چالش‌های تازه اوباما در ماجرای سوریه

توافق آمریکا و روسیه برای نابود کردن انبار تسلیحات هسته ای سوریه، به اوباما که طی چند هفته اخیر از نظر سیاسی تخریب شده،  فضایی برای تنفس می دهد. اما فهرست مسائلی که هنوز ممکن است مشکل ساز شوند گسترده و دلهره آور است.

به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز، ممکن است هر دو طرف تنظیم متن قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که به این توافق صورت قانونی می بخشد را با وقفه روبرو کنند. سوریه می تواند بر شرایطی که منجر به لغو توافق می شود تاکید کند یا موفق به ارائه حساب دقیق تسلیحات خود طی یک هفته نشود. ممکن است در کار بازرسان بین المللی مانع تراشی شود یا انبار تسلیحات شیمیایی از آنها پنهان شود.

با این همه اوباما تصمیم دارد ناوشکن های آمریکایی در شرق دریای مدیترانه را در این منطقه حفظ کند تا احتمال حمله نظامی همچنان به قوت خود باقی باشد. اما رئیس جمهور و تیم وی درحالیکه گام های مختلف را بررسی می کنند، تلاش دارند که یک پلن B قابل قبول برای موقعیتی که توافق جواب نداد بیابند.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا روز یکشنبه در گفتگو با شبکه ای بی سی گفت: «رونالد ریگان می گوید «اعتماد کن اما از صحت آن مطمئن شو» و این گفته همواره تجربه روسای جمهور آمریکا در تعامل با رهبران شوروی و حال رهبران روسیه بوده است.» اما وی اشاره چندانی نکرد که اگر نتواند موافقت سوریه با توافق روسیه برای گشودن درهای انبار تسلیحات شیمیایی خود به روی بازرسان بین المللی برای نابود کردن آنها را تصدیق کند، چه خواهد کرد.

اوباما در حالی منتظر است که ببیند کاربرد دیپلماسی موفقیت آمیز خواهد بود یا خیر که با مسئله افزایش یا عدم افزایش کمک به مخالفان برای سرنگونی دولت بشار اسد نیز روبرو است. اگر چنین اقدامی اجرایی شود توافق تسلیحات شیمیایی با شکست روبرو خواهد شد. اوباما تاکید دارد حمله نظامی که در حال حاضر غیرمحتمل شده قرار بود تنها با هدف تنبیه اسد به دلیل حمله شیمیایی 21 آگوست که منجر به مرگ بیش از یک هزار و 400 نفر شد، انجام شود. اما اوباما همچنین معتقد است که اسد باید برکنار شود. افزایش کمک برای سرنگون کردن اسد می تواند منجر به مخالفت اسد با تحویل انبارهای شیمیایی سوریه شود.

این شرایط یادآور اشتباه بین المللی در مورد عراق پس از جنگ خلیج فارس در سال 1991 است که اغلب به نظر می رسید صدام حسین با بازرسان سازمان ملل موش و گربه بازی می کند و آمریکا مجبور بود تصمیم بگیرد. اواخر سال 1998 بیل کلینتون نتیجه گرفت که صدام توافق خود در مورد نابود کردن تسلیحات غیرمتعارف را نقض کرده و دستور حملات هوایی چند روزه را صادر کرد.

 آدام اسمیت، رئیس کمیته خدمات نیروهای مسلح مجلس نمایندگان گفت: «سخت ترین کار تعیین حدود نقض این توافق است. اگر سوریه تمام اطلاعات مربوط به تسلیحات خود را دو روز دیرتر ارائه دهد یا ما نتوانیم با سرعتی که می خواهیم آنها را نابود کنیم، رئیس جمهور چه واکنشی خواهد داشت. هیچ خط مشخصی وجود ندارد. راه های مختلفی وجود دارد که آنها روند کارها را کند کنند.»

روسیه که طرح ابتکاری دیپلماتیک خود را برای ممانعت از حمله به سوریه ارائه کرده، آشکارا اعلام کرده است که برای جلوگیری از صدور هرگونه مجوز اقدام نظامی برای تایید این توافق، از حق وتوی خود در شورای امنیت استفاده خواهد کرد. بنابراین اگر این توافق به نتیجه نرسد اوباما بار دیگر با دورنمای صدور دستور حمله بدون حمایت بین المللی روبرو خواهد شد.

سوال سخت تر در این زمینه این خواهد بود که آیا باید بار دیگر به کنگره روی آورد. با وجود آنکه اوباما نیز مانند کلینتون در قضیه عراق، مدعی است که یگانه قدرت برای حمله به سوریه محسوب می شود، باز هم براساس این نظریه که جبهه ای متحد استحکام بیشتری خواهد داشت، به دنبال کسب حمایت قانون گذاران است. در عوض وی دریافته که هرچه در مورد گزینه حمله بیشتر بحث می کند، نظرسنجی های بیشتری از کاهش حمایت عمومی از وی خبر می دهند.

در حال حاضر معاونان اوباما می گویند باز هم به اوباما بستگی دارد که در صورت شکست توافق خلع سلاح آمریکا- روسیه، وی خواستار امضای کنگره برای انجام عملیات نظامی شود اما قانون گذاران ارشد به کاخ سفید گفته اند که درخواست اوباما نمی تواند در کنگره رای بیاورد و برخی مشاوران در خارج معتقدند که در صورت شکست طرح روسیه، اوباما باید ارائه طرح حمله به کنگره را رها کند.

با این حال اوباما که یکبار خواستار رای کنگره شده، برای توضیح اینکه چرا حالا قصد کنار گذاشتنش را دارد با فشار زیادی روبرو خواهد شد. برخی متحدان معتقدند که در این صورت رئیس جمهوری آمریکا با انزوای بیشتری نسبت به زمانیکه اگر هرگز این درخواست را مطرح نکرده بود، روبرو خواهد شد.

برخی دموکرات ها معتقدند که شکست طرح روسیه باعث تقویت جایگاه اوباما در کنگره خواهد شد. جرالد کونولی، نماینده دموکرات ایالت ویرجینیا در اینباره گفت: «این امر جایگاه رئیس جمهوری را در بازگشت به کنگره تقویت خواهد کرد چراکه وی می تواند بگوید «بفرمایید من مسیر اضافی که شما می خواستید را با وجود ناراحت کننده بودن آن پیمودم و آنچه می خواستید را انجام دادم».»

اما قانون گذاران و معاونان در هر دو حزب می گویند حمایت از اوباما برای حمله نظامی آنقدر اندک است که شکست این طرح تفاوت چندانی ایجاد نمی کند. به اعتقاد آنها اوباما هیچ شانسی برای غلبه بر مجلس نمایندگان ندارد و حتی ممکن است حمایت سنا که دموکرات ها در اکثریت هستند را نیز از دست بدهد. با این حال نمی توان این احتمال را به طور قطعی کنار گذاشت.

اگر قانون گذاران در هر دو طرف فقط می خواهند که این مسئله کنار گذاشته شود. در واقع کاخ سفید به آنها توصیه کرده که به دیگر مسائل بپردازند. کاخ سفید نیز روز یکشنبه پیام عمومی خود را به مسائل اقتصادی اختصاص داد. اوباما و کنگره طی چند هفته آینده با ضرب العجل های مهمی روبرو هستند.

روند طولانی نهایی کردن یک برنامه خلع سلاح و اجرایی کردن آن در طول یک سال باعث می شود که مسئله سوریه از اولویت های کاخ سفید خارج شود و اوباما فرصتی برای انجام یک به یک کارها خواهد داشت.