بانک مرکزی سوئیفت را دور زد

به دلیل نگرانی در خصوص رصد تعاملات بانکهای ایرانی توسط نهادهای خارجی و تحریم بیشتر بانکهای ایرانی از خدمات سوئیفت، سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی راه اندازی شد.

هفته گذشته سامانه پیام رسانی مالی الکترونیکی با نام اختصاری "سپام" توسط محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی و با حضور اعضای هیات عامل، مدیران عامل بانکها و مدیران ارشد بانک مرکزی افتتاح شد. بهمنی در خصوص دستاوردهای این سامانه برای نظام بانکی گفت:" دهه 1380 با توسعه قابل توجه خدمات بانکداری و پرداخت الکترونیک همراه بود. بخش عمده ای از این فعالیتها در قالب طرح نظام جامع تسویه و پرداخت صورت گرفت که در واقع راهبرد نظام بانکی برای توسعه منسجم این خدمات محسوب می شد. با سپری شدن دهه هشتاد، از همکارانم خواستم تا نقشه راهی را برای دهه 90 نظام بانکی ترسیم کنند. با توجه به این که خدمات بانکداری الکترونیکی گسترش قابل توجهی پیدا کرده است، نیاز به نظارت دقیق و ایجاد زیرساخت های جدیدتر برای توسعه بیشتر خدمات باید مد نظر قرار می گرفت."

رییس کل بانک مرکزی افزود:" در دو سال گذشته فعالیتهای گسترده ای در این دو محور صورت گرفت. مثلاً طرح «شاپرک» برای تجمیع و نظارت بر پایانه های فروش، طرح «سناب» برای نظارت داده محور، طرح «نماد» برای ایجاد هویت دیجیتالی و از جمله همین «سپام» که برای تمام الکترونیکی شدن مراودات بانکی و ایجاد زیرساخت یکپارچه خدمت رسانی در این هفته راه اندازی شد. «سپام» یک طرح زیرساختی مهم است که دو هدف مهم یکپارچه سازی مراودات بانکی از طریق بستر الکترونیکی امن و ایجاد مسیر خدمت رسانی مشترک بانکی را دنبال می کند."

 بهمنی توضیح داد:"این سامانه ها برقراری ارتباط بین متعاملان بازار پول، یعنی بانکها، مستندسازی ارتباطات و مراودات و ایجاد بستر حفاظتی و امنیتی برای حفظ محرمانگی، عدم انکار و مسوولیت پذیری طرفین مراوده را بر عهده دارد. باید ذکر کنم که ایجاد سامانه پیام رسانی مالی می تواند با ابزارهای مختلفی نظیر اسناد کاغذی، فکس رمزدار، تلکس و نظایر آن به صورت سنتی نیز انجام شود، اما با تحولات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، حدود دو دهه است که با راه اندازی سوئیفت در سطح بین المللی، سامانه های پیام رسانی مالی با استفاده از امکانات فناوری به صورت الکترونیکی رواج یافته و اینک برقراری ارتباطات بانکی از طریق این فناوری تقریبا یگانه راه مطلوب ارزیابی می شود."

 رییس کل بانک مرکزی در مورد رابطه سپام و سوئیفت نیز گفت:" خیلی ها سپام را همان سوئیفت یا اتصال به سوئیفت می دانند. باید توجه داشت که سوئیفت در دو مفهوم جداگانه به کار می رود؛ یکی آن که مجموعه ای از استانداردها و پروتکل‌ها که "زبان" مشترک مالی را بین موسسات پولی و بانکی و مالی، صرفنظر از هویت ملی و زبان واقعی آنها تشکیل می دهد و مفاهیم یکسانی را تعریف می کند. به این بخش در اصطلاح افراد فنی استانداردهای سوئیفت گفته می شود. یکی دیگر زیرساخت شبکه و پردازشی برای تبادل واقعی پیامها منطبق بر "زبان" مشترک است که به عبارت ساده تر همان سخت افزارها و کامپیوترها و شبکه هایی است که بانکها از طریق آنها می توانند پیام هایشان را مبادله کنند. موسسه سوئیفت شرکتی است تعاونی واقع در بلژیک که تقریبا تمامی موسسات مالی جهان در آن عضویت دارند. این موسسه مولفه دوم سوئیفت را ایجاد و پشتیبانی می‌کند، یعنی زیرساختی برای شبکه و پردازش پیامهای ارسالی و دریافتی را برای بانکهای جهان – چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی – فراهم می سازد."

 بهمنی در توضیح این که چرا به جای استفاده از سوئیفت، سپام راه اندازی شده، اظهار داشت:" با توجه به دو مخاطره اساسی و ملاحظات هزینه ای که برای پیامهای خودمان باید به صورت ارزی به موسسه سوئیفت پرداخت می کردیم، سپام به عنوان یک سامانه پیام‌رسانی داخلی مبتنی بر زبان سوئیفت در دستور کار قرار گرفت."

 وی در تشریح این دو نگرانی گفت:"اول به دلیل نگرانی در خصوص رصد تعاملات بانکهای ایرانی توسط نهادهای خارجی و این که اصولا دلیلی نداشت که تعاملات مالی بانکهای داخلی را به خارج بفرستیم و دوم این که با وضع تحریم ها، بیشتر بانکهای ایرانی از خدمات سوئیفت کنار گذاشته شدند."

 رییس کل بانک مرکزی سپام را برطرف کننده کامل نگرانی های موجود دانست و تصریح کرد:" سپام، زیرساخت پیام رسانی مالی در حوزه نظام بانکی کشور است که گرچه از "زبان" سوئیفت استفاده می کند، اما هیچگونه وابستگی به موسسه سوئیفت ندارد. این بدان معناست که با استفاده از این سامانه می توان هر مراوده بانکی را به صورت تمام الکترونیکی در بستری امن و استاندارد صورت داد و از زبان استاندارد نیز بهره جست. با استفاده از "سپام" نه تنها برای اولین بار در کشور، یک زیرساخت پیام رسانی واحد مالی ملی ایجاد می شود، بلکه امکان اتصال به بانکهای خارجی دوست و نیز واحدهای بانکهای تحریم شده ایرانی در خارج از کشور را می توان به گونه ای برقرار کرد که بدون کاربری امکانات موسسه سوئیفت و نگرانی های مربوط به آن، اما با زبانی مشترک و آشنا، تعاملات مالی با آخرین فناوریهای موجود صورت گیرد و در عین حال از ارسال پیامهای مالی داخلی به خارج از کشور نیز پرهیز نمود. تاکنون همکاران 28 بانک برای کاربری این سامانه آموزشهای دقیقی دیده اند."

 بهمنی در پایان خاطر نشان کرد:"سپام یک زیرساخت مهم و اساسی است. با راه اندازی کامل این سامانه، تمامی سیستم‌های بانکی را می‌توان توسط آن به یکدیگر متصل کرد و ارتباطات و مکاتبات و مراودات میان بانکها و بانک مرکزی و بانکها را به صورت کاملاً الکترونیکی و امن میسر کرد. راه اندازی "سپام" نقطه عطف مهمی در نظام بانکداری الکترونیکی کشور محسوب می شود و می توان انتظار داشت همان تحولی که با ایجاد مرکز "شتاب" در دهه 1380نظام بانکی کشور رخ داد، این بار با کاربری "سپام" در دهه 1390 حاصل شود."