منطقه به جنگ نزدیک می شود؟

بعد از شکست ترکیه در ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان سوریه، اخیراً ترکیه و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با ادعای دفاع از خاک ترکیه درصدد استقرار موشک‌های پاتریوت در مرزهای مشترک این کشور با سوریه هستند.

به گزاش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سایت اینترنتی ایلاف در تحلیلی تحت عنوان "آیا استقرار سامانه پاتریوت گزینه جنگ را محتمل‌تر می‌کند؟" به موافقت ناتو با استقرار موشک‌های پاتریوت در مناطقی از خاک ترکیه در همجواری مرزهای سوریه اشاره و اعلام کرده است:‌ «بهانه ترکیه و ناتو دفاع از خاک ترکیه به عنوان عضو ناتو است و رهبران دو طرف این گونه خواسته‌ خود را توجیه می‌کنند که ماهیت سامانه پاتریوت دفاعی است نه هجومی و هدف آنها مقابله با حمله موشکی احتمالی نیروهای سوری است.

همگان می‌دانند که استقرار موشک‌های پاتریوت تنها دو بار در طول تاریخ صورت گرفته است، بار نخست در جریان جنگ خلیج (فارس) در سال 1991 بعد از حمله نیروهای عراقی به کویت و بار دوم در جریان جنگ عراق درسال 2003 به بهانه در اختیار داشتن سلاح‌های هسته‌ای از سوی صدام. به عبارت دیگر در این موارد استقرار موشک‌های پاتریوت در نتیجه جنگ گسترده تقریبا جهانی که فضای منطقه را تغییر داد، صورت گرفت.

بنابراین سطحی نگریست اگر گفته شود که استقرار موشک‌های پاتریوت در خاک ترکیه تنها اقدامی دفاعی است، مگر این که منظور از این دفاع، آمادگی برای جنگ یا مداخله نظامی برای تحقق اهداف مشخص باشد و بر این اساس می‌توان گفت که استقرار موشک‌های پاتریوت مرحله جدیدی را با خود به همراه دارد و شاید مهم‌ترین نشانه‌های آن انتخاب گزینه نظامی است.

در چارچوب این تصمیم اتخاذ شده به نظر می‌رسد که بحث کنونی بر سر یک مساله بسیار مهم است و آن مساله عبارت است از اینکه آیا استقرار این گونه موشک‌ها در چارچوب بند چهارم قرار می‌گیرد یا در بند پنجم منشور ناتو گنجانده می‌شود؟

اگر بر اساس بند پنجم باشد، به معنای آن است که هدف از استقرار موشک‌ها به علت حمایت از ترکیه برای حفظ خاک و حاکمیتش در مقابل هر گونه تهدید خارجی است و در این صورت دیگر لازم نیست که ناتو در تدابیر اجرائی مداخله کند.

اما اگر در چارچوب بند چهارم باشد، به معنای آن است که ناتو مورد تهدید قرار گرفته است و در نتیجه ناتو باید برای دفاع از خود تدابیر لازم را اتخاذ کند و وارد عرصه جنگ احتمالی شود.

مساله سوال‌ برانگیز دیگر در مورد کشور یا طرفی است که این موشک‌ها را برای استقرار در خاک ترکیه خواهد فرستاد. هلند و آلمان در راس کشورهایی قرار خواهند داشت که این موشک‌ها را به ترکیه بفرستند اما آلمان موافقت خود را مشروط به اعزام 170 سرباز آلمانی برای رهبری و استفاده از این موشک‌ها کرده است.

با چشم‌پوشی از این بحث‌های کنونی، مشخص است که مساله استقرار موشک‌های پاتریوت در خاک ترکیه برای تحقق چندین هدف صورت می‌گیرد که عبارتند از: 1- بعد از آنکه ناتو چندین مرتبه تأکید کرد که درصدد مداخله نظامی در سوریه مانند آنچه در لیبی رخ داد، نیست، استقرار موشک‌های پاتریوت می‌تواند برای ایجاد راهی برای مداخله ناتو در سوریه باشد.

2- بعد از ناامیدی ترکیه از موضع باراک اوباما، رئیس جمهوی آمریکا در دوره اول ریاستش، این اقدام می‌تواند در راستای تلاش رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه برای سوق دادن آمریکا به دخالت در امور سوریه بعد از انتخابات آمریکا و پیروزی اوباما باشد.

3- بعد از این که ترکیه در ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان سوریه از سوی شورای امنیت در دوره گذشته شکست خورد، استقرار موشک‌های پاتریوت می‌تواند در راستای تحقق گام عملی در استراتژی ترکیه و ایجاد منطقه امن و ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان سوریه باشد.

4- استقرار این قبیل موشک‌ها به منزله چراغ سبزی به ارتش آزاد سوریه و دیگر گروه‌های مسلح به منظور افزایش عملیات نظامی و اعلام کنترل نهایی بر مناطق مرزی در شمال و شرق سوریه با هدف ایجاد منطقه امن صورت گیرد.

5- استقرار این موشک‌ها می‌تواند پیامی به مردم ترکیه مبنی بر این باشد که حتی اگر جنگی میان ترکیه و سوریه صورت بگیرد، ترکیه هم چنان امن خواهد ماند.

سوال دیگر در رابطه با اینکه آیا هم‌پیمانان دمشق بویژه روسیه، ایران و عراق تنها به اعلام مخالفت با این اقدام بسنده خواهند کرد، مطرح است. در واقع محکومیت چنین اقدامی از سوی این کشورها به موجودیت نظام سوریه و ارتباط آن با این کشورها بازمی‌گردد که مساله‌ای مشخص است. موضع مخالف روسیه و ایران با این اقدام به نوعی احتمالات برخورد و ایجاد ناآرامی را به همراه دارد، چرا که سوریه برای روسیه مانند لیبی نیست و حمله به سوریه به معنای ضربه زدن به امنیت ملی روسیه است و تهران نیز امنیت دمشق را امنیت خود می‌داند.

این موضع روسیه تداعی کننده زمانی است که جورج بوش، رئیس جمهور سابق آمریکا تصمیم به استقرار سامانه سپرهای ضد موشکی آمریکا در اروپا شرقی گرفت.

در آن زمان پوتین دستور داد موشک‌های بالستیک روسیه به سمت شهرهای اروپا نشانه روند و جورج بوش به این ترتیب طرح را متوقف کرد و بعد از آن باراک اوباما نیز از این تصمیم صرف‌نظر کرد.

سوال این است که آیا همین امر در راستای استقرار موشک‌های پاتریوت در ترکیه تکرار می‌شود یا این که گزینه رویارویی تبدیل به امری گریزناپذیر خواهد شد؟»