لشکر جنگوی، القاعده ای جدید؟
پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل پاکستان و افغانستان در گفتگو با دیپلماسی ایرانی به بمب گذاری های روز عاشورا در افغانستان می پردازد و معتقد است اگر لشکر جنگوی این عملیات را انجام داده باشد بسیار خطرناک است و این گروه می تواند عملیات خود را در سطح منطقه گسترش دهد.
دیپلماسی ایرانی: حملات انتحاری به مراسم عزاداری عاشورا در شهرهای کابل، مزار شریف و قندهار دهها کشته بجا گذاشت. این حملات با واکنشهای منفی و محکومیت گسترده از سوی جناحهای مختلف داخلی افغانستان و مقامات کشورهای دیگر از جمله محمود احمدی نژاد مواجه شد. در مورد عاملان این حادثه و انگیزه های بحث های مختلفی در گرفته است. در این ارتباط با پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل پاکستان و افغانستان به گفتگو پرداخته ایم که حاصل آن را در زیر می خوانید:
همانطور که اطلاع دادید در حملات روز سه شنبه مراسم عاشورا در کابل، مزار شریف و قندهار دهها نفر از مردم افغانستان کشته و زخمی شدند. سابقه چنین حملاتی در مراسمات مذهبی در افغانستان چیست؟
سابقه چنین حملاتی در مراسمی که جنبه مذهبی داشته باشد، کمتر در افغانستان دیده شده است. به عبارت دیگر حوادث تروریستی در ایام مذهبی در افغانستان اگر نگوییم بی سابقه، بلکه کم سابقه بوده است. معمولا در پاکستان در مراسم‌های مذهبی به خصوص روز عاشورا چنین حوادث تروریستی رخ می‌داد اما در افغانستان کمتر شاهد اقداماتی از این نوع بودیم. از این رو با واکنش های گسترده در سطح جامعه افغانستان و جامعه بین المللی مواجه شد. حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان که قرار بود راهی بریتانیا شود، سفرخود به این کشور را لغو کرد و به افغانستان بازگشت. حتی طالبان نیز این کار را محکوم کرد. طالبان در بیانیه ای حمله به عزاداران عاشورا را به شدت تقبیح کرده اند و آنان را خلاف اسلام خوانده اند. لویی جرگه افغانستان نیز این حملات را محکوم کرده و از حکومت افغانستان خواسته است، تا این مساله را از طریق شورای امنیت سازمان ملل متحد پیگیری کند.
آیا مشخص شده که این عملیات را چه کسانی انجام داده اند؟
گفته می شد که لشگر جنگوی افغانستان مسئولیت این حمله را به عهده گرفته است. درواقع فردی به نام علی شیر خدا که خود را رهبر "لشکر جنگوی افغانستان" معرفی کرده گفته که انکار نمی کند که حمله روز عاشورا در کابل کار یک عضو این گروه بوده است. اما لشکر جنگوی پاکستان که پس از وقوع حمله به مراسم عاشورا در کابل، مسئولیت سازماندهی این حمله را به دوش گرفته بود، اخیرا گفته که در این حمله دست نداشته است. دولت افغانستان حضور گروهی موسوم به "لشکر جنگوی" در این کشور را تکذیب کرده و گفته که عامل حمله روز عاشورا لشکر جنگوی پاکستان بوده است. سخنگوی اداره امنیت ملی افغانستان گفتکه تا حال هیچ سند و مدرکی دال بر موجودیت چنین گروهی در افغانستان وجود ندارد. او گفته که هدف لشکر جنگوی در پس این حمله ایجاد اختلافهای فرقه ای در افغانستان بوده، اما به گفته او، پس از ناکامی در رسیدن به این هدف، دست داشتن خود در این حمله را رد کرده است.
سابقه لشکر جنگوی چیست؟
لشکر جنگوی در کنار سپاه صحابه از جمله گروههای افراط گرای دینی هستند که در پاکستان تشکیل شدند. این گروه درسال ۱۹۹۶ تأسیس شد و ارتباطاتی با دستگاههای امنیتی پاکستان داشته‌اند. لشکر جنگوی به ضد شیعه بودن معروف است و بارها اهل تشیع را درپاکستان هدف حملات خونین خود قرارداده است. در زمان ضیاء الحق وقتی این گروه با انجام یک سری عملیات برای دولت پاکستان مشکلاتی ایجاد کرد،ارتباطات آنها با ISI هم قطع شد و در نهایت دولت تمامی آنها را زندان کرده و مسائلی را بین دو دولت افغانستان و پاکستان به وجود آورد.
آیا سابقه داشته که لشکر جنگوی در افغانستان دست به عملیات بزند؟
تا به امروز لشکر جنگوی مسئولیت هیچ عملیاتی را خارج از پاکستان به عهده نگرفته است. بنابراین اگر این مساله صحیح باشد که اقدامات تروریستی در افغانستان را آنها انجام داده‌اند، در این صورت احتمالا انگشت اتهام به سمت دستگاههای امنیتی پاکستان دراز خواهد شد. اگر افغانها چناچه اعلام می کنند از انجام این عملیات از سوی لشکر جنگوی اطمینان یابند، بیشتر بر این مسئله تاکید خواهند کرد که دولت پاکستان مسئول است. چنانچه ایمل فیضی، سخنگوی حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان گفته که به دلیل این که لشکر جنگوی پاکستانی و مسئول این حمله است، دولت افغانستان این موضوع را با دولت پاکستان در میان می گذارد. او گفته که لشکر جنگوی، پاکستانی و مقیم پاکستان است، ایجاب می کند که این موضوع با (دولت) پاکستان مطرح شود و مقامات مسئول دو کشور این موضوع را با هم در میان بگذارند و در باره چگونگی این حادثه و حملات تروریستی از جانب لشکر جنگوی تحقیقات صورت گیرد.
اما جدای از واکنشی که افغانها پس از این واقعه داشته اند این مسئله قابل توجه است که لشگر جنگوی تا به امروز در داخل پاکستان عملیات انجام داده و برای اولین بار است که در سرزمین‌های برون مرزی چنین مسوولیتی را پذیرفته است. اگر این مساله درست باشد باید گفت که این لشکر در سطح کلی‌تری عملیات انجام می دهد و احتمالا با گروه‌هایی در افغانستان مثل سازمان القاعده در ارتباط هستند و از آنها دستور می‌گیرند و دیگر با پاکستانی‌ها هماهنگ نیستند. از این نقطه نظر شاید بتوان گفت لشکر جنگوی تا به امروز ماموریتی داشته که صرفا در داخل مرزهای پاکستان عمل می کرده، اما امروزه این رویه تغییر کرده است. اگر چنین فرضیه‌ای درست باشد، می‌تواند عواقب بسیار خطرناک داشته و این گروه می تواند عملیات خود را در سطح منطقه گسترش دهد.
اگر این مساله درست باشد تا چه اندازه باز هم مساله پاکستان به عنوان مساله در بحث مبارزه با تروریسم مطرح خواهد شد، چرا که در ماه‌های اخیر بیشتر نگاه‌ها به سمت پاکستان معطوف بوده تا افغانستان؟
اگر این کار واقعا از سوی این گروه انجام شده باشد و چنانچه مقامات افغانستان می گویند مدارکی دال بر این موضوع داشته باشند، قطعا افغانستان مدعی خواهد شد که دستگاه امنیتی پاکستان مسوول است. چراکه آنها لشکر جنگوی را خارج از دستور دستگاههای امنیتی پاکستان نمی دانند. سخنگوی اداره امنیت ملی افغانستان گفته که آنها اطلاع دقیق دارند که این حمله توسط لشکر جنگوی، که تنها در پاکستان حضور دارد و توسط نهادهای اطلاعاتی و امنیتی این کشور حمایت می شود، تنظیم و اجرا شده است. همچنین این مساله بر روابط نسبتا سرد پاکستان و افغانستان و همچنین مناسبات امریکا و پاکستان تاثیرات منفی بیشتری باقی خواهد گذاشت. با توجه به اینکه امروزه شرایط بسیارحساس بوده و پاکستان نیز در اجلاس بن دو شرکت نکرده است، همین امر شاید انگشت اتهام را بیشتر متوجه آنها بکند.
درچنین شرایطی غربی ها بر این باور خواهند بود که پاکستان همان سیاست پیشین خود را ادامه داده و اقدامات خود را علیه افغانستان و در حمایت از گروه‌هایی که به نوعی ارتباطی با سازمان القاعده دارند، ادامه می‌دهد. از این زاویه به نظر می رسد این واقعه هم بر مناسبات افغانستان و پاکستان و هم بر مناسبات امریکا و پاکستان تاثیر منفی برجای خواهد گذاشت.
پاکستان با چه انگیزه ای می تواند از چنین اقداماتی حمایت کند؟
غرب به پاکستان این اتهام را می زند که تحت عناوین مختلف از گروهایی که از نظر افغانها و آمریکایی‌ها و ناتو گروههای ترورسیتی محسوب می شوند، حمایت می کند. آنها معتقدند پاکستان دست به چنین کاری می زند تا بتواند در افغانستان نفوذ کرده و یا شرایطی را به وجود آورد که امتیازات ویژه‌ای را در مناسبات آینده با افغانستان بدست آورد. در واقع آنها پاکستان را متهم می کنند که با چنین اقداماتی به دنبال حفظ و گسترش نفوذ خود در افغانستان است.
ولی این نوع حرکت‌ها معمولا حرکت‌هایی هستند که با واکنش و مخالفت گسترده‌ای در سطح جامعه روبرو می‌شوند. چرا که این عملیات های انتحاری در مراسمات مذهبی رخ داده است. زمانی که در یک مراسم مذهبی چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد تاثیر منفی بر جامعه می گذارد و بحث شیعه و سنی را مطرح خواهد کرد که خود همین امر بحث خطرناکی است.
آیا ممکن است غیر از لشکر جنگوی گروه دیگری دست به این عملیات زده باشد؟
با توجه به این که این عملیات ها منجر به تشدید اختلافات مذهبی شیعه و سنی در منطقه می شود برخی، دست های پنهانی در این اتفاقات می بینند. یعنی ممکن است که لشکر جنگوی این عملیات را انجام نداده باشد. بدین معنا که دیگران مسوول این کار بوده اند اما به نام آنها تمام کردند تا به اختلافات شیعه و سنی دامن بزنند. از این جهت که این گروه مدتهاست منفعل شده و کمتر عملیاتی را در طول یکی دو سال اخیر انجام داده‌است، این فرضیه نیز مطرح شده است.
همانطور که اطلاع دادید در حملات روز سه شنبه مراسم عاشورا در کابل، مزار شریف و قندهار دهها نفر از مردم افغانستان کشته و زخمی شدند. سابقه چنین حملاتی در مراسمات مذهبی در افغانستان چیست؟
سابقه چنین حملاتی در مراسمی که جنبه مذهبی داشته باشد، کمتر در افغانستان دیده شده است. به عبارت دیگر حوادث تروریستی در ایام مذهبی در افغانستان اگر نگوییم بی سابقه، بلکه کم سابقه بوده است. معمولا در پاکستان در مراسم‌های مذهبی به خصوص روز عاشورا چنین حوادث تروریستی رخ می‌داد اما در افغانستان کمتر شاهد اقداماتی از این نوع بودیم. از این رو با واکنش های گسترده در سطح جامعه افغانستان و جامعه بین المللی مواجه شد. حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان که قرار بود راهی بریتانیا شود، سفرخود به این کشور را لغو کرد و به افغانستان بازگشت. حتی طالبان نیز این کار را محکوم کرد. طالبان در بیانیه ای حمله به عزاداران عاشورا را به شدت تقبیح کرده اند و آنان را خلاف اسلام خوانده اند. لویی جرگه افغانستان نیز این حملات را محکوم کرده و از حکومت افغانستان خواسته است، تا این مساله را از طریق شورای امنیت سازمان ملل متحد پیگیری کند.
آیا مشخص شده که این عملیات را چه کسانی انجام داده اند؟
گفته می شد که لشگر جنگوی افغانستان مسئولیت این حمله را به عهده گرفته است. درواقع فردی به نام علی شیر خدا که خود را رهبر "لشکر جنگوی افغانستان" معرفی کرده گفته که انکار نمی کند که حمله روز عاشورا در کابل کار یک عضو این گروه بوده است. اما لشکر جنگوی پاکستان که پس از وقوع حمله به مراسم عاشورا در کابل، مسئولیت سازماندهی این حمله را به دوش گرفته بود، اخیرا گفته که در این حمله دست نداشته است. دولت افغانستان حضور گروهی موسوم به "لشکر جنگوی" در این کشور را تکذیب کرده و گفته که عامل حمله روز عاشورا لشکر جنگوی پاکستان بوده است. سخنگوی اداره امنیت ملی افغانستان گفتکه تا حال هیچ سند و مدرکی دال بر موجودیت چنین گروهی در افغانستان وجود ندارد. او گفته که هدف لشکر جنگوی در پس این حمله ایجاد اختلافهای فرقه ای در افغانستان بوده، اما به گفته او، پس از ناکامی در رسیدن به این هدف، دست داشتن خود در این حمله را رد کرده است.
سابقه لشکر جنگوی چیست؟
لشکر جنگوی در کنار سپاه صحابه از جمله گروههای افراط گرای دینی هستند که در پاکستان تشکیل شدند. این گروه درسال ۱۹۹۶ تأسیس شد و ارتباطاتی با دستگاههای امنیتی پاکستان داشته‌اند. لشکر جنگوی به ضد شیعه بودن معروف است و بارها اهل تشیع را درپاکستان هدف حملات خونین خود قرارداده است. در زمان ضیاء الحق وقتی این گروه با انجام یک سری عملیات برای دولت پاکستان مشکلاتی ایجاد کرد،ارتباطات آنها با ISI هم قطع شد و در نهایت دولت تمامی آنها را زندان کرده و مسائلی را بین دو دولت افغانستان و پاکستان به وجود آورد.
آیا سابقه داشته که لشکر جنگوی در افغانستان دست به عملیات بزند؟
تا به امروز لشکر جنگوی مسئولیت هیچ عملیاتی را خارج از پاکستان به عهده نگرفته است. بنابراین اگر این مساله صحیح باشد که اقدامات تروریستی در افغانستان را آنها انجام داده‌اند، در این صورت احتمالا انگشت اتهام به سمت دستگاههای امنیتی پاکستان دراز خواهد شد. اگر افغانها چناچه اعلام می کنند از انجام این عملیات از سوی لشکر جنگوی اطمینان یابند، بیشتر بر این مسئله تاکید خواهند کرد که دولت پاکستان مسئول است. چنانچه ایمل فیضی، سخنگوی حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان گفته که به دلیل این که لشکر جنگوی پاکستانی و مسئول این حمله است، دولت افغانستان این موضوع را با دولت پاکستان در میان می گذارد. او گفته که لشکر جنگوی، پاکستانی و مقیم پاکستان است، ایجاب می کند که این موضوع با (دولت) پاکستان مطرح شود و مقامات مسئول دو کشور این موضوع را با هم در میان بگذارند و در باره چگونگی این حادثه و حملات تروریستی از جانب لشکر جنگوی تحقیقات صورت گیرد.
اما جدای از واکنشی که افغانها پس از این واقعه داشته اند این مسئله قابل توجه است که لشگر جنگوی تا به امروز در داخل پاکستان عملیات انجام داده و برای اولین بار است که در سرزمین‌های برون مرزی چنین مسوولیتی را پذیرفته است. اگر این مساله درست باشد باید گفت که این لشکر در سطح کلی‌تری عملیات انجام می دهد و احتمالا با گروه‌هایی در افغانستان مثل سازمان القاعده در ارتباط هستند و از آنها دستور می‌گیرند و دیگر با پاکستانی‌ها هماهنگ نیستند. از این نقطه نظر شاید بتوان گفت لشکر جنگوی تا به امروز ماموریتی داشته که صرفا در داخل مرزهای پاکستان عمل می کرده، اما امروزه این رویه تغییر کرده است. اگر چنین فرضیه‌ای درست باشد، می‌تواند عواقب بسیار خطرناک داشته و این گروه می تواند عملیات خود را در سطح منطقه گسترش دهد.
اگر این مساله درست باشد تا چه اندازه باز هم مساله پاکستان به عنوان مساله در بحث مبارزه با تروریسم مطرح خواهد شد، چرا که در ماه‌های اخیر بیشتر نگاه‌ها به سمت پاکستان معطوف بوده تا افغانستان؟
اگر این کار واقعا از سوی این گروه انجام شده باشد و چنانچه مقامات افغانستان می گویند مدارکی دال بر این موضوع داشته باشند، قطعا افغانستان مدعی خواهد شد که دستگاه امنیتی پاکستان مسوول است. چراکه آنها لشکر جنگوی را خارج از دستور دستگاههای امنیتی پاکستان نمی دانند. سخنگوی اداره امنیت ملی افغانستان گفته که آنها اطلاع دقیق دارند که این حمله توسط لشکر جنگوی، که تنها در پاکستان حضور دارد و توسط نهادهای اطلاعاتی و امنیتی این کشور حمایت می شود، تنظیم و اجرا شده است. همچنین این مساله بر روابط نسبتا سرد پاکستان و افغانستان و همچنین مناسبات امریکا و پاکستان تاثیرات منفی بیشتری باقی خواهد گذاشت. با توجه به اینکه امروزه شرایط بسیارحساس بوده و پاکستان نیز در اجلاس بن دو شرکت نکرده است، همین امر شاید انگشت اتهام را بیشتر متوجه آنها بکند.
درچنین شرایطی غربی ها بر این باور خواهند بود که پاکستان همان سیاست پیشین خود را ادامه داده و اقدامات خود را علیه افغانستان و در حمایت از گروه‌هایی که به نوعی ارتباطی با سازمان القاعده دارند، ادامه می‌دهد. از این زاویه به نظر می رسد این واقعه هم بر مناسبات افغانستان و پاکستان و هم بر مناسبات امریکا و پاکستان تاثیر منفی برجای خواهد گذاشت.
پاکستان با چه انگیزه ای می تواند از چنین اقداماتی حمایت کند؟
غرب به پاکستان این اتهام را می زند که تحت عناوین مختلف از گروهایی که از نظر افغانها و آمریکایی‌ها و ناتو گروههای ترورسیتی محسوب می شوند، حمایت می کند. آنها معتقدند پاکستان دست به چنین کاری می زند تا بتواند در افغانستان نفوذ کرده و یا شرایطی را به وجود آورد که امتیازات ویژه‌ای را در مناسبات آینده با افغانستان بدست آورد. در واقع آنها پاکستان را متهم می کنند که با چنین اقداماتی به دنبال حفظ و گسترش نفوذ خود در افغانستان است.
ولی این نوع حرکت‌ها معمولا حرکت‌هایی هستند که با واکنش و مخالفت گسترده‌ای در سطح جامعه روبرو می‌شوند. چرا که این عملیات های انتحاری در مراسمات مذهبی رخ داده است. زمانی که در یک مراسم مذهبی چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد تاثیر منفی بر جامعه می گذارد و بحث شیعه و سنی را مطرح خواهد کرد که خود همین امر بحث خطرناکی است.
آیا ممکن است غیر از لشکر جنگوی گروه دیگری دست به این عملیات زده باشد؟
با توجه به این که این عملیات ها منجر به تشدید اختلافات مذهبی شیعه و سنی در منطقه می شود برخی، دست های پنهانی در این اتفاقات می بینند. یعنی ممکن است که لشکر جنگوی این عملیات را انجام نداده باشد. بدین معنا که دیگران مسوول این کار بوده اند اما به نام آنها تمام کردند تا به اختلافات شیعه و سنی دامن بزنند. از این جهت که این گروه مدتهاست منفعل شده و کمتر عملیاتی را در طول یکی دو سال اخیر انجام داده‌است، این فرضیه نیز مطرح شده است.
نظر شما :