در آخرین مذاکره هسته‌ای روحانی با اروپایی‌ها چه گذشت؟

عصر ایران - حسن روحانی دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی کشورمان، چندی پیش با انتشار کتاب "امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای" و اشاره به سیر پرونده هسته ای و مذاکرات حین آن ، خبرساز شد.

این روزها که دوباره مذاکرات ایران و غرب بر سر پرونده هسته ای ایران به روزهای حساس خود نزدیک می شود، باز خوانی گفتگو های طرفین مذاکره، در سال های گذشته خالی از لطف نیست.

روحانی در این کتاب، آخرین مذاکره خود با سه وزیر کشورهای اروپایی (بارنیه وزیر امورخارجه فرانسه، فیشر وزیر امورخارجه آلمان و استراو وزیر امورخارجه انگلیس) را که در تاریخ چهارم خرداد 1384 در ژنو برگزار شده، از نظر تبلیغاتی و پوشش خبری "تعجب برانگیز" دانسته و به حضور خاویر سولانا، ساورز، دولابوله و شفر در کنار سه وزیر اروپایی در این جلسه اشاره کرده است.

بخش هایی از مشروح این مذاکره حساس را به روایت نفر اول تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در دوران اصلاحات، در زیر می خوانید:

- استراو: ... توافق این بود که تعلیق ادامه پیدا می کند تا به توافق برسیم. آقای سولانا بر اساس اطلاعات آکادمیک خود، مشکل آغاز به کار در اصفهان را مطرح کرد. در پاریس توافق کردیم که باید در مورد کل موضوع هسته ای یک جا بحث کنیم. باید به عنوان راه حلی دراز مدت به آن برسیم. شما گفتید باید اصفهان را شروع کنیدتا این فرایند حفظ شود. لازم است که متوجه باشیم اگر اصفهان شروع شود این فرایند به پایان می رسد. تلاش کردیم که کارهای دیگری انجام دهیم که این پروسه دوام داشته باشد. ما چهار وزیر هفته ها مذاکره کردیم تا امریکا فردا با حضور شما در سازمان تجارت جهانی مخالفت نکند. این به خودی خود مهم است. این مسئله برای مشخص شدن جایگاه ایران در صحنه بین المللی مهم است. ما می توانیم فهرستی طولانی از اقدامات خود ارائه دهیم. یک روش این است که اروپا تا سپتامبر پیشنهادات خود را ارائه دهد.

- روحانی: آیا طرحی که می خواهید ارائه دهید حاوی غنی سازی در ایران هم هست یا خیر؟

- استراو: موضع ما الان این است که نه.

- روحانی: پس با این وجود طرح شما از نظر ما اصلا قابل قبول نیست. پس چرا صبر کنیم؟

- بارنیه: این پاسخ را نمی فهمم.

- روحانی: چرا نمی فهمید؟!

- بارنیه: این تصمیم شماست که منافع کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت خود را تعریف کنید. چیزی که استراو گفت این است که بعدا جزئیات را خواهید داشت و بدین ترتیب حمایت بین المللی را کسب خواهید کرد. موضوع سازمان تجارت جهانی هم مطرح است و همکاری اقتصادی که کشور شما را به جریان عادی روابط بین الملل بر می گرداند. به علاوه از همکاری فنی و صنعتی هم بهره مند می شوید. معتقدیم این مهم تر از بر هم زدن توافق پاریس است. با آغاز فعالیت اصفهان تمام این ها را از دست می دهید، بدون اینکه کار اصفهان ضرورت فنی داشته باشد.

- روحانی: می خواهم خیلی رک صحبت کنم. اگر همه این پیشنهادات برای این است که ما برنامه غنی سازی را کنار بگذاریم، پس چرا از اکتبر 2003 تا به حال مذاکره کرده ایم؟ در تهران به شما گفتم توقف و حتی تعلیق دراز مدت قابل قبول نیست و امکان ندارد.

- فیشر: توقف را بله گفتید امکان پذیر نیست، ولی تعلیق دراز مدت را به یاد ندارم.

- روحانی: گفتم حداکثر تعلیق یک سال است. گفتم که تعلیق کوتاه مدت است. اگر بحث شما این است که غنی سازی ایران ، توام با رفع نگرانی باشد، حاضریم بنشینیم و بحث کنیم. اما اگر بحث این است که ما نطنز و اصفهان را تعطیل کنیم، صریح بگویم که این کار امکان پذیر نیست.

- استراو: ... ما سوالات مهمی درباره چرخه سوخت در ایران داریم. شما یک نیروگاه در بوشهر دارید که سوخت آن را از روسیه می گیرید. پرسش ما که با مخفی کاری شما نیز ارتباط دارد این است که ایران برای چه آن {چرخه سوخت} را می خواهد؟ مسئله مهم این است که اصفهان و نطنز ممکن است به برنامه غیر نظامی شما وصل نباشد {به برنامه نظامی شما مربوط باشد} ...

- بارنیه: ... شما در سال های گذشته برنامه غنی سازی داشتید که از نظر ما توجیه غیر نظامی ندارد. سوال من این است که دلیل صنعتی کار شما چیست؟ آیا نیاز به تبدیل دارید؟ ...

- روحانی: ... شما می گویید این سوخت را برای چه نیاز داریم ؛ اگر بنشینیم با شما و بگوییم چگونه چرخه سوخت با اهداف صنعتی و اقتصادی ما همخوانی دارد آیا قانع می شوید؟ مجلس ما دولت را ملزم کرده که تعدادی نیروگاه هسته ای تاسیس کند. بخشی از انرژی آینده ما هسته ای خواهد بود. برای این هدف می خواهیم روی پای خودمان بایستیم...

- فیشر: ... کاملا می دانم که کشور شما برای اهداف صلح آمیز می خواهد انرژی هسته ای داشته باشد. یعنی می خواهید برق هسته ای تولید کنید. آیا شما می خواهید برای تولید برق کیک زرد را تبدیل کنید؟ باید تلاش این باشد که از وستینگهاوس و زیمنس نیروگاه بخرید. این نگرانی ماست. این مسئله موضوع بزرگی است.شما یک رآکتور روسی دارید و شرطش این است که روس ها سوخت بدهند. شما در حال ساخت یک چرخه سوخت هستید بدون اینکه رآکتور دیگری داشته باشید... اگر می خواهید برای تولید برق ، نیروگاه هسته ای داشته باشید، چرا درباره چرخه سوخت صحبت می کنید؟...

- روحانی: مبنای ما توافق پاریس است. در توافق پاریس نیامده که ما چرخه سوخت را کنار بگذاریم تا به ما از وستینگهاوس نیروگاه بدهید....

روحانی می نویسد: در اینجا طرف اروپایی پیشنهاد تنفس داد تا با یکدیگر مشورت کنند. آنها به مدت نیم ساعت مشورت کردند و من هم با همکاران خود مشورت کردم. تمامی اعضای هیئت ایرانی مصرانه از من خواستند که در این جلسه ، پیشنهاد سه کشور را رد نکنم تا اولا: ایران عضو ناظر W.T.O شود(جلسه فردای آن روز بود). ثانیا: از اجلاس بازنگری N.P.T نیویورک عبور کنیم. ثالثا: از اجلاس ژوئن شورای حکام نیز عبور کنیم. گرچه نظر خود من این بود که پیشنها اروپا را قاطعانه رد کنیم و نامه راه اندازی اصفهان را برای آژانس ارسال کنیم، ولی وقتی دیدم که دوستان به اتفاق مخالف این نظر هستند، تصمیم دیگری اتخاذ کردم و آن اینکه طرح اروپا را نه قبول کنیم و نه رد و تصمیم گیری را بر عهده تهران بگذاریم.