کند.

در گفتار دو رئیس جمهور، موضوعات مشترکی چون پذیرش حقوق هسته ای ایران، تاکید بر فتوای رهبر معظم انقلاب درخصوص حرمت سلاح کشتار جمعی، نفی خشونت و افراط گری، تعهد به دیپلماسی برای حل و رفع اختلافات و تعیین نقطه تماس برای گفت وگو مورد اشاره قرار گرفت که نشانه های معنی داری از وجود زمینه های مثبت برای مدیریت اختلافات می باشد.

دکتر روحانی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران به صراحت بر عزم راهبردی کشورمان برای مدیریت اختلافات سخن گفت و تاکید کرد که صلح در دسترس است.

اینک این فرصت برای ایالات متحده امریکا فراهم شده است که در آزمونی جهانی نشان دهد که به دیپلماسی معتقد است یا می خواهد همچنان گفتمان بی حاصل مبتنی بر لوله توپ ها، لانچر موشک ها و غرش بمب افکن ها را پیگیری نماید.

نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی