تشکیل اتحادیه به محاق رفت

دیپلماسی ایرانی: نشست شورای همکاری خلیج فارس شب گذشته در ریاض شکست خورد تا ثابت شود نگرانی‌های کشورهای عضو بر اراده کشورهای بزرگ‌تر چربیده و اراده‌ای جمعی برای تشکیل اتحادیه وجود ندارد. پیش از برگزاری نشست کشورهای کویت و عمان به صراحت صحبت از مخالفاتشان با طرح ملک عبدالله برای تشکیل اتحادیه حتی در شکل ابتدایی آن یعنی تشکیل اتحادیه میان بحرین و عربستان زده بودند و حتی سلطان قابوس، پادشاه عمان در این نشست شرکت نکرد تا به روشنی مخالف خود را با تشکیل این اتحادیه بیان کند. اتحادیه‌ای که بنا بود بر اساس ترس از جمهوری اسلامی ایران و نفوذ روز افزون آن، مبارزه با شیعیان بحرین و متعاقب آن کل منطقه خلیج فارس و سرکوب آزادی‌های مدنی و فردی شکل بگیرد.

روزنامه السفیر، چاپ لبنان در یادداشتی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: هنگامی که ملک عبدالله فکر تشکیل اتحادیه خلیج فارس را سال گذشته مطرح کرد، کشورهای عرب شورای همکاری خلیج فارس از آن استقبال کردند و فکر کردند که پیشنهاد او چیزی شبیه اتحادیه اروپا است و در سایه آن قرار است کمیسیون‌های مشترک دفاعی و اقتصادی که مشابه آن این روزها در دنیا رایج است شکل بگیرد. اما امیدها به سرعت رنگ باختند، شورایی که با گذشت سی سال از تاسیسش اعضای آن نتوانسته‌اند حداقل همکاری را با یکدیگر داشته باشند، چگونه می‌تواند در سایه این وضعیتش تبدیل به اتحادیه شود؟ اختلاف بر سر جزئی‌ترین جزئیات باعث شد تا ظرف سه دهه گذشته یک دسته از کشورهای شورا طمع‌کار شوند و به حساب دیگران به دنبال تحقق منافع خودشان باشند و در مقابل مواضع دیگر کشورها تضعیف شود.

در ادامه این یادداشت آمده است: به اعتقاد کارشناسان اراده‌ای برای تشکیل اتحادیه خلیج فارس وجود ندارد به خصوص که از سوی مردم نیز مورد تایید نیست. هر کشوری موضع خاص خودش را دارد و می‌خواهد بر اساس مصالح استراتژیکش مفهوم اتحادیه را تعریف کند. روز گذشته کمیسیون تحقیق برای یافتن ابزاری برای تبدیل شدن از شورا به اتحادیه گزارش داد که مسئولان کشورهای مختلف عضو شورای همکاری می‌گویند که توافقی برای تشکیل اتحادیه ندارند. به استثنای بحرین و عربستان که در آن‌جا نیز بر سر یافتن مفهومی برای انتقال از همکاری به اتحادیه توافقی حاصل نشده است، عمان نیز به صراحت گفته است که با تشکیل چنین اتحادیه‌ای مخالف است و در برابر آن موضع دارد، قطر نیز گفته است که ترجیح می‌دهد که این اتحادیه صرفا مفهموم اقتصادی داشته باشد. در این میان امارات متحده عربی هیچ موضع روشنی را بیان نکرده است. در حالی کویت نیز تردید و هشدارهایش به مرحله‌ای رسیده است که گفت تشکیل چنین اتحادیه‌ای را رد می‌کند.

نویسنده روزنامه السفیر سپس به خصوصیات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که مانع تشکیل اتحادیه می‌شود، اشاره کرده و نوشته است: هر کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس خصوصیاتی دارد که این خصوصیت مانع پیوستنش به اتحادیه کشورهای خلیج فارس می‌شود. مثلا کویت به عنوان تنها کشور عرب شورای همکاری پارلمانی متشکل از نمایندگان منتخب مردم دارد، صلاحیت‌های قانون‌گذاری و نظارتی دارد و می‌ترسد که با اتحاد با عربستان دموکراسی‌اش را از دست بدهد. این حرفی است که اخیرا احمد السعدون، رئیس مجلس ملی کویت بر زبان رانده است. از سوی دیگر بحرین نیز مجلس منتخبی دارد که مشابه اختیارات مجلس ملی کویت را دارد که مجلس شورای تعیین شده از سوی پادشاه مقابل آن ایستاده است، مشابه همین مجلس را در عمان نیز شاهدیم که صاحب برخی اختیارات قانون‌گذاری و نظارتی است. امارات متحده عربی نیز مجلس منتخب ملی اتحادی دارد که جزئی بسیار کوچکی از اصول دموکراتیک در تشکیل آن دخالت دارد در حالی که صلاحیت قانون‌گذاری ندارد. این همه در حالی است که عربستان و قطر هیچ کدام مجلس پارلمانی منتخب ندارند. دقیقا به همین دلیل بود که کشورهای عرب شورای همکاری با پیشنهاد ملک عبدالله مخالفت کردند و در سایه همین ترس و نگرانی پرسیدند که کدام انتخاب برای بحرین بهتر است؟ در این میان بد نیست این نکته را هم اشاره کنیم که کشورهای شورای همکاری از تسلط عربستان سعودی که بزرگ‌ترین کشور شورای همکاری است و پنج برابر همه کشورهای دیگر عضو شورای همکاری به روی هم است، نیز بسیار نگرانند.  

در پایان این یادداشت آمده است: مواضع کشورهای خلیج فارس باعث می‌شود تا شورای همکاری تا کنون در رسیدن به واحد پول مشترک، ایجاد واحد گمرکی مشترک یا توافق برای ایجاد یک سیاست خارجی واحد شکست بخورد. برای همین ناظران معتقدند نه در آینده نزدیک و نه در آینده دور توافقی برای تشکیل اتحادیه میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس وجود ندارد و به هیچ کدام از اهداف و صلاحیت‌هایش در این زمینه نخواهد رسید.