آسوشیدتپرس: جمهوری اسلامی، ورشکسته اما همچنان سرسخت
به نظر کارشناسان تحریم های بین المللی اقتصاد ایران را فلج کرده اما نابود نکرده است. تا وقتی قیمت نفت بالا باشد جمهوری اسلامی همچنان می تواند در برابر فشارها مقاومت کند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در تحلیلی تازه، اثرات تحریم های بین المللی را بر اقتصاد ایران ارزیابی کرده است. شواهد تازه ای گویای آن است که اقدامات تحریمی، اقتصاد ایران را به زانو در آورده است. دولت به میلیاردها دلاری دسترس ندارد که به صورت مبرم به آن محتاج است.
با وجود این در میان سردمداران جمهوری اسلامی اثری از عقب نشینی و تسلیم دیده نمی شود. آنها قصد ندارند به خواست غرب یعنی متوقف کردن برنامه هسته ای تن دهند. به اعتقاد قدرت های غربی، جمهوری اسلامی با دنبال کردن برنامه هسته ای در واقع به دنبال دستیابی به سلاح اتمی ست.
به گفته کارشناسان، ایران نشان داده که به خوبی می تواند با تحریم ها کنار بیاید و با ترفندهایی کار خود را پیش ببرد. اگر قیمت نفت سقوط نکند، جمهوری اسلامی به چنان ذخیره های مالی مجهز است که قادر خواهد بود به هدف خود دست یابد. این هدف به نظر دنیای غرب چیزی نیست مگر تولید سلاح هسته ای.
استیو هنک، استاد اقتصاد کاربردی در دانشگاه جانز هاپکینز، که اقتصاد ایران را از نزدیک دنبال می کند، عقیده دارد که تحریم ها نتوانسته ایران را از تعقیب مقصود اصلی آن، یعنی ساخت سلاح هسته ای، جلوگیری کند و همه کارشناسان بر آنند که بیش از چند سال به آن مرحله نرسیده است.
هدف تحریم ها آن بوده که ایران را به گونه ای صلح آمیز از تعقیب هدف تولید سلاح هسته ای باز دارد. اگر این هدف تحقق نیابد، غرب در برابر یک دوراهی قرار می گیرد: یا باید با ایرانی مجهز به سلاح هسته ای که عده ای روحانی متعصب بر آن حکومت می کنند کنار آید و یا به فکر ضربه نظامی باشد، آن هم در خاورمیانه ای که امروز خود سرشار از آشوب و ناامنی است.
امیدهای تازه با روحانی
با انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ایران حسن روحانی به قدرت رسید که به نظر می رسد بیشتر به اعتدال و میانه روی گرایش دارد. اما مشکل اینجاست که درباره برنامه هسته ای و همه امور حساس و عمده کشور نه رئیس جمهور بلکه آیت الله علی خامنه ای تصمیم می گیرد که سرسختی و سازش ناپذیری خود را نشان داده است.
روحانی گفته است که قصد دارد رابطه ای با غرب در پیش بگیرد که به سبک شدن تا حذف تحریم ها بیانجامد. شرط این کار عقب نشینی ایران در مناقشه هسته ایست، اما روحانی پای بندی خود را به ادامه برنامه هسته ای متعهد شده است، که ایران مدعی است آن را صرفا برای اهداف علمی و صلح آمیز دنبال می کند.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جدید ایران، شامگاه پنجشنبه در گفت وگویی تلویزیونی تصریح کرد که تحریم ها نمی تواند ایران را به تغییر برنامه هسته ای آن وادار کند. ظریف که احتمال می رود مذاکرات ایران را با قدرت های بزرگ، پنج عضو دایمی شورای امنیت به علاوه آلمان، هدایت کند، مدعی شد که روحانی قصد دارد با اتخاذ سیاستی متعادل از تنش و درگیری با غرب بکاهد.
تمام آمار و شواهد نشان می دهد که تحریم ها در دو سال گذشته فشار سنگینی بر اقتصاد ایران وارد کرده است. صادرات نفت نصف شده، پول رسمی کشور یعنی ریال در دو سال گذشته دو سوم ارزش خود را از دست داده است، گرانی و تورم در کشور بی داد می کند.
با ریاست جمهوری روحانی ابعاد بحران اقتصادی نمایان تر شده است. کارشناسان اقتصادی او مطلع شده اند که وضعیت بسیار وخیم تر از آن چیزی است که محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور پیشین، تصویر می کرد. گزارش های زیادی نشان می دهد که ایران در تأمین بودجه ی سالانه ی خود با مشکل جدی روبروست.
سقوط باز هم بیشتر ریال
تحلیلگران اقتصادی در ایالات متحده عقیده دارند که ایران به تورمی سنگین دچار شده است که میزان آن شاید دو برابر نرخ رسمی باشد که دو ماه پیش توسط دولت اعلام شد، یعنی ۳۴ درصد.
به ویژه رشته ای از اقدامات تحریمی که از ماه فوریه گذشته وضع شد و هدف آن محروم ساختن ایران از دسترسی به درآمد صادرات نفت بود، بیشترین فشار را بر اقتصاد کشور وارد کرد. خریداران اجازه دارند بهای نفت را تنها به حساب های خاصی واریز کنند که ایران تنها در حالتی به آنها دسترس دارد که بخواهد کالاهای مصرفی خاصی، یعنی غذا و دارو، خریداری کند. اگر واردکنندگان از این مقررات تبعیت نکنند، با مجازات سیستم مالی آمریکا روبرو می شوند.
هفته گذشته کاظم جلالی، مدیر کمیسیون تحقیقات مجلس ایران گفت که بیش از ۶۰ میلیارد دلار از درآمد نفتی ایران در بانک های خارجی منجمد شده و دولت به آن دسترس ندارد. ذخایر مالی انباشته شده در حساب های خارجی نمی توانند به سپرده های جاری واریز شوند تا ایران بتواند واردات خود را پرداخت کند. چنانچه اندوخته های خارجی باز هم کاهش یابد، ایران نخواهد توانست از سقوط باز هم بیشتر ریال جلوگیری کند.
مارک دوبویتز، مدیر انجمن دفاع از دموکراسی، از تحریم های باز هم شدیدتر دفاع می کند. او عقیده دارد که میزان ذخایر قابل دسترس ایران، مهم ترین چیزی است که دولتمردان ایالات متحده باید به آن توجه کنند. به نظر او این همان چیزی است که اقتصاد ایران را قبل یا بعد از دستیابی به نیروی هسته ای، یکسره از پا می اندازد.
افزایش صادرات غیرنفتی ایران
ماه گذشته "انستیتوی دانش و امنیت بین المللی" گزارشی منتشر کرد که در آن گفته می شود ایران در حوالی نیمه سال ۲۰۱۴ به قدری اورانیوم غنی شده در اختیار خواهد داشت که می تواند ظرف چند هفته بمب هسته ای بسازد. اگر ایران به آن مرحله برسد بعید است از قدرت های بین المللی و سرویس های اطلاعاتی کاری ساخته باشد.
طراحان اقدامات تحریمی امیدوار هستند که فشارهای سنگین اقتصادی ایران را به تغییر سیاست وادار کند. اما محاسبه ابعاد واقعی تأثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران غیرممکن است، زیرا زمامداران کشور یا آمار درستی منتشر نمی کنند و یا این که آمار را با تأخیر فراوان اعلام می کنند.
منابع خارجی نمی توانند اطلاعات دقیقی ارائه دهند. "صندوق بین المللی پول" تخمین می زند که ذخیره های خارجی ایران از ۹۶ میلیارد دلار در سال گذشته به ۸۰ میلیارد دلار سقوط کرده است. مبلغ ۸۰ میلیارد هنوز رقم بالایی است، اما روشن نیست که جمهوری اسلامی به چه مقدار از این مبلغ دسترس دارد و می تواند پول برداشت کند.
مؤسسات مطالعات اقتصادی در آمریکا عقیده دارند که ایران تنها به ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار از اندوخته های خارجی خود دسترس دارد، اما باز این آمار هم زیاد قابل اعتماد نیست.
تحلیل گران عقیده دارند که اقتصاد ایران به قدری انعطاف پذیر است که می تواند زیان تحریم ها را به حداقل برساند. سقوط ارزش ریال برای کشور یک مزیت داشت: بهای فرآورده های داخلی پایین آمد و این به صادرات رونق داد. این موضوع تنوع کالاهای صادراتی را باعث شد و از وابستگی اقتصاد به نفت کاست.
به گفته "انستیتوی مالی بین المللی" ایران در سال ۲۰۱۲ موفق شد صادرات غیرنفتی خود را که مشمول تحریم ها نمی شود، به میزان ۲۰ درصد افزایش دهد. این اقلام عبارتند از: صنایع جنبی نفت مانند پتروشیمی و همچنین سیمان و آهن در کنار صادرات سنتی کشور مانند پسته و فرش.
نفت همچنان صادرات اصلی ایران است و به نظر کارشناسان اگر قیمت نفت به شدت سقوط نکند، ایران باز هم می تواند مدتی طولانی در برابر تحریم ها مقاومت کند.
گفته می شود تا وقتی که قیمت نفت بشکه ای صد دلار و بالاتر از آن است، جمهوری اسلامی می تواند چند سالی مقاومت کند، اما اگر نفت به زیر ۸۰ دلار سقوط کند، اقتصاد کشور در بن بست کامل قرار خواهد گرفت.
در روزهای گذشته کنگره آمریکا برای اعمال فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی تحریم های بیشتری را مطرح کرد. "مجلس نمایندگان" ماه گذشته لایحه ای را بررسی کرد که اگر جنبه قانونی پیدا کند، می تواند دسترسی ایران به ارز خارجی را باز هم محدودتر سازد. اجرای قانون یادشده می تواند تا سال ۲۰۱۵ تمام درآمدهای نفتی ایران را در سراسر جهان متوقف کند.
نظر شما :