گام هایی برای امنیت منطقه ای

حضور فعال ایران در دو اجلاس استانبول و بن در سطح وزیر امور خارجه نیز در سال 90 حائز اهمیت بود. مشارکت ایران در دو بخش این نشست ها یعنی تنظیم سند و همچنین حضور در اجلاس نماد توجه تهران به ابتکارات منطقه ای و بین المللی در مورد افغانستان تلقی می شود. گنجانده شدن نظرات ایران در سند نهائی اجلاس های استانبول و بن نیز حکایت از نقش کلیدی و تاثیر گذار کشورمان داشت. علت و انگیزه توجه کشورهای منطقه به برگزاری نشست منطقه ای استانبول ویژه افغانستان، شکست و ناکامی کشورهای خارج از منطقه و به طور مشخص اعضای ناتو در برقراری امنیت در افغانستان در طول ده سال حضور در این کشور بود. به عبارتی نشست استانبول، حرکت آغازین مشارکت این کشورها بخصوص همسایگان افغانستان در آینده امنیتی این کشور بود.

خبر مذاکرات آمریکا با طالبان در دوحۀ قطر نیز از جمله مسائلی بود که در سال گذشته مورد توجه قرار گرفت و زمینه های تاسیس دفتر طالبان در قطر شکل گرفت، هرچند با توجه به پیش‌شرط‌هایی که طرفین برای یکدیگر داشته‌اند، توفیق جدی دیده نشد. طالبان می‌گوید آمریکا و ناتو باید از افغانستان خارج شوند و زندانی‌های طالبان در گوانتانامو و دیگر زندان‌ها آزاد شوند. از سویی شرط آمریکا این است که طالبان ارتباطش را با القاعده قطع کند و دست از اقدامات مسلحانه برداشته و به یک گروه و حزب سیاسی تبدیل شود. بنابراین با توجه به این وضعیت و این که هدایت این مذاکرات به عهده آمریکا است امیدی به این مذاکرات وجود نداشته و ندارد. ایران این مذاکرات را تائید نکرده و به اهداف و نیات آ‌مریکا در مذاکره با طالبان سو‌ءظن داشته است. چرا که معتقد است این مذاکرات کمکی به ایجاد صلح و امنیت در افغانستان نمی‌کند. ایران همواره از گفت‌وگو بین افغان‌ها در چارچوب شورای عالی صلح حمایت کرده است.ایران معتقد است آمریکا اراده‌ای برای ایجاد صلح و آرامش در افغانستان ندارد و به هر طریقی می‌خواهد حضورش در این کشور را طولانی‌تر کند. آن‌ها به دنبال جلب نظر طالبان هستند تا برای حضور دائمی و طولانی و حفظ پایگاه‌هایشان در افغانستان از طالبان چراغ سبز دریافت کنند. از سوی دیگر آمریکا به دنبال تغییر چهره طالبان نزد افکار عمومی بین‌المللی در راستای تقویت جایگاه اوباما در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور در سال جاری است. با این وجود به نظر می رسد مهم‌ترین برنده مذاکرات میان طالبان و ‌آمریکا، طالبان بوده است که توانسته جایگاه خود را تقویت کند و سابقه منفی خود را نزد افکار عمومی دنیا ترمیم کند.

اما در سال 1390 نگرانی‌های کشورهای منطقه درخصوص قرارداد امنیتی افغانستان و ایالات متحده آمریکا نه تنها باقی ماند بلکه عملیات جاسوسی آمریکا توسط هواپیمای بدون سرنشینی که از افغانستان برخاسته بود و دستگیری جاسوس دیگری که از پایگاه نظامی بگرام به ایران اعزام شده بود، این نگرانی ها را مضاعف کرد. آمریکایی‌ها که در افغانستان پایگاه، تجهیزات، اموال و نیرو دارند، به دنبال امضای موافقتنامه امنیتی با افغانستان برای قانونمندکردن پایگاههای نظامی خود بودند که البته به دلیل اختلاف نظر با دولت کرزای و مخالفت افکار عمومی هنوز موفق نشده اند. با توجه به هتک حرمت سربازان آمریکائی به قران و تظاهرات دامنه دار مردم افغانستان، بعید است تفاهمات کابل و واشنگتن در ارتباط با امضای پیمان استراتژیک به نتیجه برسد.