شوک درمانی در روابط ایران و انگلستان

سیدجلال دهقانی فیروزآبادی

اعتماد: 1.  تجارب تاریخی نشان می دهد که یکی از شباهت های بازی فوتبال و بازی سیاست، شوک درمانی است. معمولا در بازی فوتبال وقتی که تیمی نتایج مطلوبی نمی گیرد با تعویض مربی و تیم مربیگری به تیم شوک روانی وارد می کنند تا با توقف روند نامطلوب جاری، تیم به رویه عادی خود بازگردد. در بازی سیاست نیز استفاده از این روش درمانی برای جلوگیری از نتایج نامطلوب و هزینه های هنگفت ناشی از روندهای معیوب، رواج و رونق دارد. به ویژه در سیاست خارجی از این روش برای بازسازی و عادی سازی روابط بین کشورها استفاده می شود. بهره گیری از روش شوک درمانی در روابط ایران و اروپا نیز سابقه دارد. به گونه یی که پس از فراخواندن سفرای 15 کشور اروپایی در جریان بحران میکونوس، کشورهای اروپایی از فرصت انتخاب رییس جمهور جدید در ایران برای بازگشت سفرای خود به تهران و بازسازی روابط با ایران استفاده کردند.

2- به نظر می رسد با شوک انتخاب دکتر حسن روحانی به ریاست جمهوری اسلامی ایران، شرایط مشابه سال 1376 برای استفاده از شوک درمانی توسط انگلستان و اروپا برای عادی سازی روابط با جمهوری اسلامی ایران به وجود آمده است. به طوری که مواضع اخیر مقامات گذشته و حال انگلستان، مانند ابراز تمایل جک استراو، وزیر خارجه پیشین برای دیدار از ایران و اظهارنظر ویلیام هیگ، وزیر خارجه فعلی برای بهبود روابط با ایران، حاکی از آن است که انگلستان درصدد است تا از فرصت تغییر دولت در ایران برای عادی سازی روابط با جمهوری اسلامی ایران استفاده بهینه کند. پیش از این نیز فرانسه از احتمال و امکان دعوت از رییس جمهور منتخب برای حضور در اجلاس ژنو2 سخن گفته بود. از این رو، می توان ادعا کرد که اظهارات رسمی و غیررسمی مقامات انگلیسی و اروپایی نشانه یی از آغاز چرخش دیپلماتیک در روابط انگلستان و سپس روابط ایران و اروپا در دوران دولت اعتدال است.

3- اگرچه صرف اظهارنظرهایم مثبت و ابراز تمایل برای بهبود روابط ایران و انگلستان در سطح گفتاری برای حل و فصل «مشکلات ایران و انگلستان و اروپا» کفایت نمی کند، ولی نشانه یی از تغییر و تحول گفتمانی است که نخستین گام در راستای اقدامات عملی است. این تغییر گفتمان و ایستا می تواند زمینه ساز عادی سازی روابط ایران و انگلستان و سپس بهبود روابط ایران و اروپا بر پایه احترام متقابل، تنش زدایی و اعتمادسازی متقابل در جهت تامین منافع ملی و حقوق ملت ایران باشد چون اصل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، توسعه روابط با جهان بر پایه احترام و منافع متقابل است. بی تردید این اصل در سیاست خارجی دولت اعتدال، در چارچوب گفتمان اعتدال تشدید و تقویت خواهد شد زیرا یکی از عناصر کانونی گفتمان اعتدال در سیاست خارجی تعامل سازنده و موثر با سایر کشورهاست.

4- بدیهی و طبیعی است که تعبیر گفتار برای عادی سازی روابط خارجی کفایت نمی کند، ولی تغییر لحن مقامات انگلیسی و اروپایی دست کم این فایده را دارد که از سیاست امنیتی کردن و ترسیم تصویر منفی از جمهوری اسلامی ایران جلوگیری می کند؛ سیاستی که از سال ها پیش تندروهای اسراییل گرا در امریکا و رژیم اسراییل در سطح بین المللی تعقیب می کنند ولی با شوک انتخاب دکتر روحانی تضعیف شده است. اما با این وجود، دشمنان جمهوری اسلامی تلاش می کنند با قالب بندی شخصیت رییس جمهور منتخب و سیاست های وی، از عادی سازی روابط ایران و جهان جلوگیری کنند و اجماع جهانی علیه کشور را استمرار بخشند.