هزینه های اقتصادی ایران هسته ای

دیپلماسی ایرانی: چارلز راب، دنیس راس و مایکل ماکوسکی با تهیه مقاله ای در خصوص هزینه های اقتصادی ایران هسته ای آن را در روزنامه وال استریت ژورنال منتشر کرده اند. راب، سناتور سابق آمریکایی از ایالت ویرجینیا است. راس، نیز هم اکنون در موسسه سیاست شرق نزدیک واشینگتن فعالیت می کند و تا چندی پیش مشاور ویژه اوباما در امور خلیج فارس بود. ماکوسکی، ریاست مرکز سیاسی دوحزبی آمریکا را بر عهده دارد. هر سه نفر نیز عضو مرکز  ایران تسک فورس ،هستند که اخیرا گزارش هزینه انفعال در مقابل ایران را منتشر کرده است. آنچه در زیر می خوانید متن مقاله آنها در این روزنامه آمریکایی است:

 پس از دست و پنجه نرم کردن با بحران اقتصادی، چالش بعدی پیش روی ایالات متحده بازداشتن ایران از دستیابی به توانایی تولید سلاح هسته ای است. زیستن در کنار ایران هسته ای به لحاظ استراتژیک غیر قابل دفاع است. مانند بحران اقتصادی، این هم موضوعی است که هم با اقتصاد و هم امنیت ملی در ارتباط است. جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته ای، ریسک های متعددی دارد اما به نوبه خود قرار گرفتن در موضع انفعالی نیز هزینه های دیگری خواهد داشت، به خصوص پیامد هایی برای بهای نفت و همچنین اقتصاد آمریکا.

تحریم هایی که هم اکنون علیه ایران اعمال می شود، صادرات نفت را محدود کرده و در مقابل به کاهش منابع جهانی و روند صعودی بهای نفت منجر شده است. اما اقدام نظامی علیه جمهوری اسلامی می تواند روند انتقال نفت در منطقه را مختل کند، چرا که مقامات در تهران بارها تهدید کرده اند در مقابل اقدامات تحریک آمیز غرب، تنگه هرمز را مسدود خواهند کرد. این در شرایطی است که یک پنجم منابع نفت جهان از طریق تنگه هرمز عبور می کند.

اختلال در انتقال منابع نفتی می تواند عواقب وخیمی برای اقتصاد به همراه داشته باشد. البته شکست تلاش ها برای متوقف کردن برنامه های هسته ای تسلیحاتی جمهوری اسلامی نیز پیامد های مستقیم و غیر مستقیم زیادی به همراه دارد. ما در راس یک مرکز سیاسی دو حزبی قرار داریم که شامل مقامات منتخب سابق، رهبران نظامی، دیپلمات ها، تحلیلگران انرژی و اقتصاددانانی است که هزینه های مربوط به بخش انرژی ناشی از موضع انفعالی را بررسی می کنند.

بازار های انرژی به انتقال واقعی منابع و همچنین تغییرات مورد انتظار در عرضه و تقاضا واکنش نشان می دهند. یک ایران هسته ای ، احتمال بی ثباتی، اشاعه هسته ای و جنگ را افزایش داده و می تواند بدون ایجاد مشکل در انتقال منابع، بهای نفت را افزایش دهد.

برای کیفیت سنجی چنین پیامدی در بهای نفت ما پنج سناریو را بررسی کردیم که احتمال وقوع آنها با توجه به هسته ای شدن ایران زیاد است: بی ثباتی در عربستان سعودی، انهدام تاسیسات انرژی سعودی ها، تبادل هسته ای ایران و عربستان سعودی، تبادل هسته ای ایران و اسرائیل و بی فایده شده تحریم ها علیه جمهوری اسلامی.

در مورد خطر بدترین سناریو برای بازار نفت – یعنی تبادل هسته ای ایران و عربستان سعودی- ما اینگونه برآورد کرده ایم که چنین احتمالی از صفر در حالی حاضر به 5 درصد در بازه زمانی یک ساله خواهد رسید. زمانی که یکی از این کشور ها به سلاح هسته ای دست یابند. به این ترتیب صادرات روزانه 12 میلیون بشکه نفت یا 13 درصد منابع جهانی حال حاضر دچار مشکل خواهد شد.

با توجه به این سناریو و دیگر سناریو های محتمل، اینگونه نتیجه گیری کردیم که ریسک مضاعفی که بازار مطلع نفت پس از هسته ای شدن ایران متحمل می شود به این معنی است که به همان میزان بهای نفت نیز افزایش می یابد. اما حتی در صورتی که هیچ یک از این سناریو ها نیز عملی نشوند، مجموع ریسک های برآورد شده می تواند ضرر های اقتصادی قابل توجهی داشته باشد:

- احتمال افزایش بهای نفت بین 10 تا 25 درصد در سال نخست وجود دارد( 11 تا 27 دلار برای هر بشکه). در شرایطی که بی ثباتی و تنش به قوت خود باقی بماند احتمال افزایش قیمت ها بین 30 تا 50 درصد ( 30 تا 55 دلار برای هر بشکه) ظرف مدت 3 سال وجود دارد.  

- همچنین احتمال افزایش قیمت بنزین نیز بین 10 تا 20 درصد در سال نخست وجود دارد. در زمانی 3 ساله، قیمت بنزین می تواند بیش از 30 درصد ( بیش از 1 دلار و 40 سنت برای هر لیتر) بالا برود. چنین روند صعودی در قیمت ها پیامد های منفی برای اقتصاد آمریکا خواهد داشت.

- به این ترتیب نرخ تولید ناخالص داخلی آمریکا در نخستین سال 0.6 درصد کاهش می یابد که هزینه ای 90 میلیارد دلاری برای اقتصاد جهان به همراه خواهد داشت. این کاهش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در بازه ای 3 ماهه می تواند 2.5 درصد کاهش یابد که ضرر اقتصادی ناشی از 360 میلیارد دلار خواهد بود. چنین روندی برای نرخ رشد اقتصادی کنونی آمریکا کافی است تا آن را به رکود بکشاند.

- همچنین احتمال افزایش 0.3 درصدی نرخ بیکاری در سال نخست و افزایش 1 درصدی در 2 سال اول وجود دارد که به منزله از دست رفتن یک میلیون و 500 هزار فرصت شغلی برای آمریکایی هاست.

این ضعف اقتصادی می تواند در شرایطی ایجاد شود که حتی هیچ اختلالی در روند انتقال منابع نفتی پدید نیامده باشد. اما در شرایطی که یکی از سناریو های ایران – عربستان، ایران – اسرائیل یا دیگر سناریو ها عملی شود، مشکلات واقعی در تامین منابع نفتی بازار پدید می آید و به این ترتیب پیامد ها وخیم تر خواهد بود. این روند می تواند به دو برابر شدن بهای نفت، افزایش قیمت بنزین به 2 دلار و 75 سنت برای هر لیتر و کاهش نرخ تولید ناخالص داخلی آمریکا تا 8 درصد منجر شود. از سوی دیگر 5 میلیون آمریکایی نیز شغل خود را از دست خواهند داد.

درحالی که آمریکایی ها و سیاستگذاران به دنبال یافتن راهی برای مقابله با مقاصد هسته ای ایران هستند، آنها نباید از پیامد های کوتاه مدت فشار اقتصادی یا اقدام نظامی غافل شوند. در دوره ای میان مدت یا دراز مدت، نیز ایران هسته ای پیامد های اقتصادی بادوام تر و واقعی تری را ایجاد خواهد کرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه : سه شنبه 28 آذر 1391 / بازانتشار: شنبه 2 دی 1391