با ما هستید یا با طالبان؟

دیپلماسی ایرانی: پیروزی باراک اوباما در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده به مذاق پاکستانی ها چندان خوش نیامده است. مردی که در نخستین روزهای حضور در کاخ سفید در سال 2009 میلادی به صراحت و بی تعارف تاکید کرده بود که زمان اعطای چک سفید امضا به پاکستان گذشته است و در یک سال باقی مانده به اتمام دور نخست ریاست جمهوری خود هم بدون اطلاع سرویس های امنیتی و اطلاعاتی پاکستان در عملیاتی کماندویی اسامه بن لادن رهبر القاعده را در خاک پاکستان به قتل رساند، باز برای چهار سال دیگر سکان ریاست در کاخ ریاست جمهوری را بر عهده دارد. سیاست احتمالی واشنگتن در قبال اسلام آباد در دور دوم حضور اوباما در قدرت و زمینه های همکاری و البته چالش های پیش روی دو دولت را  با محمدابراهیم طاهریان، سفیر پیشین ایران در پاکستان به بحث و بررسی گذاشتیم که متن این گفتگو به شرح زیر است:

نگاه پاکستانی ها نسبت به انتخاب مجدد آقای اوباما به ریاست جمهوری امریکا چیست؟

به  نظر می رسد نخبگان پاکستانی و افکار عمومی نسبت به این موضوع این گونه می اندیشند که انتخاب مجدد اوباما به معنای تداوم سیاست های گذشته و یا شاید تشدید آن ها است. شاخص ترین رفتار واشنگتن نسبت به اسلام آباد در سال های اخیر تجاوز و نقض حریم هوایی به طور مکرر و هفتگی پاکستان بوده است. این مسئله خصوصا در منطقه وزیرستان شمالی و جنوبی بیشتر به چشم می آید. لذا به نظر می رسد مشخص ترین پیام از این انتخاب به پاکستان خصوصا به بخش های تصمیم ساز این کشور این باشد که وضع گذشته ادامه پیدا خواهد کرد. البته می توان بدبینانه تر هم به این مسئله نگاه کرد و گفت که امریکا مصمم تر از گذشته به رفتار سیاسی، امنیتی و نظامی خود در قبال پاکستان ادامه خواهد داد.

شما به واکنش افکار عمومی اشاره کردید، آیا دولت هم در این زمینه واکنشی داشته است؟

حداقل تا الان شاهد واکنشی از سوی مقامات پاکستانی نبوده ایم. اما به نظر می رسد اگر اتفاقی در قالب پیام تبریک هم صورت بگیرد، بیشتر یک رفتار تشریفاتی است و آن چه مسلم است ادامه وضع گذشته خواهد بود. اما مطلب مهم در این میان این است که پاکستان در آینده نزدیک شاهد انتخابات سراسری خواهد بود. لذا به نظر می رسد از جهتی این رویه که دموکرات ها اصولا تمایل چندانی نسبت به یک اتفاق نظامی از جنس کودتا در کشورها ندارند، ممکن است شرایط را برای پاکستان سخت تر کند. با توجه به کودتاهای مکرر در شش دهه گذشته در پاکستان اتفاق افتاده، این انتخاب این پیام را دارد که راه انتقال قدرت در پاکستان را باید در انتخابات جست و جو کرد. این که کیفیت و کمیت انتخابات چگونه باشد، بحث دیگری است. علاوه بر این، قاعدتا این انتخاب این پیام را دارد که پاکستان باید به طرف برگزاری انتخابات ادامه مسیر دهد و هر اتفاق دیگری به غیر از انتخابات با توجه به رویه حضور دموکرات ها در کاخ سفید و رویکرد آن ها نسبت به پاکستان بسیار بعید به نظر می رسد.

برخی معتقدند دموکرات ها در دور دوم ریاست جمهوری خود، نگاه سخت گیرانه تری نسبت به مسائل سیاست خارجی دارند. در مورد پاکستان این حدس تا چه حد قابل تحقق است؟

آن چه قطعی است، در بهترین وضع ادامه رویه گذشته در چهار سال قبل دموکرات ها در کاخ سفید نسبت به اسلام آباد است. در واقع این شدید ترین سیاستی است که دموکرات ها می توانستند در قبال اسلام آباد پیگیری کنند. نقض حریم هوایی پاکستان به طور هفتگی انجام شده است. در خوش بینانه ترین حالت همین شرایط ادامه پیدا خواهد کرد. اگر قرار باشد این شرایط تشدید شود، مشکلات بیشتری برای پاکستان ایجاد خواهد شد.

آن چه مسلم است، اتفاق مهمی که در دوره دموکرات ها افتاد و دستاورد مهمی برای سیاست خارجی امریکا تلقی شد، حذف رهبری جریان افراط در پاکستان بود. این مسئله هزینه های زیادی را از نظر حیثیتی و بی اطمینانی امریکا به رابطه با پاکستان تحمیل کرد. به نظر می رسد برای خوش بین بودن به این که روابط این دو کشور از این وضعیت به وضعیت بهتری تغییر کند با توجه به تحرکات جریان افراط و بعضا ناتوانی دولت نسبت به برخورد با این جریان، فضای مناسبی فراهم نیست. در خبر ها آمده بود که با یک کامیون حامل مواد منفجره به یک مرکز نظامی حمله شده است. این گونه وقایع نشان می دهد که شرایط، شرایط آسانی نیست. لذا به نظر می رسد قاعدتا اگر بعضی از این فشارها نسبت به حاکمیت پاکستان افزایش پیدا نکند، تا همین جا هم فشارهای کم سابقه ای به پاکستان وارد شده است.اصولا اگر از یازده سپتامبر به بعد را یک مومنتوم در رابطه امریکا و پاکستان در نظر بگیریم، این مومنتوم وضعیتی بود که نوع رابطه را تغییر داد. جمله معروفی که رئیس جمهور وقت امریکا به رئیس جمهور وقت پاکستان که اتفاقا بالاترین مقام نظامی بود جمله معروفی است که می گوید باید وضعیت خود را روشن کنید که با ما هستید یا با آن ها؟ لذا به نظر من کماکان سیاستی که از زمان جمهوری خواهان شروع شد و در زمان دموکرات ها پیگیری و تشدید شد کماکان ادامه خواهد داشت./12

انتشار اولیه:یکشنبه 21 آبان 1391 / بازانتشار: پنجشنبه 25 آبان 1391