سرقت نفتی آل سعود از سهم ایران

 دیپلماسی ایرانی :  طلای سیاه باز هم موضوع اصلی محفل اقتصاددانان و کارشناسان مسائل نفتی شده است. در شرایطی که غرب در اعتراض به برنامه هسته ای ایران ، نفت این کشور را تحریم کرده‌است، قدرت نفتی دیگر خاورمیانه با بی توجهی به اصول اوپک، تولید خود را افزایش داده است که همین سیاست سبب کاهش قیمت نفت شده است.کاهش قیمت نفت نیز یکی از دغدغه‌هایی است که اقتصاد کشورهای وابسته به آن را نگران می‌کند.از جمله این کشورها ایران است که نیاز به بالا نگه داشتن قیمت نفت دارد. نماینده ایران در اوپک نیز اخیرا به افزایش تولید نفت برخی از اعضای اوپک اعتراض کرده است. دیپلماسی ایرانی با دکتر فرهاد خرمی، کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل و نفت، در خصوص چگونگی پیگیری اعتراض ایران به افزایش تولید اعضای اوپک گفتگویی داشته است که در زیر می خوانید:

نماینده ایران در اوپک به افزایش تولید برخی از اعضای اوپک اعتراض کرده است، با توجه به قوانین اوپک این اعتراض تا چه اندازه قابل پیگیری است؟

اوپک در سال1960 پایه گذاری شده که هدف اصلی تشکیل این سازمان تقاضای نفت دنیا بوده است.اعضای اوپک با توجه به تقاضای نفت در مورد اینکه تا چه میزان از آن را  باید اعضای اوپک تولید کنند، تصمیم می‌گیرند. به معنای دیگر از همان ابتدا هر اندازه که سهم اوپک بوده را میان اعضا  بر اساس معیارهای مختلف تقسیم کرده‌اند. همچنین تعیین قیمت‌ها نیز به شیوه‌ای است که به اندازه‌ای قیمت‌ها را بالا پایین می‌کنند تا به قیمت مورد نظر برسند.

اما از ابتدای تاسیس اوپک تا به امروز اعضای اوپک تقلب کردند، بدین معنا که برخی از اعضا برخلاف  سهمیه‌ای که در جلسات اوپک بر سر آن توافق کرده‌اند، سهمیه بیشتر و یا به میزان بیشتری نفت خود را می فروختند. که البته شاید شامل ایران و عربستان سعودی و دیگر اعضا هم باشد.

در تحولات اخیر و به دنبال طرح‌های تحریم‌های نفتی ایران نیز عربستان سعودی بارها گفته است که اگر نفت ایران را تحریم کنند، ما با افزایش تولید آن را جبران خواهیم کرد. در حقیقت چنین حرکتی که برخی کشورها تولید خود را افزایش می‌دهند، نقض روح و هدف اصلی اوپک است. بدین معنا سهمیه‌ای که اعضای اوپک با یکدیگر توافق کرده‌اند را به صورت علنی نقض می‌کنند و می‌توان گفت چنین حرکتی سرقت سهم ایران است. عربستان و قطر و هر کشوری که بیشتر تولید می‌کنند، سهم ایران را سرقت کرده که خلاف هدفی است که اوپک در ابتدا به وجود آمده است. اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که مکانیزم عملی وجود داشته باشد تا به شکایت‌ها و اعتراض‌های ایران رسیدگی کند. به نظر می‌رسد بیشتر بر اساس قدرت سیاسی است.

بنابراین اوپک نمی‌تواند با این روند افزایش تولید برخورد کند؟

خیر، به شکل قانونی راهی وجود ندارد. اما با توجه به آن اصولی که اوپک به وجود آمده، ایران می‌تواند این اعتراض را داشته باشد. بدین معنا که چنین عملی سرقت نفت است و در مقابل همانند این است که ایران راه تانکرهای نفتی عربستان را ببندد و به این سرقت اعتراض کند. اما در اساسنامه اوپک مکانیزم حقوقی برای مقابله با این عمل وجود ندارد.

این توجیهی که عربستان برای افزایش تولید نفت خود کرده و بالارفتن تقاضای بازار را بهانه کرده است نیز به نظر صحیح نیست، چراکه در فصل گرما باید تقاضا کاهش پیدا کند. آیا این توجیه قابل قبول است؟

خیر، معمولا در فصل سرما تقاضا برای نفت افزایش پیدا می‌کند، عربستان از ابتدا دنباله‌رو غرب بوده و هر آنچه را که امریکا دستور دهد، اجرا می‌کند.

ممکن است که در اجلاس آتی اوپک سقف تولید اوپک افزایش پیدا کند؟

بله ممکن است، اما قیمت کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط نیز که عربستان تولید خود را افزایش داده قیمت‌ها کاهش پیدا کرده است. شاید بسیاری از کشورها با افزایش تولید مخالفت کنند، تا قیمت‌ها هم افزایش پیدا کند. چراکه ایران نیز بودجه خود را بر اساس نفت هر بشکه‌ای ۸۵ دلار تصویب کرده‌ است، بنابراین اگر  قیمت نفت به پایین‌تر از این میزان برسد، به بودجه ایران هم لطمه وارد خواهد کرد.

دلیل اصلی کاهش قیمت نفت در شرایط کنونی چیست؟

یکی از دلایل اصلی آن افزایش عرضه است، بدین معنا که کشورهای صادر کننده تولید خود را افزایش دادند و حتی کشورهایی که عضو اوپک هم نیستند تاثیرگذار شدند. در توضیح باید گفت که امروزه دیگر همانند سال ۱۹۷۳ نیست که تولید نفت تنها در دستان کشورهای عضو اوپک باشد، بلکه روسیه و مکزیک که عضو نیستند هم تولید نفت دارند. بنابراین تاثیر این کشورها بر بازار نفت بسیار بیشتر از زمانی است که اوپک شکل گرفت.

عراق تا چه اندازه در تولید نفت پیشرفت کرده است؟ حتی گمانه‌زنی‌هایی هم وجود دارد که شاید عراق از ایران نقش فعال‌تری را در بازار نفت ایفا می‌کند. تا چه اندازه با این فرضیه موافق هستید؟

بله، عراق مجبور است، چرا که در دوران جنگ تاسیسات نفتی این کشور صدمه دید که در این دوران مشغول بازسازی آن است تا به حالت اولیه خود بازگردد و حتی شاید افزایش هم پیدا کند. عراق ذخیره‌های نفتی زیادی دارد، ضمن آنکه امریکایی‌ها نیز در این کشور در توسعه نفت تلاش می‌کنند تا مامن محکمی برای آینده نفتی خود داشته باشند.

آیا ممکن است دبیرکلی اوپک نیز به کشور عراق داده شود؟

بله این امکان وجود دارد. اما انتخاب دبیرکلی زیاد مهم نیست.چراکه دبیرکل بیشتر نقش سمبلیک دارد و نقش خاصی در تاثیرگذاری بر تصمیم‌ها و یا برای کشور خاصی ندارد. 

تهیه‌کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14