پیام دکتر ظریف برای مراسم بزرگداشت ماندلا

حضار گرامی، میهمانان ارجمند

نکوداشت نلسون ماندلا یکی از برجسته ترین رادمردان تاریخ معاصر در اینجا، سرزمین آرمان های مقدس و فداکاری های وصف ناشدنی، اقدامی بهنگام، شایسته و درخور ستایش است. پاسداشت دهها سال تلاش توان فرسا اما ثمربخش این شخصیت به یاد ماندنی در راه طولانی و دشوار رسیدن به آزادی؛ گویای قدردانی و حق شناسی بالای برگزار کنندگان محترم و شرکت کنندگان فرهیخته این همایش ارزشمند است.

ارج نهادن به چهره های تاریخ سازی مانند او که در فراز و نشیب های جانکاه مبارزه، امیدوارانه پایمردی کردند و در اوج قدرت بر پیمان خود استوار ماندند؛ نوعی ادای دین و وظیفه ای اخلاقی است. همچنان که شناساندن حقیقی این سرمایه های بشری به نسل های کنونی و آینده، یک رسالت دائمی است. آنچه که شایسته است با صدایی رسا  به گوشها برسد و در اذهان محفوظ بماند و در دلها به باور نشیند، پیوند و همسویی ما با این بزرگ مردان است. پیوندی که حتی در شدیدترین شرایط و زیر سخت ترین فشارها ناگسستنی بماند.

به یاد دارم در دهه 1360 و اوائل دهه 1370، در آغازین سال های خدمت خود در نمایندگی کشورمان نزد سازمان ملل متحد، حمایت قاطع جمهوری اسلامی ایران از مبارزات ضد آپارتاید کنگره ملی آفریقا به رهبری ماندلا، مورد توجه و تعجب بسیار قرار گرفته بود. در آن زمان کشورمان دوران جنگ و سپس بازسازی را سپری می کرد و طبیعی بود که صرفاٌ به فکر مشکلات بی شمار خود باشد. رویارویی با رژیم آپارتاید و حامیان پرقدرت آن البته فشارهای مضاعف و هزینه های سنگینی را به کشور تحمیل می کرد، اما ماندلا نباید تنها می ماند چرا که یاری او، حمایت از آرمان والای آزادی و عدالت بود.

ملت حق طلب و صلح جوی ایران با الهام از انقلاب تاریخی خود به رهبری امام خمینی (ره)، زمانی کمک های بی چشم داشت خود را نثار مردم رنج دیده و مبارز آفریقای جنوبی و ماندلا کرد که او فقط یک مبارز بود و هیچ نشانی از پیروزی برای وی متصور نبود. با این تصمیم سرنوشت ساز، در تاریخ مبارزات ضد استعماری و ضد نژادپرستی، افتخاری سترگ و جاودانه برای جمهوری اسلامی ایران رقم خورد. جالب آن که زمانه این فرصت را به ماندلا داد تا با سفر به تهران و ادای احترام به بنیانگذار جمهوری اسلامی در مهر ماه 1378، مراتب حق شناسی خود را به بهترین شکل نشان دهد.

حضار گرامی، میهمانان ارجمند

به باور اینجانب بزرگداشت حقیقی منزلت والای ابرمردانی همچون گاندی، امام خمینی (ره) و ماندلا تنها با ستایش و تکریم محقق نمی شود. آنچه مورد نیاز ما و آیندگان است شناخت واقعی مبانی فکری این نوادر روزگار و پیروی عملی از سیره و منش انسانی و اصولی  آنان است. ماندلا هم در دوران مبارزه و هم پس از رسیدن به قدرت، آموزه های اخلاقی، اجتماعی و حکومتی بسیاری برای مخاطبان گوناگون خود دارد که در این فرصت اندک حتی اشاره گذرا به آنها ناممکن است. اما این نکته را نمی توان ناگفته گذاشت که سرآمد خصال و آموزه های او، امیدواری، پایمردی، آرمان خواهی، مبارزه جویی هدفمند، نیک اندیشی، مسئولیت شناسی، نوعدوستی، صلح طلبی و البته مقهور قدرت نشدن است. استقامت قهرمانانه نلسون ماندلا پیش از پیروزی و مشی مصلحانه او پس از آن، مثال زدنی است. او در طول عمر طولانیش هم ظلم، تبعیض و جنگ طلبی را محکوم کرده و هم استبداد، خشونت گرایی و افراطی گری را مردود می داند. تصمیم غیر منتظره ماندلا به کناره گیری داوطلبانه از قدرت در اوج محبوبیت ملی، براستی اقدامی تاریخی و منحصر به فرد است که کمتر نظیری برای آن در دنیای معاصر می توان یافت.

درخشش آرمان ماندلا، فروغ راه پیروزمند او و همت نیک اندیشان جهان، بارقه های امید را همواره به جان خسته همه آزادی خواهان زیر ستم، بویژه فلسطینیان سرافراز که خود قربانی شکل دیگری از آپارتاید بوده و هستند، می تاباند؛ توان مقاومت و مبارزه به آنها می بخشد و حاکم شدن محتوم بر سرنوشت خویش را به آنها نوید می دهد.

ماندلا اینچنین قلوب و افکار نسل های بشری را به خود جلب کرده و همگان را به تحسین واداشته است. او از سوی مردم کشورش پدر و ناجی ملت لقب گرفته و قاره پهناور آفریقا وی را فرزند آفریقا نام نهاده است. افکار عمومی جهان و کشورهای مختلف در عالی ترین حد ممکن، از وی تقدیر نموده اند و 27 تیر ماه، زادروزش را به عنوان روز ماندلا، گرامی می دارند. صدها مراسم بزرگداشت به افتخار او برپا شده و هزاران جایزه نفیس به وی اهدا گردیده است. با این همه، قویاٌ بر این باورم که آنچه درون مهرورز و روح بلند ماندلا را تسلی می دهد، پر رهرو بودن راه او و تحقق آرمان های ارزشمندش می باشد. به امید روزی که با حرکت بی بازگشت به سوی صلح، آزادی، عدالت، آرامش، امنیت و رفاه؛ به استقبال پاسداشت حقیقی ماندلای عزیز برویم. بیایید برای سلامتی او و بقای عمر گرانبهایش دعا کنیم. متشکرم

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه