چه کسی مانع قطع کامل روابط با انگلیس شد؟

معاون وزیر امور خارجه تعامل میان مجلس هشتم و دستگاه سیاست خارجی را 'عالی' توصیف کرد و گفت: کمترین سوال و تذکر نمایندگان مجلس هشتم در طول دوران وزارت 'علی اکبر صالحی' بوده است.

'حسن قشقاوی' معاون پارلمانی، کنسولی و امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا همچنین گفت: موضوع اعطای کارت سبز اقامت به برخی اتباع خارجی در وزارت امور خارجه و وزارت کشور در حال بررسی است که در صورت نهایی شدن به آنها 'کارت سبز اقامت در ایران' ارائه خواهد شد.

*** جلسات منظم معاونان وزیر خارجه با اعضای کمیسیون امنیت ملی

خبرنگار ایرنا از معاون پارلمانی وزیر خارجه درباره نحوه تعامل با نمایندگان مجلس شورای اسلامی و ارزیابی وی از ارتباط دستگاه سیاست خارجی با مجلس هشتم سوال کرد.

قشقاوی در پاسخ به این پرسش با بیان اینکه وزارت امور خارجه در مجلس بیشتر با کمیسیون امینت ملی و سیاست خارجی سر و کار دارد، اظهار داشت: خوشبختانه یکی از شاخص های تعیین نمایندگان در کمیسیون ها، تحصیلات نمایندگان و سابقه کاری آنها بوده و این امر باعث شده است کمیسیون های تخصصی، با کار وزارتخانه تحت نظرشان آشنا باشند.

وی با ابراز رضایت وزارت امور خارجه از عملکرد کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس افزود: البته این بدان معنا نیست که در برخی موارد، نظرات کارشناسی متفاوت نداشته باشیم اما در مجموع، هیات رییسه این کمیسیون و اکثر اعضای آن به نوعی سابقه کار اجرایی در دستگاه دیپلماسی داشته اند؛ یعنی یا دیپلمات بوده اند یا تحصیلاتشان در حوزه مربوط به وزارت خارجه بوده است.

معاون پارلمانی، کنسولی و امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه اضافه کرد:‌ چنانچه اعضای این کمیسیون، تجارب کافی هم نداشته باشند، از آنجا که در هر سفر وزیر امور خارجه، معمولا یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی او را همراهمی می کنند، بتدریج آشنایی بیشتری با حوزه فعالیت های این وزارتخانه پیدا کرده اند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از ابتکارات ارزشمند دوره فعلی، برگزاری جلسات ماهانه بین اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و معاونان وزیر امور خارجه است که بصورت دوره ای میزبان یکدیگر هستند.

معاون پارلمانی وزیر امور خارجه در عین حال اظهار داشت:‌ بیشتر نمایندگان مقید بوده اند که چنانچه قرار است اظهار نظری کنند، آخرین تحولات را هم بدانند؛ یعنی نمایندگان ضمن اینکه مستقل از قوه مجریه هستند، حق اظهار نظر در مسائل مختلف را دارند.

معاون پارلمانی، کنسولی و امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه اظهار داشت: بین وزارت امور خارجه در دوره دکتر صالحی با مجلس هشتم، تعاملی عالی برقرار بوده و در تاریخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دستگاه دیپلماسی، هیچ وزیری به اندازه دکتر صالحی از کمترین سوال و تذکر برخوردار نبوده است.

قشقاوی گفت:‌ در طول یک سال و نیم گذشته، تنها یکبار از آقای صالحی سوالی در جلسه علنی مجلس مطرح شد که آنهم آقای کواکبیان نماینده مردم سمنان از پاسخ های وزیر قانع شد.

وی تصریح کرد: این در حالی است که در مقایسه با وزرای خارجه کل پس از انقلاب، رابطه با مجلس این گونه نبوده است.

وی اضافه کرد: بر اساس آمار، از وزاری امور خارجه بعد از انقلاب به طور میانگین هر یک ماه و نیم، یک سوال در مجلس مطرح شده است. تحقیق و تفحص نیز اصلا نداشته ایم.

معاون پارلمانی وزیر امور خارجه یادآور شد:‌ وزارت امور خارجه از نظر تذکر در دوره وزارت آقای صالحی در زمره وزارت خانه هایی است که کمترین تذکر را گرفته است و این مساله به تعامل سازنده همکاران ما با نمایندگان مجلس بر می گردد.

***جلوی طرح قطع کامل روابط با انگلیس را گرفتیم

خبرنگار ایرنا از معاون وزیر امور خارجه پرسید: هنگام تصویب قانون کاهش سطح روابط با انگلیس از سطح سفیر به کاردار، چه تعاملی با نمایندگان داشتید؟

قشقاوی پاسخ داد:‌ فضا در آن زمان، خیلی سنگین بود و هیچگاه یادم نمی رود در مقطعی، یکی از نمایندگان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی به من اطلاع داد که فردا در جلسه علنی مجلس، طرح قطع کامل روابط با دولت انگلیس راس ساعت هشت و 30 دقیقه با قید دو فوریت مطرح خواهد شد.

معاون پارلمانی وزیر امور خارجه افزود: ساعت 11 شب این موضوع را با رییس جمهوری و وزیر امور خارجه مطرح کردم و آنها نیز این موضوع را به رییس مجلس اطلاع دادند و آقای لاریجانی نیز این موضوع را منعکس کرد و در نهایت، آن روز این طرح با وجود اینکه به خاطر دشمنی ها و خصومت هایی که انگلیسی ها علیه ما ملت ما داشتند و زمینه تصویب شدن با رای قاطع را هم داشت، اما به رای گذاشته نشد .

معاون وزیر امور خارجه خاطر نشان کرد: چه ما که استدلال می کردیم، بهتر است روابط تا سطح کاردار کاهش پیدا کند و چه نمایندگان که خواستار قطع روابط بودند، عاشق جمال انگلیسی ها نبودیم بلکه هر کدام دلایل کارشناسی خود را داشتیم و این مسائل را از سر دلسوزی و منافع ملی مطرح می کردیم.

قشقاوی اظهار داشت: من و آقای آهنی معاون وقت اروپا و آمریکای وزارت خارجه که اکنون در فرانسه سفیر هستند، چهار تا پنج دلیل برای نمایندگان آوردیم که اکنون ضرورتی ندارد، آنها را مطرح کنم.

معاون وزیر امور خارجه افزود: دو نفری به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی رفتیم و افرادی از نهادهای دیگر هم بودند و استدلال کردیم که قطع روابط در شرایط کنونی به مصلحت ما نیست و همان مسیر را هم ادامه دادیم و تا قبل از حادثه سفارت انگلیس، طرح کاهش سطح روابط در جلسه علنی پیش رفت.

وی خاطرنشان کرد: همیشه معتقد بوده ام که عقل و خِرد جمعی مجلس، خِرد صحیح و درستی بوده و نحوه تعامل خیلی موثر است.

*** مبادا حاشیه های رسانه ای، خدشه ای بر روابط با ایرانیان خارج از کشور وارد کند

خبرنگار ایرنا از معاون امور ایرانیان خارج از کشور وزیر امور خارجه پرسید: نظر شما درباره عملکرد شورای عالی ایرانیان خارج کشور که در وزارت خارجه تشکیل و در مجلس هشتم نیز جار و جنجال زیادی درباره آن به پا شد، چیست؟

معاون وزیر امور خارجه پاسخ داد: شورای عالی ایرانیان براساس تصویب نامه هیات وزیران، شش کارگروه دارد و یکی از کارگروه ها، کارگروه کنسولی است.

وی تصریح کرد: ‌رییس آن کارگروه، وزیر امور خارجه است و دبیر کارگروه کنسولی، مدیرکل ایرانیان خارج از کشور است که البته مدیرکل، زیر مجموعه معاونت ما است.

قشقاوی اظهار داشت: همواره سعی می کردیم در چارچوب همان کارگروه کنسولی، تعامل مثبت و سازنده ای با شورای عالی ایرانیان داشته باشیم.

وی اضافه کرد: بنده از ابتدای آغاز مباحث و حواشی در رابطه با شورای عالی ایرانیان خارج از کشور در مجلس، همیشه این نگرانی را داشتم که این بحث ها ضربه ای به نفس کار با ایرانیان خارج از کشور که نزدیک به پنج میلیون نفر می شوند، وارد نکند.

معاون وزیر امور خارجه افزود: در سخنانی که با نمایندگان مجلس داشتم، تاکید می کردم که نظام برای این پنج میلیون نفر تسهیلاتی را در نظر گرفته است ولی هیچ کس منکر حق نظارتی مجلس نیست و با آن مخالفتی ندارد.

قشقاوی اظهار داشت: همواره معتقد بودیم که حواشی این بحث ها به ویژه حاشیه های رسانه ای، نباید به گونه ای باشد که به نفس کار با هموطنان خارج از کشور و علاقه مندی آنها به سرزمین مادری، سفر به ایران و سرمایه گذاری و کار علمی در آن لطمه ای وارد کند.

این مقام وزارت امور خارجه گفت:‌ حال اینکه بنده به عنوان معاون پارلمانی و امور ایرانیان تا چه اندازه موفق بودم، دیگران باید رصد و اظهار نظر کنند.

*** اعطای کارت سبز، مرز میان اعطا یا عدم اعطای تابعیت

خبرنگار ایرنا از معاون کنسولی وزیر امور خارجه سوال کرد: مصوبه ای در مجلس هشتم در زمینه تابعیت زنان ایرانی که همسران خارجی دارند و ایرانی محسوب شدن فرزندان و همسران آنها تصویب شد. در این رابطه نظر شما چیست؟

وی پاسخ داد: من که با ایرانیان خارج از کشور سر و کار داشتم و به عنوان یک کار میدانی، نه به عنوان موضع رسمی در این سِمت، این دیدگاه و نتیجه گیری شخصی را دارم که فرزندان مادران ایرانی، نسبت به فرزندانی که پدر ایرانی دارند، ایرانی تر هستند. همان گونه که در فرهنگ فارسی هم می گوییم، زبان مادری، سرزمین مادری و کمتر می گوییم سرزمین پدری یا کسی نمی گوید زبان پدری.

قشقاوی گفت: تجربه نیز نشان داده است، فرزندانی که مادر ایرانی دارند، به مراتب زبان فارسی را نسبت به کسانی که پدر ایرانی دارند، بهتر صحبت می کنند.

وی افزود: اعتقاد شخصی من این است که اگر ما این اصل و قاعده را قبول داشته باشیم، نباید با ایرانی محسوب شدن فرزندانی که مادر ایرانی دارند، مخالفتی داشته باشیم.

معاون کنسولی وزیر امور خارجه با بیان اینکه دستگاه های دیگر در این باره ملاحظاتی دارند که نمی توان آنها را نادیده گرفت، افزود: عمده این ملاحظات نیز به ازدواج های اتباع کشورهای خارجی با زنان ایرانی که در داخل کشور صورت گرفته است، باز می گردد؛ البته برخی از این ازدواج ها قاعده مند نبوده و اگر قاعده مند هم بوده، همه ملاحظات در آن صورت نگرفته است.

وی اظهار داشت:‌ بیشتر ملاحظات، راجع افرادی است که در داخل کشور از مادران ایرانی و پدران خارجی متولد شده اند و نه عمدتا از مادر ایرانی و پدر خارجی که در خارج ازکشور زندگی می کنند.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه دستگاه دیپلماسی به همه دیدگاه ها احترام می گذارد، اظهار داشت: البته در بخش کنسولی، ما به حوزه سومی هم فکر می کنیم یعنی اعطای تابعیت، عدم اعطای تابعیت یا دادن کارت اقامت.

قشقاوی گفت‌: به طور مثال، در آمریکا عده ای تابعیت آمریکایی دارند، عده ای تابعیت ندارند و تعدادی هم کارت سبز دارند و از برخی مزایا بهره مند هستند.

وی توضیح داد: چنانچه روزی نظام به این نتیجه برسد که به برخی اتباع خارجی، تابعیت خود را اعطا نکند، حداقل می توان یک کارت اقامت ایرانی به آنها اعطا کرد تا اینکه آنها از مجموعه ای از مزایا بهره مند شوند و برای اقامت مشکلی نداشته باشند و بتوانند تحصیل کنند، گواهینامه بگیرند و مالکیت و حساب بانکی داشته باشند.

معاون امور کنسولی وزیر امور خارجه یادآور شد: این موضوع در نشست های مشترک بین وزارت کشور و وزارت امور خارجه در حال بررسی است.

وی گفت: موضوع این نشست ها نه تنها برای افرادی است که مادر ایرانی و پدر خارجی دارند، بلکه وضعیت افرادی که چندین سال در ایران زندگی کرده اند و حضور مفیدی داشته اند ولی وضعیت آنها با ضوابط اعطای تابعیت همخوانی ندارد، نیز در حال بررسی است.

به گفته معاون وزیر امور خارجه،‌ اعطای کارت اقامت یا کارت سبز، مرز میان اعطای تابعیت و عدم اعطای تابعیت است.

*** در پی امضای موافقتنامه های قضایی با کشورهای جهان

از معاون کنسولی وزیر امور خارجه پرسیدیم: عده ای از شهروندانی ایرانی در مقطعی در برابر مجلس شورای اسلامی تجمع کرده و خواهان تصویب قانون استرداد مجرمین با تایلند شده بودند. علت این امر چه بود؟ شما هم در مجلس سخنرانی کردید و گفتید که عده ای از هموطنان ما در تایلند زندانی هستند و اگر مجلس این قانون را تصویب کند، مشکل این عده حل می شود.

معاون پارلمانی وزیر امور خارجه پاسخ داد: ایران مایل است که تقریبا با اکثر کشورهای جهان سه نوع موافقتنامه قضایی را امضا کند.

قشقاوی افزود: نخستین موافقتنامه، معاضدت قضایی در امور مدنی و کیفری، دومی موافقتنامه استرداد مجرمین و سومی موافقتنامه انتقال محکومین است.

معاون وزیر امور خارجه گفت: کشورهای مقابل ممکن است هر سه موافقتنامه را بپذیرند و ممکن است یک یا دو مورد از آنها را بپذیرند.

به گفته وی، برخی کشورها که با ما این موافقتنامه ها را امضا می کنند ممکن است در پروسه تصویب آن در مجالس خودشان و یا در حال اجرای آن باشند.

معاون کنسولی وزیر امور خارجه افزود: کشور تایلند این موافقتنامه را تصویب کرده بود اما ایران آن را در پروسه تصویب در مجلس شورای اسلامی داشت. ما همیشه از هیات رییسه مجلس خواهش کرده ایم که چون از اینگونه موافقتنامه استقبال می کنیم و پیشنهاددهنده هستیم، این لوایح را در اولویت رسیدگی قرار دهند.

به گفته قشقاوی، کشور تایلند چندین ماه بود که این قانون را تصویب کرده بود در حالی که ما در پروسه تصویب آن در مجلس بودیم.

وی خاطرنشان کرد: البته مجلس شورای اسلامی معتقد به رعایت نوبت است و حق هم دارد ولی ما به عنوان بخش کنسولی وزارت خارجه طبعا دوست داریم تا این لوایح خارج از نوبت و با قید فوریت تصویب شود تا نسبت به طرف خارجی پیشگام باشیم.

معاون وزیر امور خارجه افزود: این موضوع از این جهت به نفع ماست که می توانیم ایرانیان دستگیرشده در خارج از کشور را که محل نگهداری شان شرایط ناگوارتری نسبت به زندان های داخل کشور دارد، زودتر به کشور بازگردانیم.

از معاون پارلمانی وزیر امور خارجه سوال شد در پرسش هایی که مجلس شورای اسلامی از رییس جمهوری پرسید، یکی بحث عزل وزیر امور خارجه در زمان سفر به سنگال بود. آیا شما به عنوان معاون پارلمانی وزارت خارجه در این رابطه با نمایندگان بحثی و مشاوره ای داشتید؟

قشقاوی اظهار داشت: این موضوع اصلا به حوزه ما مربوط نمی شود. کل سوالات از جمله این سوال را معاون پارلمانی رییس جمهوری پیگیری می کردند و ما هیچ نقشی در این زمینه نداشتیم؛ البته اگر از ما کمکی می خواستند حتما کمک می کردیم.

وی افزود: معاونین پارلمانی دستگاه های اجرایی با معاونت پارلمانی ریاست جمهوری جلسات خوبی دارند اما پیگیری این مساله و مسائل مربوط به رییس جمهوری در حوزه ما نیست و ما فقط متولی وزارت خانه خود هستیم.

** سفیر شدن برای هیچ کس تابو نیست

خبرنگار ایرنا از قشقاوی سوال کرد: چه تعداد از نمایندگان فعلی مجلس یا نمایندگان مجلس هفتم سفیر شده اند یا اینکه قرار است بعد از پایان مجلس هشتم سفیر شوند؟

معاون کنسولی وزیر امور خارجه پاسخ داد: سفیر شدن برای هیچ کسی تابو نیست ولی ما در وزارت امور خارجه مانند هر سازمان دیگری تعصبی در این رابطه داریم که سفیران همواره از داخل وزارت خارجه و اصطلاحا از 'دیپلمات های حرفه ای' انتخاب شوند. به گفته وی، در اصطلاح عام دیپلماتیک جهانی به هر نماینده، وزیر، استاندار یا هر مقام دیگری که بخواهد سفیر شود، 'دیپلمات غیر حرفه ای' می گویند.

معاون وزیر امور خارجه تصریح کرد: پیشنهاد سفارت از سوی وزیر محترم امور خارجه و تصویب نهایی براساس قانون با ریاست محترم جمهوری است و آنها هر فردی را برای سفارت تعیین کنند، ولو غیر از وزارت امور خارجه اعم از نمایندگانی که رای نیاورده اند یا هر یک از مقامات دیگر را، وزارت خارجه تمکین می کند.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که فرد پیشنهاد شده چه کسی است و کشور محل ماموریت برای سفارت وی کجاست؟ اکنون یک سفیر، حداقل باید بر زبان انگلیسی تسلط کامل داشته باشد و اکثر دیپلمات های حرفه ای در وزارت امور خارجه به دو یا سه زبان تسلط کامل دارند.

قشقاوی یادآور شد: اکثر سفرای خارجی مقیم تهران، حتی سفرای اروپایی و سفرای کشورهایی مانند چین و ژاپن که زبانشان نسبت به زبان فارسی بیگانه تر است، فارسی را بدون اتکا به مترجم می توانند صحبت کنند.

وی تصریح کرد: اگر کشوری از لحاظ فرهنگی برای ما مهم باشد، سفیر باید یک شخصیت فرهنگی باشد؛ اگر آن کشور از نظر اقتصادی مورد توجه ماست، باید یک شخصیت مطلع اقتصادی به آن کشور اعزام شود و اگر کشوری به لحاظ سیاسی برای ما مهم است باید یک دیپلمات حرفه ای برای آن کشور تعیین کرد.

معاون پارلمانی وزیر امور خارجه اظهار داشت: دیپلماسی بیشتر به حافظه دیپلماتیک برمی گردد؛ دیپلماتی موفق است که به جز زبان، حافظه قوی دیپلماتیک داشته باشد، یعنی سیر مطالب دیپلماتیک و سیر حوادث را بداند.

معاون کنسولی وزیر امور خارجه تاکید کرد: البته این نکات به این معنا نیست که همه دیپلمات های ما در وزارت خارجه عالی ترین نمره را دارند، خیر؛ ما تعصب کورکورانه نسبت به همکاران خود در وزارت امور خارجه نداریم و باید تلاش کنیم سطح آموزش کارکنان افزایش یابد.

وی افزود: گاهی در جلسات خودمان هم ضعف های فراوانی را مطرح می کنیم اما انتظاری که از یک دیپلمات حرفه ای می رود، این است که موفق تر از یک دیپلمات غیرحرفه ای عمل کند.

قشقاوی در عین حال اظهار داشت: البته این یک خط قرمز نیست که سفیر باید از داخل وزارت خارجه باشد.

** آمار دقیقی از تعداد سفرهای خارجی نمایندگان ندارم

از قشقاوی درباره تعداد سفرهای خارجی نمایندگان مجلس هشتم سوال شد که وی پاسخ داد: آمار دقیقی ندارم.

از معاون پارلمانی وزیر امور خارجه پرسیده شد، آمارهای متفاوتی در این رابطه ارائه می شود و بعضا تا 200 سفر را اعلام می کنند؟

وی در پاسخ گفت: آمار سفرهایی را که عموما هیات های رسمی پارلمانی یا بین المجالس یا همراهی وزرا باشد، می توان از بخش های مختلف سیاسی وزارت خارجه یعنی معاونت های منطقه ای استخراج کرد اما ممکن است برخی سفرها مختص گروه های پارلمانی یا به عنوان کار نظارتی مجلس باشد که فکر می کنم بهترین مرجع برای ارائه آمار آن، خود مجلس و هیات رییسه آن است.