سکولارهای ترکیه از نظامیان جدا می‌شوند

شرق: حزب «جمهوری خلق» ترکیه نیز کم‌کم از نظامیان فاصله می‌گیرد. اگر روزگاری «کمالیسم» با کودتا مترادف بود، حالا دبیرکل این حزب می‌گوید که نظامی‌ها از «کمالیسم» سوءاستفاده کرده‌اند. به نوشته روزنامه حریت، «کمال کلیچداراغلو» در مصاحبه با سی‌ان‌ان ترک، اعلام کرد که حزب متبوعش از «کمالیسم سنتی» فاصله گرفته و در پی وارد کردن افکار تازه در این حزب است. این سخنان در زمانی مطرح می‌شود که انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه دو سال دیگر برگزار و از او به عنوان کاندیدای احتمالی سکولارها نام برده می‌شود. کلیچداراغلو با بیان اینکه حزب متبوع اش مفهوم سنتی «کمالیسم» را قبول ندارد گفت: «کمالیسم یک واژه پویاست. بدون هرگونه پیش قضاوت و توهینی، اگر کسی بگوید که طرفدار وضعیت موجود است نمی‌تواند ادعا کند که یک کمالیست است.» با این وجود او در پاسخ به این پرسش که شما زمانی از «کمالیست‌ها» به هر شکل ممکن دفاع می‌کردید، گفت: «حزب جمهوری خلق به دنبال پویا کردن برداشت خود از این واژه است. زمان در حال تغییر است و باید مطابق با زمان پیش رفت.» کمال کلیچداراغلو که در این شبکه به طور زنده صحبت می‌کرد، برای نخستین بار و به صراحت از دولت کودتای دهه 80 لب به انتقاد گشود. تاکنون موضع سکولارها بر سکوت مبتنی بوده است. او در این‌باره گفت: «کسانی که در دهه 80با نام آتاتورک در این کشور کودتا کردند، نمی‌توانند نماینده کمالیسم باشند. کنعان اورن، رییس دولت خونتا (رهبران شورای نظامی) درکی از کمالیسم نداشته است. حتی قانون اساسی اصلاح شده در زمان دولت کودتا بر پایه این واژه نیست.» این نخستین اظهارنظر صریح سکولارها از قانون اساسی دهه80 است که به همه‌پرسی گذاشته شده بود. با این حال بخشی از آن در سال 2010 توسط دولت اردوغان به همه‌پرسی مجدد گذاشته شد. در سال 2010 مهم‌ترین بخش قانون اساسی، یعنی «مصونیت قضایی» نظامی‌ها به همه‌پرسی گذاشته شد که این امر با استقبال مردم ترکیه مواجه شد و از 12 سپتامبر سال 2010 مصونیت قضایی نظامی‌ها برداشته شد. در حال حاضر نیز «کنعان اورن» با استفاده از این اصلاحیه در زندان به سر می‌برد. ژنرال «کنعان اورن» یکی از کسانی است که بارها در زمان کودتا به گفته‌های آتاتورک استناد کرده و خود را نماینده کمالیسم معرفی کرده بود. او مهم‌ترین بخش استنادات خود را برای کودتا به توصیه آتاتورک مبنی بر دخالت نظامی‌ها در صورت تشخیص اختصاص داده بود. بر پایه وصیت آتاتورک هرگاه نظامی‌ها احساس کردند که ترکیه از خط ایدئولوژی کمالیسم و ملی‌گرایی فاصله می‌گیرد، می‌توانند وارد عمل شوند و پس از اصلاح امور قدرت را به غیرنظامی‌ها بازگردانند. تاکنون براساس این وصیت سه کودتای خونین در این کشور به وقوع پیوسته که کودتای دهه80 خونین‌ترین آن بوده است که به 9 سال حکومت نظامیان انجامید. بر این اساس، ناظران سیاسی می‌گویند که ژنرال‌های مقتدر نیروهای مسلح ترکیه از ستون‌های مهم ایدئولوژی کمالیسم و ملی‌گرایی ترکیه به شمار می‌آمده و در ازای تاریخ ۸۹ساله جمهوری ترکیه همواره معادلات سیاسی این کشور براساس تمایلات آنان تغییر کرده بود. این تحلیلگران می‌گویند چرخش حزب جمهوری خلق، که همواره نام این حزب تداعی‌گر با کمالیسم بوده است، بیانگر آغاز جدایی سکولارها از نظامیان است. حزب جمهوری خلق حتی به‌تازگی بر سر تاسیس «نماز خانه» برای علویون در پارلمان با حزب حاکم، یعنی حزب عدالت و توسعه اختلاف پیدا کرده است. «حسین آیگون» نماینده این حزب از رییس مجلس خواسته است در پارلمان برای نمایندگان علوی‌تبار مجلس، نمازخانه تشکیل شود که این درخواست از سوی «جمیل چیچک»، رییس پارلمان و از اعضای حزب عدالت و توسعه رد می‌شود. جمیل چیچک در پاسخ به این درخواست گفته که جای نماز در اسلام «مسجد» است و علویون نیز جدا از این قاعده نیستند.