آیا ازبکستان به پایگاهی ضدایرانی تبدیل می شود؟

با نزدیک تر شدن زمان خروج نیروهای ناتو از افغانستان، احتمال استفاده آمریکا از خاک ازبکستان به منظور احداث پایگاه نظامی قوت گرفته است. برخی کارشناسان عقیده دارند ممکن است چنین پایگاهی به منظور فعالیت علیه ایران مورد استفاده قرار گیرد.

به گزارش «تابناک»، هرچند تبدیل شده ازبکستان به مسیری برای نقل و انتقال تجهیزات و پرسنل ناتو از افغانستان امر جدیدی نیست، اما تحولات هفته های اخیر، احتمال نزدیکی بیش از پیش این کشور به آمریکا و در نتیجه، در خطر قرار گرفتن منافع بازیگران منطقه ای را افزایش می دهد.

در همین راستا، چند روز پیش دولت ازبکستان با ارسال یادداشتی به دبیرخانه «سازمان پیمان امنیت جمعی» کشورهای مستقل هم سود، تعلیق فعالیت های خود در این سازمان را به طور رسمی اعلام کرد.

سازمان پیمان امنیت جمعی، سازمانی است که در سال های ابتدایی پس از فروپاشی شوروی و با شرکت تعدادی از جمهوری های سابق اتحاد شوروی شکل گرفت تا ضمن لحاظ کردن نقش برتر روسیه در تعاملات منطقه ای، به بهبود فضای امنیتی در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز یاری برساند.

اما مشکل برای ازبکستان از آنجا بود که این پیمان، احداث پایگاه های نظامی کشورهای فرامنطقه ای در خاک کشورهای منطقه را ممنوع اعلام کرده است. طی ماه های اخیر و با افزایش تعاملات ازبکستان و آمریکا، این کشور با هدف کسب منافع مادی و احیاناً بخشی از تسلیحات اضافی نیروهای ناتو، فاصله خود را با سازمان مذکور افزایش داد و نهایتاً از آن خارج شد.

به باور بسیاری از تحلیلگران، جنبه منفی تصمیم ازبکستان به خروج از سازمان مذکور و تمایل به تعامل بیشتر با آمریکا، بیش از هر کشوری متوجه روسیه است؛ زیرا این اقدام، ضمن افزایش حضور و نفوذ آمریکا در منطقه آسیای مرکزی، نقش فائقه روسیه را به چالش می کشد.

چین نیز کشوری دیگری است که به دلیل همسایگی با ازبکستان، تحولات این کشور و فعالیت نیروهای فرامنطقه ای در آن را با حساسیت زیادی پیگیری می کند.

با این حال، گمانه زنی هایی درباره احتمال استفاده از موقعیت ازبکستان توسط آمریکا برای اقدام علیه ایران نیز وجود دارد. به عنوان مثال، خبرگزاری آلمانی «دویچه وله» امروز با انتشار گزارشی ضمن اشاره به روابط نامساعد ایران و ازبکستان، به بررسی احتمال یادشده نیز پرداخته است. البته در همین مطلب اشاره شده که با توجه به فاصله جغرافیایی ازبکستان از ایران، تردیدهایی در این زمینه وجود دارد.

به هر روی، گمانه زنی های مذکور را می توان هم راستا با مباحثی دانست که پیش از این درباره احتمال استفاده آمریکا از پایگاه هوایی «ماناس» قرقیزستان برای اقدام علیه ایران مطرح می شد. هرچند آن خبر نیز به سرعت تکذیب شد، اما تهدید حضور آمریکا در منطقه آسیای مرکزی برای ایران، همچنان موجه باقی مانده است.