نیاز اقتصادی جهان به رفع تنش سیاسی با ایران

دیپلماسی ایرانی: در حالی مذاکرات ایران و 1+5 در هفته های اخیر در جریان بوده است که اروپا درگیر بحران اقتصادی است. تاثیرگذاری جدی در بازار نفت می تواند به اهمیت اقتصادی مذاکرات ایران و غرب بیفزاید. این که غرب چه ملاحظات اقتصادی در مذاکرات دارد و این ملاحظات چه بازتابی در مذاکرات آینده ایران و 1+5 در مسکو خواهد داشت سوالی است که دیپلماسی ایرانی با مهندس امیر حسین توکلی، کارشناس مسائل اقتصادی در میان گذاشته است که در زیر می خوانید:
 

 در روزهای گذشته شاهد برگزاری دور دیگری از مذاکرات ایران و غرب بودیم. تا چه اندازه می توان گفت که این تحول بازتاب های اقتصادی داشته است؟ آیا بازارهای مالی و پولی تحرکی به این اتفاق نشان داده اند؟

روشن است که مذاکرات کنونی تاثیری مثبت بر بازارهای مختلف از جمله بازارهای مالی و پولی جهان داشته است. آنچه قبلا به صورت و به عنوان تهدیدهای مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی در لحن و گفتار سیاسیون دیده می شد، امروز به گفتمانی سازنده تبدیل شده است که بدون تردید بر بهبود وضعیت کسب و کار در ایران و جهان تاثیر مثبت می گذارد. بهبود کسب و کار و تجارت هم به بهبود وضعیت بازارهای مالی و پولی خواهد انجامید و انجامیده است. روند حرکت مذاکرات در بغداد هم این روند را تسریع کرده و بهبود بخشیده است.

غرب در تصمیم گیری خود در قبال پرونده هسته ای ایران از چه ملاحظات اقتصادی برخوردار است؟

ملاحظات اقتصادی مختلفی برای غربی ها در مذاکرات قابل تصور است، اما مهمترین آنها نفت است. بحث نفت هم تنها نفت ایران نیست، بلکه موقعیت راهبردی ایران در منطقه و به ویژه ساحل طولانی کشور در خلیج فارس که بخش عمده ای از نفت جهان روزانه از آن عبور داده می شود، این نقش را تشدید می نماید. جایگاه ایران در تامین انرژی مورد نیاز صنعت در جهان را نیز نباید دست کم گرفت. شاید برخی از کشورهای تولیدکننده بتوانند بخشی از تولید ایران را جایگزین نمایند اما تامین کل تولید ایران، حداقل با هزینه های معقول و در زمانی اندک، مقرون به صرفه نیست.

 آیا وضعیت کلی اقتصاد جهان از ثبات نسبی برخوردار است که بتواند امواج ناشی از پرونده هسته ای ایران را تحمل و هضم کند؟

وضعیت کلی اقتصاد جهانی مسئله ای نیست که بتوان به سادگی در مورد آن صحبت کرد. تعریف این که وضعیت کلی اقتصاد جهانی چه چیزی است و یا با چه شاخصی معین می شود، قابل تامل است. اما به هر حال با توجه به مشکلات اقتصادی اروپا که منجر به تحولات سیاسی جدی در کشوری مانند فرانسه یا پیش از آن ایتالیا شد و با توجه به بحران منطقه یورو می توان گفت که امروز وضعیت اقتصادی اروپا چندان مناسب نیست. گسترش بیکاری به ویژه در بین جوانان در اروپا مشکلات جدی سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را در پی داشته و خواهد داشت. شرایط امریکا بهتر است و ثبات بیشتری در اقتصاد امریکا دیده می شود. آمار اقتصادی ایالات متحده نشان می دهد که رشد اقتصادی با ثبات تری را در این کشور شاهد هستیم. چین تا حدی غیرقابل پیش بینی به نظر می رسد. از سوئی اقتصاد چین نشانه هائی مثبت بروز داده، اما در بین ناظران اقتصادی افرادی هم هستند که نشانه هائی از بروز رکود در اقتصاد چین را ملاحظه می کنند. روسیه هم اقتصاد چندان مطرحی در سطح جهان ندارد که بتواند تاثیری جدی بر حرکت اقتصادی بین المللی بگذارد.

در یک ماه گذشته البته پیش از نشست بغداد، شاهد کاهش 20 دلاری قیمت نفت بوده ایم. دلیل این کاهش را چه می دانید. آیا بازار نفت هیچ واکنشی به مذاکرات ایران و غرب نشان داده است؟

 تردیدی نیست که روند حرکت مذاکرات ایران با قدرت های جهانی بر قیمت نفت تاثیر می گذارد. اگر مذاکرات به مسیر سازنده حرکت کند، آرامش و ثبات و تداوم تامین را در چشم انداز خواهیم داشت. اگر مذاکرات به مسیر دیگری سوق داده شود روش کار به گونه دیگری خواهد بود و همین منجر به تغییر قیمت نفت خواهد شد. در هر صورت بخشی عمده از کاهش قیمت نفت را می توان به روند مثبت مذاکرات نسبت داد. باید به ارقام عرضه و تقاضای بین المللی هم توجه کرد تا به خطا نرفت. در هر صورت نفت هم مانند هر کالای دیگر تابعی از عرضه و تقاضا است و تغییر در عرضه و تقاضا هم بر قیمت نفت تاثیر قابل توجهی دارد.

مذاکرات سه هفته آینده ایران و 1+5 در مسکو از چه حساسیت های اقتصادی برخوردار است و درصورت موفقیت نسبی این مذاکرات انتظار چه تحولی در بازارهای اقتصادی و از جمله بازار نفت می توان داشت؟

مذاکرات مسکو بسیار حساس خواهد بود. در مذاکرات استانبول، روند سازنده مذاکرات شروع شد. در بغداد برخی موارد و خواسته های جدی تر طرفین مطرح شد که کاری تر بود. ادامه مذاکرات که در مسکو انجام خواهد پذیرفت بیانگر تعهد طرفین به گرفتن نتیجه خواهد بود. ارزیابی من این است که مذاکرات مسکو حساس تر و جدی تر از مذاکرات قبلی می باشد. در مسکو طرفین باید نشان دهند که برای دستیابی به نتیجه نهائی و عبور از بحث های تنش زا آمادگی لازم برای اصلاح سیاست های خود و داد و ستد سیاسی خواهند داشت.

تهیه‌کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16