آیا اردوغان حامل پیامی بود؟

دیپلماسی ایرانی : باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده اخیرا اعلام کرده است که کشورش می تواند با برنامه صلح آمیز هسته ای تهران کنار بیایید اما در شرایطی که ایران در عمل نشان دهد که به سخنان رهبری این کشور در خصوص مغایرت تسلیحات با اسلام پایبند است. دیوید ایگناتیوس ستون نویس روزنامه واشنگتن پست در این خصوص می نویسد: رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در دیدار با رهبر ایران این پیام را به وی رساند. چند روز پیش از آنکه اردوغان در ایران با مقام های ایرانی دیدار داشته باشد در سئول کره جنوبی با باراک اوباما دیداری دو ساعته داشت. گفته می شود که اردوغان در دیدار با مقام های ایرانی در خصوص پرونده سوریه و مساله هسته ای این کشور گفتگو کرده است.

باراک اوباما در دیدار با اردوغان از وی خواست که به ایرانی ها این پیام را برساند که فرصت برای حل مسالمت آمیز برنامه هسته ای ایران رو به پایان است و تهران باید از فرصت بوجود آمده برای مذاکره استفاده کند. اوباما در این پیام در خصوص موافقت غرب با غنی سازی اورانیوم توسط ایران اظهار نظر خاصی نکرد. امریکایی ها تاکنون بارها تاکید کرده اند که ایران می تواند برنامه صلح آمیز هسته ای خود را ادامه دهد اما با غنی سازی اورانیوم مخالف است. این در حالی است که ایران غنی سازی اورانیوم را بر اساس معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته ای موسوم به ان پی تی از حق های مسلم خود می داند.مذاکرات میان ایران و غرب در سیزدهمین روز از ماه آوریل مجددا آغاز خواهد شد. این در حالیست که محورهای این مذاکرات و آنچه که ایران باید در اختیار غرب قرار دهد و آنچه که اعضای 1+5 به ایران خواهند داد، مشخص نیست. اردوغان در گفتگوهای پشت پرده ادعا می کند که به اوباما وعده داد این سخنان را در دیدار با رهبری ایران به آنها انتقال دهند. امریکایی ها اعتقاد دارند که اردوغان این پیام را به رهبری ایران هم رسانده است. اردوغان در تهران با محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران هم دیدار داشت.

ایگناتیوس ستون نویس آمریکایی در ادامه می نویسد: این پیام اوباما ادامه داستانی بود که از ماه فوریه آغاز شد. رهبری ایران در سخنانی در خصوص برنامه هسته ای تهران گفت: ملت ایران هیچ گاه به دنبال تسلیحات هسته ای نبوده و نخواهد بود چرا که این تسلیحات در مغایرت کامل با عقاید جمهوری اسلامی چه از منظر منطقی ، چه مذهبی و چه تئوریک است. ما اعتقاد داریم که تولید و تعقیب این تسلیحات بی دلیل ، مخرب و خطرناک است . اکنون دولت باراک اوباما به دنبال ابن مساله است که از ایران علاوه بر سخنان رهبری این کشور در خصوص منع تولید و تکثیر تسلیحات هسته ای ، ضمانت عملی هم بگیرد.

با اینهمه راه دیپلماتیک برای عبور از بحران در این پرونده هنوز بسته است و نخستین مساله آن هم عدم توافق ایران و غرب بر سر مکان این مذاکرات است. پیش از این با توجه به اینکه یک دور از مذاکرات در استانبول برگزار شده بود مبنا بر تشیکل دور دوم گفتگوها در ترکیه بود. با اینهمه در ایران از قریب به ده روز پیش بحثی در خصوص تغییر مکان مذاکرات آغاز شده است. برخی تحلیل گران ادعا می کنند که همین بحث ها در خصوص مکان مذاکرات در نهایت تصمیم نهایی ایرانی ها برای مذاکرات را عیان کرده و احتمال پیش بینی این مساله را هم افزایش می دهد.

در شرایطی که ترکیه دیگر میزبان دور دوم از این گفتگوها نباشد ضربه مهلکی به باراک اوباما وارد خواهد شد. اردوغان با اینکه سکان حکومتی اسلامی را در اختیار دارد به نوعی متحد امریکا در منطقه محسوب می شود. در مساله سوریه ، تحولات جهان عرب و دیگر مسائل منطقه ای استانبول و واشنگتن هوای هم را دارند. مساله جالب دیگر که عمدتا از نظرها دور ماند مردی بود که هم در دیدار با اردوغان با اوباما در سئول و هم در دیدار با وی با رهبری ایران کنار او حاضر بود: رئیس  سازمان اطلاعات ترکیه . مردی که گفته می شود رابطه بسیار حسنه ای با قاسم سلیمانی رئیس سپاه قدس ایران و از چهره های بانفوذ سیاسی در این کشور دارد.احمد داووداغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز در این دیدارها با وی بود.

سوریه نیز از اصلی ترین محورهای گفتگوی اوباما در سفرهای اخیرش چه به سئول و چه ایران بود. اردوغان امیدوار بود که بتواند در سفر به ایران و دیدار با مقام های ایرانی آنها را به عدم حمایت آنچنانی از دولت بشار اسد ترغیب کند . برخی تحلیل گران عرب ادعا می کنند که ایران و حزب الله لبنان در چند هفته اخیر در قبال سوریه بیشتر جایگاه نشستن و تماشا کردن را حفظ کردند تا اعلام حمایت های علنی. اما یکی از اصلی ترین بازیگران در این پرونده می تواند ولادیمیر پوتین نخست وزیر فعلی و رئیس جمهوری آتی روسیه باشد . بسیاری امیدوارند که پوتین بتواند با اسد پیش از نشست گروه اقتصادی هشت که ماه آینده برگزار خواهد شد به توافقی برای انتقال قدرت برسد.

این ستون نویس امریکایی در ادامه می نویسد: در شرایطی که ایران به دنبال تبیین وضعیت خود در مذاکرات است ، حلقه تحریم های غربی هم تنگ و تنگ تر می شود. برخی کارشناسان اقتصادی پیش بینی می کنند که صادرات نفت ایران تا نیمه تابستان تحت تاثیر تحریم ها به نصف برسد. امریکایی ها اعتقاد دارند که اگر ایران در مذاکرات آوریل وجه مصالحه طلبی از خود نشان دهد تشدید تحریم ها علیه این کشور آسان تر خواهد شد.