دیپلماسی متاثر از شخص رئیس جمهور نیست

دیپلماسی ایرانی: تا کمتر از دو هفته دیگر، دو دور ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد خاتمه می یابد و چهره جدیدی به عنوان رئیس جمهوری ایران معرفی خواهد شد. در همین حال، مذاکرات هسته ای بدون حصول نتیجه ای ادامه دارد، هرچند که برگزاری انتخابات این گفت و گو ها را به حال تعلیق فرو برده است. ناظران بین المللی می گویند جمهوری اسلامی تا پس از انتخابات ریاست جمهوری برای توافق هسته ای آماده نخواهد بود. به بیان بهتر معرفی رئیس جمهور بعدی ایران می تواند درک بهتری را از گام های بعدی جمهوری اسلامی برای جامعه بین المللی ایجاد کند.

شورای نگهبان از حضور علی اکبر هاشمی رفسنجانی، تکنوکراتیکی که امید می رفت شرایط ایران را بهبود بخشد خودداری کرد. اکنون سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و مذاکره کننده ارشد هسته ای در جمع 8 کاندیداری تایید صلاحیت شده قرار دارد. گفته می شود او نخستین مقام ایرانی بوده که در اکتبر 2009 با ویلیام برنز، در حاشیه مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، به طور مستقیم گفت و گو کرده است. جلیلی مساله هسته ای را در صدر سیاست های انتخاباتی خود قرار داده و موضع سرسختانه ای در برابر غرب دارد. جلیلی می گوید به دنبال شتاب بخشیدن به برنامه های هسته ای ایران است. محمد باقر قالیباف، شهردار تهران و علی اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری نیز از دیگر کاندیداهای مطرح در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو به شمار می روند. قالیباف نیز می گوید برنامه های هسته ای را به صورت هوشمندانه تری دنبال می کند و تا کنون احتمال مذاکره با آمریکا را رد نکرده است. البته او نیز می گوید دیپلماسی باید مقاومتی باشد.

به گزارش فارن پالیسی؛ حتی اگر هاشمی رفسنجانی نیز در انتخابات حضور داشت، یک حقیقت مهم باقی می ماند و آن اهمیت نقش مقام معظم رهبری در جمهوری اسلامی است. در واقع با تغییر رئیس جمهور، اصول دستخوش تحول نخواهند شد. اما به هر ترتیب رئیس جمهور بعدی ایران در محاسبه های خارجی و داخلی، عاملی اساسی به شمار می رود و می توان از فرصت سیاسی به دست آمده تحت تاثیر تغییر رئیس جمهور استفاده کرد.

البته باید به این نکته توجه داشت که این انتخابات فرصت اندکی برای تغییر پدید می آورد. در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، کشور با تنگنای سیاسی و اقتصادی از جانب غرب مواجه شد. از آنجایی که متحدان نزدیک ایران مانند سوریه این روزها در شرایط پرتنشی به سر می برند، ادامه فشار های اقتصادی و سیاسی بر ایران برای مقامات جمهوری اسلامی خوشایند نیست. این در حالی است محمد خاتمی که پیش از احمدی نژاد، 8 سال رئیس جمهور ایران بود، روابط بهتری را با غرب بنا نهاد و در برنامه های هسته ای نیز تعامل گسترده تری با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشت.

اکنون مقام معظم رهبری در ایران می گویند که با مذاکره با آمریکا مخالفتی ندارند، هرچند که این مذاکرات تا زمانی که ایالات متحده تحریم ها را لغو نکند، پیشرفتی نخواهد داشت. ایشان می فرمایند نمی توان تحت فشار گفت و گو کرد. به نظر می رسد که رئیس جمهور جدید فرصت اندکی برای استفاده از سرمایه سیاسی به منظور پیشبرد دستور کار خود داشته باشد. در 4 سال گذشته، سیاست های احمدی نژاد پیامد های سنگین اقتصادی برای ایران به همراه داشته و می توان پیش بینی کرد که مقامات عالی تهران به دنبال راهی برای خارج شدن از این وضعیت باشند.

اما حتی در صورت تغییر سیاسی نیز ایالات متحده باید درک کند که تصمیم گیری نهایی بر عهده مقام معظم رهبری است. آمریکا و متحدانش نباید بیش از اندازه به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران امیدوار باشند. رئیس جمهور جدید شاید بتواند گشایشی در روابط تهران – واشینگتن ایجاد کند اما در نهایت نتیجه مشابه خواهد بود. به منظور یافتن راهکاری برای بن بست هسته ای ایران، ایالات متحده و جمهوری اسلامی باید برای ایجاد زمینه های مشترک تلاش کنند. در صورتی که هر دو طرف نخواهند یا قادر به مصالحه نباشند، مذاکرات موفق نخواهد شد و در این شرایط فرقی نمی کند که در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد، چه کسی پیروز شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 11 خرداد 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 16 خرداد 1392