فتو ژورنالیسم و دیپلماسی عمومی

دیپلماسی ایرانی: اگر  در فایل هزاران عکسی که روزانه از خبرگزاری رویترز ودیگر خبر گزاری های بزرگ دنیا به جهان مخابره می شود و اکثر رسانه های دنیا در کشور های مختلف صفحات خود را به آن مزین می کنند دقت کنید نکات بسیار جالب توجهی می یابید که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این عکس ها که از زوایای گوناگون و با بهره گیری از جدید ترین تکنیک های هنر عکاسی گرفته می شوند نقش تعین کننده ای در سازش و پردازش افکار عمومی در سرتا سر دنیا ایفا می کنند . در این نوشته سعی می شود به بخشی از ابعاد و سازوکار این تاثیر و همچنین وضعیت رسانه های کشور های اسلامی در این زمینه اشاره کنیم.

امروزه همه مطبوعات از مکتوب تا الکترونیک و حتی شبکه های تلویزیونی به این حقیقت پی برده اند که هر نوشته و یا مطلبی  نیازمند تصویر برای انتقال معنی و مفهوم می باشد به طوری که کمتر می توان مقاله و یا مطلبی را در روزنامه ها و سایت های اینترنتی یافت که در کنار آن یک یا چند عکس  وجود نداشته باشد. این عکس ها توسط دبیران و سردبیران انتخاب  و مورد استفاده قرار می گیرند.

بخشی از کار ویژه این عکسها، زیباسازی صفحات رسانه هاست، ولی بخش مهمتر آن وظیفه مهندسی افکار عمومی و ذائقه سازی برای اذهان عمومی می باشد.

حال این پرسش اساسی مطرح می شود که منابع انتشار این عکس ها در دنیای معاصر کجاست و آیا این عکس ها به صورت تصادفی و بی هدف انتخاب می شوند یا اینکه در ورای این تصاویر زیبا، تئوری های پیچیده مبتنی بر اصول و چارچوب های  خاص جامعه شناختی قرار دارد .

به نظر می رسد وزن رویداد های خبری و درجه اهمیت اتفاقات سیاسی از منظر صاحبان این رسانه ها توسط نوع چینش عکس ها به مخاطبین دیکته می شود. برای روشن تر شدن موضوع توجه شما را به ترکیب بندی عکس های ارسالی از خبرگزاری رویتر در یک شبانه روز جلب می نمایم.  پنجاه عکس از پیچش بازوی بازیکنان معروف تنیس، صدها عکس از مسابقات فوتبال باشگاه های اروپا، حداقل پنجاه عکس ازسالن های مد و لباس های مضحک و صدها عکس از ملاقاتی که شب گذشته در کاخ سفید انجام شده و دو عکس هم از انفجاری که در پیشاور پاکستان اتفاق افتاده و منجر به کشته و زخمی شدن نزدیک به دویست نفر شده، آن هم از زاویه ای که خیلی باعث رنجش خاطر مخاطبان نشود. در این ترکیب بندی  صدای مظلومیت مردم فلسطین هم وجود دارد ولی به اندازه یکی از سوت هایی که داور مسابقه منچستر یونایتد و بارسلونا به صدا در می اورد.

این نمونه ای از ترکیب بندی عکس های این خبرگزاری بزرگ دنیا است و جالب این که با مقایسه ای ساده در می یابید که تفاوت چندانی با ترکیب عکس ها خبرگزاری  شینهوا و یا دیگر خبرگزاری ها وجود ندارد. ترکیب بندی این عکس ها در واقع نمایان گر تلاش پنهان این شبکه ها برای مهندسی افکار مخاطبین در سراسر دنیا است. به عبارت ساده تر  این ترکیب دقیقا همان ترکیبی است که قدرت های بزرگ مایل هستند در افکار و اذهان انسان های کره زمین وجود داشته باشد .

چینش عکس ها در مجلات خارجی که پخش بین المللی دارند نیز از همین سیستم پیروی می کند. به عبارت ساده تر روزانه میلیون ها انسان از کنار گیشه مطبوعات می گذرند و چه بسا هیچ روزنامه یا مجله ای هم خریداری نمی کنند ولی آنچه که به مرور زمان اربیتال های ذهنی آنها را پر می کند تصاویری است که از ویترین و صفحات نخست نشریات مکتوب و الکترونیک به ذهن خود می سپارند .

گفتنی است که تصویری که همینک مردم کره زمین از مسلمانان، شیوه زندگی و فرهنگ مشرق زمین دارند برگرفته و ساخته و پرداخته همین فرایند است و جای تعجب نیست که این تصویر منطبق بر واقعیت نباشد.

یا تصویری که از قاره افریقا امروزه دراذهان شکل گرفته جیزی جز بدبختی، آوارگی، شیوع وحشتناک بیماری های مقاربتی وگرسنگی کودکان نیست؛ در حالی که آفریقا یکی از زیبا ترین قاره های جهان با شهر های زیبا و مدرن است که تنها گناه آنها قرار گرفتن روی ارزشمند ترین منابع معدنی است .

 لازم به ذکر است امروزه در جهان اسلام هزاران متفکر و اندیشمند در حوزه های مختلف وجود دارد ولی به دلیل بی توجهی به اهمیت موضوع فوق الذکر، این افراد آنطور که باید و شایسته است در جهان اسلام حتی در خود کشور های اسلامی نیز شناخته شده نیستند و اگر مطلبی هم از آنها در رسانه ها به چشم می خورد به دلیل نبود عکس از این اشخاص امکان معرفی آنها وجود ندارد. این در حالی است که اگر شما اسم هر نویسنده و یا محقق ساده امریکایی و یا اروپایی را در اینترنت جستجو کنید به آسانی میتوانید چندین عکس و حتی فیلم از آنها در اختیار داشته باشید.

 با این توصیفات که البته ممکن است مخالفانی هم داشته باشد باید به این نکته بپردازیم که اکنون وقت آن رسیده است که رسانه های جهان اسلام نیز به اهمیت فتو دیپلماسی و تاثیر بی بدیل آن پی برده و فکری به حال وضعیت اسف بار فعلی رسانه های اسلامی بنمایند .

پیشنهادات:

نجات از وضعیت فعلی در گام نخست در گرو فهم و دریافت اهمیت موضوع توسط مدیران و مسئولین رسانه ها در کلیه کشور های اسلامی و در گام بعدی تشریک مساعی رسانه های جهان اسلام برای همکاری و اهتمام بر ایجاد بانک های عکس و ارائه تسهیلات جهت استفاده دیگر رسانه ها از عکس های موجود می باشد.

 در این راستا شبکه های بین المللی همچون العالم، پرس تی وی و دیگر شبکه هایی که دارای خبرنگاران و دفاتر خبری در اقصی نقاط دنیا هستند از امکان بالقوه  برخوردار هستند. چرا که خبرنگاران می توانند در کنار تصاویر ارسالی و گزارشات خبری عکس های متنوع و متعددی از رویداد ها و اتفاقات تهیه نمایند؛ به گونه ای که دیگر سردبیران ودبیران خبری برای انتخاب عکس مناسب دست به دامان سایت های وابسته به امپریال رسانه ای غرب نشوند و با خیال راحت به منابع خبری اسلامی مراجعه و عکس مورد نظر خود را انتخاب نمایند.

در پایان به این نکته اشاره می کنم که برگزاری مسابقات عکاسی و معرفی بهترین فتوبلاگ های خبری در کشور های اسلامی و اهدای جوایز به بهترین عکاسان تنها بخشی از فعالیت هایی است که می توان برای  برون رفت از وضعیت فعلی و مقاومت در مقابل هجمه تبلیغاتی دنیای غرب انجام داد و طبیعی است که برشمردن همه راهکار ها در این مجال امکان پذیر نخواهد بود. /16