آزمون مجدد روابط روسیه و امریکا

ديپلماسي ايراني: هم زمان با روي كار آمدن اوباما، وزارت دفاع روسيه شاهد تغييرات جدي بود. گرچه اين تغييرات به طور مستقيم ربطي به انتخابات امريكا نداشت و بيشتر فسادهاي دروني وزارت دفاع روسيه عامل آن بود، اما شايد اين تغييرات حاكي از نگاهي جديد در كرملين نسبت به امريكا باشد. محمدفرهاد كليني، كارشناس ارشد مسائل استراتژيك در گفتاري براي ديپلماسي ابعاد اين تغييرات را شرح داده است:

داستان بركناري آقاي سرديوكوف از وزارت دفاع روسيه، اگر چه به تازگي رسانه اي شده است اما اين موضوع از ماه هاي گذشته در داخل كرملين و كابينه آقاي پوتين مطرح بود. انتقادات جدي نسبت به نحوه عملكرد او وجود داشت. اين انتقادات در چندين محور جاي مي گرفت. يكي از اين محور ها در قالب سفارشاتي بود كه دستگاه دفاعي روسيه انتظار داشت كه به موقع تحويل شود و بر اساس زمانبندي مورد نظر خود، بتواند تسليحات روسي را وارد عرصه نظامي كند. خصوصا در بخش هاي دريايي اين انتظارات منجر به اين شده بود كه برخي از ناخداها در صنايع دفاعي روسيه نسبت به پيگيري و نحوه مديريت آقاي سرديوكوف موضع داشته باشند. البته اين انتقادات ناخداها در صنايع دفاعي روسيه الزاما مواضع آن ها نبود، بلكه به انتقادهايي بر مي گشت كه از جانب آقاي راگوزين، سفير سابق روسيه در ناتو كه در موقعيت جديدي در تيم نزديك به پوتين كار مي كند مطرح مي شد. بنابراين بخشي از انتقادات در چارچوب تاخير در تحويل سفارشات بود.

موضوع بعدي بحث اختلاسي  است كه در شركت روس آبارون اتفاق افتاده است. اين شركت صادراتي تسليحات روسيه درگير پرونده هاي متعددي است. گفته مي شود كه در حدود پنج پرونده در سيستم بازرسي كرملين و وزارت دفاع روسيه باز شده و برخي از آن ها متوجه برخي از نزديكان و خود آقاي سرديوكوف، وزير دفاع سابق روسيه است. مقامات روسي مي خواهند پروسه بازرسي را در اين خصوص كامل كنند. البته در اين خصوص اين مسئله مطرح مي شود كه اين كه همزمان بعد از اين موضوع، آقاي ماكاروف به عنوان رئيس ستاد مشترك ارتش روسيه هم تغيير كرد، بيانگر اين است كه اين موضوعات تا حدودي به هم مرتبط هستند و شاهد تغيير توازن در جريان قدرت در داخل روسيه هستيم.

با توجه به اين كه در ماه هاي اخير آقاي پوتين تا حدودي در صحنه داخلي روسيه مورد انتقادات بي شمار اپوزيسيون قرار داشت، با مسير جديدي وارد عرصه شد و آن اين بود كه ديگر اليت و نخبگان روسيه هم داراي مصونيت نيستند. آقاي پوتين مي خواهد با اين موضوعات به طور جدي برخورد كند. طبيعتا اين رويه داراي انعكاساتي در افكار عمومي روسيه خواهد بود كه مي تواند برخي از انتقادات به آقاي پوتين را كاهش دهد. در اين ميان آقاي مدوديف نخست وزير و رئيس جمهور سابق روسيه، تلاش كرده تا به شكلي  از آقاي سرديوكوف حمايت كند. او در دو موضع گيري رسانه اي اعلام كرده است كه كم و بيش از اقدامات آقاي سرديوكوف راضي بوده است. البته اين موضوع با توجه به برنامه اصلاحات در ارتش روسيه بوده است. برنامه اصلاحات مورد انتقاد برخي از شخصيت هاي عمده در دوماي روسيه بود. بلافاصله بعد از تغيير آقاي سرديوكوف، آقاي لوگانف از حزب كمونيست و هم چنين آقاي ميرنوف از حزب روسيه عادل به شكلي از آقاي سرگئي شوئيگو، وزير دفاع جديد حمايت كردند و نشان دادند كه در اين خصوص تا حدودي برنده برخي از اين تغييرات اپوزيسيون روسيه چپ و سوسيال دموكرات روسيه بوده است.

پوتين در بيانيه اي كه پيرامون آقاي سرديوكوف داد به عدم اجرايي شدن برخي از موضوعات خدماتي در داخل وزارت دفاع اشاره كرد. اين انتقاد به برنامه اي بر مي گشت كه قرار بود بر اساس آن براي نظاميان بحث مسكن سازي دنبال شود. در اين چارچوب موفقيت كاملي كسب نشده است. لذا به نظر مي رسد دامنه اين موضوع در عرصه هاي مختلف قابل بررسي است. در بحث اختلاس، احتمالا در آينده بخش هاي ديگري نيز از وزارت دفاع درگير خواهند شد. بر طبق آخرين اخباري كه منابع روسيه مطرح كرده اند، تا كنون يك زوج روسي كه با اين موضوع مرتبط بوده اند، دستگير شده اند. در اين چارچوب ممكن است در بخشي از حوزه هاي مالي نيز درگيري هايي صورت گيرد. البته شركت روس آبارون و هم چنين وزير دفاع سابق روسيه يعني آقاي سرديوكوف اختلافات مالي جدي اي با وزير دارايي داشته اند. اين مسئله نيز مي تواند يكي از عواملي باشد كه بخش مالي و دارايي هم تلاش كرده اند كه پوتين را به اين تغيير ترغيب كنند.

آقاي ماكاروف به عنوان رئيس ستاد مشترك ارتش، فردي مطلع و آشنا نسبت به اين وضعيت مورد پيگرد قرار گرفته است. البته قرار بود كه او سال گذشته بازنشسته شود. اما با توجه به اين اتفاق، به نظر مي رسد آقاي ماكاروف هم بايستي كار خود را رها كند. بنابراين تيم جديدي در وزارت دفاع روسيه سر كار خواهند آمد. البته برخي رسانه هاي روسي اعلام كرده اند كه امكان دارد بعد از استعفاي آقاي ماكاروف، موج جديدي از استعفا در ارتش روسيه اتفاق افتد. البته اين كه اين كناره گيري ها به صورت استعفا خواهد بود يا بركناري قابل تامل است و بايد ديد مديريت آقاي پوتين در اين زمينه چگونه عمل خواهد كرد؟

اما آيا با اين تحولات، تغييري در استراتژي نظامي روسيه ايجاد خواهد شد؟ موضوع سياست دولت روسيه در همكاري دفاعي در حوزه بين الملل است. اخيرا همكاري هاي دفاعي نزديكي بين فرانسه و روسيه پديد آمد. در اين خصوص مي توان به همكاري در زمينه ناوهاي هلي كوپتر بر و استفاده هر چه بيشتر روسيه از پايگاه هاي فرانسه در محيط منطقه اي از قبيل جيبوتي اشاره كرد. اما به نظر مي رسد در داخل وزارت دفاع روسيه نقطه نظرهاي گوناگوني در رابطه با همكاري با اعضاي مهم ناتو و اروپا وجود دارد. جرياني كه نگاه ملي گرا دارد كماكان فرض هاي خود را با محيط اروپايي و بر اساس نگاه رقابت و مقابله مي بيند. در حالي كه بخشي از جريان موجود در روسيه كه نگاه اروپايي در آن ها قوت بيشتري دارد، معتقد است كه كماكان فرصت بازيو تعامل با يورو ـ آتلانتيك وجود دارد. علاوه بر اين موضوع استانداردسازي و خصوصي سازي صنايع روسيه مهم است. اين ها بيانگر اين است كه برخي از ديدگاه ها در درون روسيه به بلوغ كافي نرسيده است.

اما آن چه مشاهده مي شود اين است كه اين تغييرات، با توجه به اين كه اخيرا آقاي ريباكوف هم مصاحبه اي داشت و در مصاحبه خود اعلام كرد كه سطح روابط روسيه و امريكا راضي كننده نيست. اين اولين پيام جدي روس ها بعد از انتخاب آقاي اوباما بود. چنين به نظر مي رسد كه روسيه در پي آن است كه عرصه جديدي از تعامل با امريكا را باز كند. متعاقب اين موضوع نوع نگاهي است كه در اين شرايط آقاي مك فول به عنوان سفير امريكا در روسيه دنبال مي كند. او طي مصاحبه هايي اعلام نمود كه برخي انعطاف ها در روابط روسيه و امريكا قابل پيش بيني است. بنابراين به نظر مي رسد جدا از اين تغييرات روابط روسيه و امريكا مي تواند در يك آزمون مجدد قرار گيرد./12