نفت ایران تحریم نیست، پول آن تحریم است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بر خلاف تصور عمومی و حتی بسیاری از کارشناسان و مسئولان درباره تحریم های نفتی، این تحریم ها چه در بخش اهداف و راهبردها و چه در بخش اجرا و تاکتیک از پیچیدگی قابل توجهی برخوردار است و در واقع بصورت یک فرآیند چند لایه و با اهداف کلان در قالب یک پلان و نقشه کلی دنبال می شود.

بی توجهی اغلب مسئولان و کارشناسان کشورمان به ظرفیت های دیپلماسی انرژی، باعث از دست رفتن فرصت های بسیاری در زمینه برجسته کردن و استفاده از نقاط قوت و پوشاندن نقاط ضعف اقتصاد ایران و صنعت نفت به عنوان بخش اصلی آن در طول سال های گذشته شده است و به نظر می رسد ایران در زمینه برنامه ریزی برای مقابله با تحریم ها چندان دقیق و با دیسیپلین متکی بر کارشناسی های گسترده عمل نکرده است. به گونه ای که گویی بعضی مسئولین تازه متوجه پدیده ای به نام تحریم های سازمان یافته و جدی علیه کشورمان شده اند.

دکتر فریدون برکشلی معتقد است یکی از دلایل این امر نشانه های غلطی است که غربی ها به وسیله سایبر ژورنالیزم و دیگر ابزارها برای ما فرستاده اند و با فریب ما درباره یک جنگ موهوم، در واقع در پشت صحنه اقتصاد ما را نشانه گرفته اند.

برکشلی که عضو بازنشسته هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی است، ریاست 13 ساله امور اوپک در وزارت نفت ایران را در کارنامه دارد. وی هم اکنون در موسسه مطالعات بی المللی انرژی مشغول کار است و با 63 حضور از میان 156 اجلاس برگزار شده اوپک ظاهرا در این زمینه رکودی از خود بر جای گذاشته است. برکشلی همچنین گروه انرژی وین را راهبری می کند. بخش اول گفت وگوی 2 ساعته فارس با فریدون برکشلی را با هم مرور کنیم:

*زمستان سخت 2013 و تحریم نفت ایران/خروج از بازیگران باشگاه 500 عضوی نفتی ها

فارس: الان که قریب به یک سال از آغاز بحث تحریم نفتی ایران می گذرد، شرایط بازار نفت و موفقیت تحریم ها را چطور ارزیابی می کنید؟ در رسانه های بین المللی در این باره اخبار و اطلاعات زیادی منتشر می شود و قطعا تصمیم گیری صحیح به اطلاعات صحیح نیاز دارد. آیا می توان به عموم اطلاعاتی که از این طریق مننتشر می شود اعتماد کرد و آن را مبنای تصمیم گیری قرار داد؟

برکشلی: در دنیای امروز در بخش انرژی و به ویژه نفت و گاز انفجار اطلاعات وجود دارد و از شبکه های تلویزیونی، اینترنت و بنگاه های خبر پراکنی اخبار متنوعی در این خصوص منتشر می شود، اما متصدیان انتشار این اخبار مسیرها و اهداف خود را دنبال می کنند. یعنی اخبار و گزارش ها به نحوی چینش و تنظیم و ارائه می شود که در واقع تأثیر مورد نظر را بر ما می گذارد و بسیاری اوقات ما از همان اطلاعات در تحلیل خود بهره می بریم.

در حالی که تحریم ها در حال اجرا است، به صورت همزمان و سازمان یافته از همه دنیا گزارشاتی دریافت می شود که 5 تا 6 میلیون بشکه مازاد ظرفیت تولید نفت وجود دارد و آن را تکرار می کنند. در عین حال قابل مشاهده است که صادرات نفت خام ایران نیز با افتی مقطعی دوباره افزایش می یابد. همزمانی این رویداد نشان می دهد که اخبار در مسیر خاصی حرکت می کند.

در سال 2010 وزارت انرژی آمریکا اعلام کرده است که سال های 2013 و 2014 بازار جهانی نفت روی لبه تیغ حرکت می کند. یعنی می گویند اگر بتوانیم 2013 و 2014 را پشت سر بگذاریم می توانیم با موفقیت تحریم نفتی ایران را کامل کنیم.

این گزارش می گوید قبل از اتمام این موعود لااقل به 1 تا 1.5 میلیون بشکه نفت ایران در بازار نیاز داریم و قابل مشاهده است که به همین میزان نفت ایران صادر می شود.

یعنی یک مدیریت نامرئی یا مدیریتی در پوشش تحریم روی عرضه نفت خام صورت می گیرد و عرضه نفت خام به صورت مدیریت شده در جریان است چرا که محاسبات آنها نشان می دهد 1 تا 1.5 میلیون بشکه نفت خام ایران را نیاز دارند.

در این گزارش از واژه «زمستان سخت 2013» استفاده شده است و گفته شده اگر از این گردنه عبور کنیم عراق و کشورهای غیر اوپک کمبودهای بازار را پوشش خواهند داد.

در حالی که اگر قالب خبرها را دنبال کنید می گویند کشورهای غیر اوپک، روسیه یا عراق تولید خود را اضافه کرده اند یا به سرعت در حال افزایش دادن ظرفیت خود هستند و عربستان هم می گوید ظرفیت تولید یک میلیون بشکه نفت اضافه بر تولید فعلی را دارد.

در این فضای انفجار اطلاعات ما از سایبر ژورنالیزم خودمان تقریبا محروم هستیم تا بتوانیم حرفمان را نه فقط در داخل بلکه به جهان نیز عرضه کنیم.

در گذشته شما از روزنامه ای که اخبار یک هفته پیش را منتشر می کرد اخبار مورد نیاز را دریافت می کردید اما در حال حاضر اخبار به صورت بر خط و آنی به دست مخاطب می رسد.

این نوع اخبار مانند صاعقه می تواند آسیب بزند و برود. در عین حال فضای اینترنت به قدری بی هویت شده است که شما نمی توانید منشأ واقعی خبر را پیدا کنید و از او درباره محقق نشدن پیش بینی ها پرسش کنید.

نفت در حال حاضر یک فعالیت باشگاهی است و شاید در سراسر جهان بیش از 500 دست اندرکار واقعی نداشته باشد. حضور در این باشگاه بسیار مهم است.

بازیگران نفت شرکت های چند ملیتی، دولتی، شرکت های خدماتی مانند شلمبرژه و هالیبرتون هستند که این مورد اخیر یعنی شرکت های خدماتی در حال قدرت گرفتن هستند. در واقع هر میزان نیاز به تکنولوژی در نفت بالا می رود قدرت شرکت های تکنولوژی محور بیشتر می شود و سهام این شرکت ها با رقم های بالا خرید و فروش می شود. دیگر بازیگران این عرصه بانک ها، مؤسسات مالی و اعتباری و البته سازمان هایی مانند اوپک و دولت های بزرگ تأثیرگذار هستند.

*حضور دیک چنی در قالب شرکت هالیبرتون در ایران/ خودتحریمی بهترین ابزار دشمن

فارس: ایران هم جایگاهی در این باشگاه جهانی نفت دارد؟ نحوه تعامل در این باشگاه 500 عضوی چگونه است؟

برکشلی: ما بحثی تحت عنوان دیپلماسی انرژی داریم. نوامبر 1979 (33 سال قبل)که آمریکا ایران را تحریم نفتی کرد، تحریم در آن زمان سخت افزاری نبود. یعنی تحریم اعمال می شد و ما را آرام آرام در دیپلماسی نفتی به حاشیه بردند.

حتی ما دقت نمی کنیم صنعت نفت یک واژه انحرافی است. این نساجی و سیمان نیست که به آن لقب صنعت بدهیم. این نفت است و بازار نفت که مفهوم دارد.

در دیپلماسی انرژی ما را در زمانی از فرصت های اصلی آرام آرام خارج کردند و ما به عنوان یک کشور تأثیرگذار در بازار نقش خودمان را از دست دادیم و به همین دلیل است که امروز تحریم فیزیکی جواب می دهد.

ما در واقع 30 سال در حال خروج تدریجی بودیم و تحریم آنی نیست. برای زدن ریشه ما در صنعت جهانی نفت 3 دهه وقت گذاشتند.

فارس: با چه ساز و کاری چنین کردند؟ چطور ما را از این باشگاه خارج کردند؟

برکشلی: شاید یک لغت آن را به درستی توصیف کند «خود تحریمی»؛ یعنی در واقع ما به آنها برای تحریم خودمان کمک کرده ایم و در مواردی ما از تحریم کنندگان هم فراتر رفته ایم. به این معنا که شرکت های خارجی با ولع به سمت ایران آمدند و ما آنها را پس زدیم. قراردادهای بیع متقابل و مشارکت در تولید و امثال آن پیشنهاد شد و ما پس زدیم.

اگر این شرکت ها آمده بودند و در نفت ما ادغام شده بودند جدا کردن آنها از ایران آسان نبود چرا که در آن صورت شرکت های نفتی در طرف و جناح ما قرار می گرفتند. شرکت های نفتی همین الان هم مخالف تحریم ها هستند مثلا دیک چنی قبل از معاونت ریاست جمهوری زمانی که مدیر هالیبرتون بود بارها در ایران حضور یافت و در آن برخلاف دوره مسئولیت سیاسی در آن زمان با تحریم ها موافق نبود.

آن زمان در میان نفتی های جهان همه مخالف تحریم بودند. دیک چنی بعد از گرفتن مسئولیت سیاسی یک کمیته 25 نفره در کاخ سفید تشکیل داد که گفته می شود بسیاری از تحولات خاورمیانه از جمله حمله به عراق از آن کمیته خارج شد.

گروه دموکرات ها به ویژه کلینتون و ال گور به شدت محیط زیستی بودند و تصور می کردند و باور داشتند 10 سال دیگر با نیروی هیدروژن و انرژی های سبز چراغ ها در سرتاسر جهان روشن خواهد شد.

بنابراین در دوران کلینتون آمریکا به شدت از انرژی واقعی یعنی نفت و گاز عقب افتاد. آن زمان آنها فهمیدند اوضاع بسیار خراب شده است در عین حال دیدند مدیریت انرژی جهان به خاورمیانه بازگشت. یعنی خاورمیانه دوباره به میز مهمترین تصمیم گیران دنیا بازگشت و دیدند کمربندی نفتی هنوز هم در خاورمیانه پابرجا است و به همین دلیل باید به این منطقه بازگردند و فهیمدند صیانت از منافعشان را در مقابل قدرت های نوظهوری مانند چین از این مسیر یعنی مدیریت بر خاورمیانه می گذرد. حمایت چین از ایران نیز در واقع رویارویی با آمریکا در این منطقه است.

ما این 30 سال را از چندان جدی نگرفتیم و از فعال سازی ظرفیت های دیپلماسی انرژی غفلت کردیم چنانکه حتی بعضا حضور در پاره ای از سمینارها را قدغن کردیم و تا حدودی حضور در محافل نفتی بین المللی تبدیل به ضد ارزش شد.

بنابراین ما آرام آرام حذف شدیم و ارتباطاتمان قطع شد. بسیاری از نفتی های جهان متولد آبادان بودند. در جلسات یکی می گفت متولد آبادان و دیگری می گفت متولد مسجد سلیمان است و احساس تعلق خاطر به ایران می کردند، اما برای نسل بعدی ایران آرام آرام تبدیل به خاطره شد. یعنی می دانستند کشوری به نام ایران با قابلیت های فراوان انرژی وجود دارد اما درک ملموسی از ایران نداشتند و ما هم بسیار به این مساله دامن زدیم.

یعنی در فرصت هایی که می توانستیم با آوردن آنها، آنها را به حامیان جدی خودمان تبدیل کنیم، این کار را نکردیم. به همین دلیل وقتی آمریکا فشار آورد، زنجیره روابط سست بود و به راحتی پاره شد و ما را از یک کشور موثر و تأثیرگذار به یک کشور تأثیرپذیر تبدیل کرد.

*قیمت بالای نفت طول عمر وزارت وزرا را در ایران تعیین می کرد/کار یک سوم کارشناسان وزارت خارجه آمریکا روی ایران

انتظار دولت های ما نیز از نفت , در حد تأمین منابع لازم برای اداره کشور بود. زمانی گفته می شد هر وزیری در دوران وزارت خود قیمت های بالای نفت را تجربه کند زمان زیادی وزیر خواهد ماند.

در واقع بصیرت استراتژیک و خرد نفتی را نداشتیم تا بدانیم نفت فراتر از درآمد حاصل از آن است و اهمیت آن می تواند خیلی بیش از این باشد. کما اینکه ما اگر آن روز این بصیرت را داشتیم اساسا مفهوم دور زدن تحریم ها تغییر می کرد.

الان در سراسر جهان همه نقل و انتقالات و تحولات مانیتور می شود و آنها در حال رصد هستند. بر اساس برخی نقل قولها, یک سوم پرسنل کارشناسی وزارت امور خارجه آمریکا روی ایران کار می کنند،در مقابل چند کارشناس وزارت خارجه ما روی آمریکا که دشمن ما است کار می کنند؟

یک سوم بضاعت کارشناسی نه لجستیک وزارت خارجه آمریکا روی موضوعات مرتبط با ایران متمرکز هستند و ببینید آنها چه تمرکزی برای ضربه زدن به ما دارند و ما در مقابل چه کرده ایم؟!! آن هم در شرایطی که آمریکا طبعا روی اغلب کشورهای جهان با جدیت کار می کند.

در آوریل 2009 و سپس در ژانویه 2010 وزارت بازرگانی آمریکا گزارش داده است که ترکیب واردات ایرانی ها , حکایت از آن ندارد که خود را برای شرایط نامطلوب واردات و تحریم طی سال های بعد آماده می کنند. در ادامه این گزارش اضافه کرده است که با گسترش دامنه تحریم ها و پیوستن اتحادیه اروپا به تحریم و افزایش اقلام تحت پوشش تحریم، ایرانی ها ترکیب واردات خود را از کالاهای سرمایه ای به مصرفی و از اتحادیه اروپا متوجه آسیا ساخته اند.

در گزارش ژانویه 2009 وزارت بازرگانی آمده است خرید گندم و برنج 27 درصد افزایش یافته است آنها به دقت ما را مانیتور و رصد می کنند در حالی که ما خودمان باید این اطلاعات را از آنجا می گرفتیم و در داخل نمی توانستیم بفهمیم تحریم چه فعل و انفعالی در وضعیت ما ایجاد می کند.

فارس: چطور ما این همه با برنامه ریزی صحیح فاصله گرفته ایم؟

برکشلی: مطلب مهم در اینجا وقوع یک انحراف استراتژیک است. به این معنا که همه انرژی و کانون توجه ما جنگ بود، یعنی جنگ را در ذهن ما اولویت کردند اما می بایست،گزینه های جنگ و تحریم را کنار هم می دیدیم. به وسیله سایبر ژورنالیزم و دیپلماسی سایبری, توجه ما را به وقوع یک جنگ قریب الوقوع جلب کردند. مکررا می گفتند که گزینه جنگ همواره روی میز است و اگر اسرائیل بیاید آیا آمریکا هم خواهد آمد و اتحادیه اروپا از جنگ حمایت می کند.

چنان ما را درگیر واهمه جنگ کردند که تحریم تبدیل به موضوعی حاشیه ای شد چرا که طبعا در میان تحریم و جنگ، اولویت با جنگ است. در حالی که اساسا جنگ نکته انحرافی بوده است و اصلا در این دوره, قصد جنگ نداشته اند. آنها از طریق سایبری جنگ را بزرگ کردند و به طبع آن،ما در مورد تحریم زمان را از دست دادیم و خودمان را آماده مقابله و اقدامات متناسب نکردیم و تحریم هایی مانند سوئیفت و نفت یکی بعد از دیگری آمدند. این نکته نیز قابل توجه است که در واقع صادرات نفت ما تحریم نشده است بلکه دریافت پول آن تحریم شده است.

*بعد از 2014 خیال بازار نفت راحت نمی شود

فارس: یعنی تحریمی که روی صادرات نفت اعمال شده در واقع روی فروش نفت اعمال نشده و روی دریافت پول آن تمرکز دارد...

برکشلی: دقیقا بازار جهانی نفت مانند یک استخر است شما از یک گوشه سطلی را خارج می کنید اما کل سطح آب پایین می آید، چرا که به هر حال نفت مورد نیاز باید از جایی تأمین شود. این تحریم ها در واقع جابجایی بازار است و بازار از بین نمی رود کمااینکه نفت ما حتی به آمریکا هم می رود اما در میان راه بارگیری مجدد می شود.

فارس: آینده تحریم ها بعد از سال 2014 چگونه خواهد بود؟ آیا نفت ایران به طور کامل در بازار جهانی جایگزین می شود؟

برکشلی: انتظار می رود از 2014 به بعد مازاد عرضه وجود داشته باشد اما به شرط اینکه فرض کنیم افزایش تقاضا وجود نداشته باشد.

در حال حاضر دنیا هر سال به اضافه شدن عرضه نفت به اندازه تولیدات نفت لیبی نیاز دارد. بنابر این با وجود اینکه بعد از 2014 عرضه بالا می رود اما تقاضا نیز باید در نظر گرفته شود.

البته اوضاع اقتصاد جهان اوضاع خوبی نیست و تقاضا رشد کافی نخواهد داشت اما بخشی از تقاضا به کف رسیده است و تقاضا از آن کمتر نمی شود. علی رغم همه مشکلات اقتصادی تقاضای نفت سالانه بین  0.9 درصد تا 1 درصد افزایش می یابد.

بنابر این در 2014 و 2015 با افزایش ظرفیت تولید عراق و اگر روسیه بتواند تا حدی افزایش ظرفیت ایجاد کند عرضه زیاد خواهد شد اما نه به میزانی که خیال بازار را راحت کند. یعنی به هر حال بازار نفت آرام نخواهد بود و آمادگی تحمل شوک را نخواهد داشت که همین مسئله برای بازار اهمیت زیادی دارد و دامنه تحمل نیروهای جدیدی که ناگهان عرضه را محو کند در بازار پایین خواهد بود و بعد از 2014 نیز انتظار نمی رود بازار به نقطه امنی برسد.

نکته مهم دیگر در مورد قیمت است. همه این پیش بینی ها درباره ظرفیت سازی در قیمت های 100 دلار به بالا و 3 رقمی است و مهمترین نگرانی کمپانی های نفتی آن است که قیمت نفت کاهش پیدا کند. چرا که در حال حاضر سرمایه گذاری در نفت به شدت نسبت به قیمت نفت حساس است.

الان شرایط سرمایه گذاری مانند 20 یا 30 سال پیش نیست و بسیار گران شده است. حتی در اوپک نیز چنین است. درباره SHALE GAS و SHALE OIL صحبت می شود اما سرمایه گذاری درآنها در قیمت نفت دو رقمی جواب نمی دهد. ضمن اینکه تولید از این میادین مشکلات زیست محیطی دارد و مطمئنا در زمان استخراج باید درباره حفظ محیط زیست نیز هزینه های اضافی بپردازند.

بنابراین شرکت ها باید مواظب باشند قیمت ها از حاشیه 90 تا 100 دلار مطلقاً پایین نیاید چرا که سرمایه گذاری های گران قیمت را متأثر می کند. بنابر این در هر حال ساختارهای بازار باید اجازه دهند قیمت در ارقام توجیه کننده سرمایه گذاری ها باقی بمانند.

*افزایش 30 درصدی هزینه های مالی در اثر تحریم /خلاء ادبیات آکادمیک و اجرایی درباره تحریم

فارس: درباره تحریم در چه مواردی چرا نقص اطلاعات و تحلیل هستیم؟ چه نوع اطلاعاتی را باید از محیط پیرامونی جمع آوری کنیم که تصویر درستی از آنچه در اطراف ما به خصوص در حوزه تحریم می گذرد پیدا کنیم؟

برکشلی: در ابعاد سیاسی ما درباره تحریم ادبیاتی داریم، اما در بعد اقتصاد تحریم و تأثیرات آن به درستی کار نکرده ایم. در دستگاه های اجرایی و نه در ابعاد آکادمیک و دانشگاهی در این باره کار چندانی انجام نشده است.

به همین جهت است که در حال حاضر با این معضل مواجه هستیم که تازه  جستجوی راه حل برای مشکل تحریم را آغاز کرده ایم. دلیل این امر آن است که ما اتاق های فکر مورد نیاز در این زمینه را نداریم و از نخبگان این امر نخواسته ایم گزینه های مختلف قابل اجرا را یافته و به ما معرفی کنند یا براساس شرایط به ما بگویند در آینده چه خواهد شد.

موضوع دیگر افزایش ناگهانی درآمدها بود. همیشه افزایش درآمدهای نفتی پوشاننده ضعف های مدیریتی بوده و کمک می کرده است کاستی و کمبودها و ضعف ها دیده نشود. یعنی درست است که ما تحریم شدیم، اما درآمدها کمک زیادی کرد که آن را سخاوتمندانه مصرف کنیم و هزینه های بالای ما را پوشش می داد.

ما محاسبه ای انجام دادیم و مدلی استخراج کردیم که تا قطعنامه سوم شورای امنیت در 2009 تحریم ها 30 درصد هزینه های مالی را افزایش داده است. این محاسبات قبل از تحریم اخیر را در بر می گیرد.

این به مفهوم آن است که بدون احتساب افزایش قیمت شاید چیزی حدود 0.7 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور به دلیل تحریم از بین رفته است.

*ضرر 33 میلیارد دلاری اتحادیه اروپا از تحریم ایران/بهترین های جهان نفت ایران را می فروشند

فارس: این که رقم بسیار بالایی است...

برکشلی: بله به دلیل اینکه اقتصاد ایران بسیار بزرگ است . محاسبات ما همچنین نشان داد در سال 2009 نسبت به سال 2008 اتحادیه اروپا 33 میلیارد یورو از تحریم ایران ضرر کرده است. آمریکا از این تحریم ضرر نکرد چون صادراتی به ایران نداشت اما اتحادیه اروپا با از دست دادن فرصت های مستقیم و غیرمستقیم تجارت با ایران 33 میلیارد ضرر کرد که این نشان دهنده فشاری است که آمریکا برای اعمال تحریم ها گذاشته بود.

این ضرر به معنای از دست رفتن 15 هزار فرصت شغلی در اتحادیه اروپا بود. آن هم در آن شرایط سخت بحران اقتصادی این مسئله نشان می دهد آنها چقدر درباره این پروژه جدی عمل می کنند و چه فشاری پشت آن است.

اینجا یکی از جاهایی است که دیپلماسی انرژی ما می توانست فعال شود. ما به عنوان دومین تولید کننده نفت اوپک و چهارمین تولید کننده جهان باید در بازی حضور داشته باشیم چه در دعوا چه در آشتی . روسیه در بازی است دعوا و درگیری هم دارد. ما آرام آرام بازیگر بودن و نقش داشتن را از دست دادیم.

این نکته بسیار مهمی است. به نظر من به عنوان یک کارشناس، بازیاریاب ها و کارشناسان بازاریابی امور بین المللی شرکت ملی نفت از جمله بهترین ها در جهان محسوب می شوند. این مسئله هم یکی از عوامل پوشاندن کاستی های ما در دیپلماسی انرژی است و قابلیت این افراد آن کاستی را جبران کرد. البته ناگفته نماند که حقوق چنین افرادی در دنیا 10 برابر ایران است.

تجربه جنگ تحمیلی 8 ساله پشت سر این افراد است. یکی از افتخارات بنده این است که در دوران جنگ خدمت کرده ام و 8 سال خدمت در دوران جنگ را با بیش از 20 سال تجربه کاری برابر می دانم. ما روزی 3 ساعت می خوابیدیم و واقعا بزرگ شدن فرزندانمان را ندیدیم.

قیمت نفت در برخی از سالها6 تا 7  دلار در هر بشکه و درآمد سالانه نفتی 7 میلیارد دلار بود. البته جمعیت نصف الان بود اما شرایط جنگی حاکم بود. در عین حال نفت خام های خاورمیانه به تدریج سنگین شد و ما تنها کشور خاورمیانه شدیم که نفت خام سبک در اختیار داشتیم. این مسئله نیز عامل خرید بالای نفت ایران شد چون پالایشگاه ها نمی توانند به راحتی تغییر وضعیت دهند. این هم از جمله عوامل پوشاننده ضعف دیپلماسی انرژی ما شد.

*کشورهایی که نفت ندارند چگونه سیاست خارجی را مدیریت می کنند؟

اینگونه نیست که چون در شرایط خاصی هستیم نمی توانستیم در صحنه بین المللی از این زاویه فعالیت کنیم. در حال حاضر، مدیرعامل دومین شرکت ملی نفت جهان باید لااقل با 10 مدیرعامل شرکت های ملی نفت جهان روزانه در ارتباط باشد.

البته این موضوع به وزارت امور خارجه نیز باز می گردد و وزارت امور خارجه همواره تصور کرده است که دیپلماسی انرژی یعنی ما به چند کشور فقیر نفت ارزان بدهیم تا آنها در مجامع بین المللی درباره موارد گوناگون به نفع ما رای بدهند به طوری که یکی از آقایان وزرا یک بار اظهار داشت که من سؤالی دارم. کشورهایی که نفت ندارند چگونه سیاست خارجی خود را اداره می کنند؟ مثلا بنگلادش اصلا نفت ندارد آیا آنها وزارت امور خارجه ندارند؟

این به معنی آن نیست که نباید از این ابزار استفاده کنیم چنانکه مثلا اگر این کار را درباره سوریه انجام دهیم به نظر من کار درستی است چون شرایط استراتژیک درباره آن وجود دارد اما فراتر از دادن نفت با قیمت ترجیحی تصوری از دیپلماسی انرژی در دستگاه دیپلماسی ما وجود نداشت و شاید الان هم وجود نداشته باشد.