دغدغه‌های خلاء قدرت در لیبی بدون قذافی
با این همه، اینها فقط مرهمی‌هستند بر زخم‌هایی که در لیبی سر باز کرده است. حکومتی که 4 دهه با خشونت و سرکوب مردم تداوم یافته، نبودش می‌تواند مشکلات جدی به بار آورد. روز گذشته سازمان ملل از همه طرف‌های درگیر در مناقشه لیبی خواست که از خشونت و انتقام جویی پرهیز کنند. علاوه بر خشونت‌هایی که حامیان قذافی انجام داده اند در روزهای گذشته گزارش‌هایی از خشونت و انتقام جویی مخالفان قذافی به خصوص در مورد خارجیانی که متهم به مزدوری برای قذافی بودند منتشر شده بود. اعدام‌های بدون محاکمه و شکنجه، از مصادیق این گونه خشونت‌ها ذکر شده است. اما کینه‌های 40 ساله تنها مشکل این روزهای لیبی نیست. اسلحه‌هایی که هر جا و به راحتی در دست افراد عادی قرار گرفته است به تشدید ناامنی‌ها کمک کرده است.
فروپاشی حکومت، بیش از هر چیز در از بین رفتن خدمات عمومی‌دیده می‌شود. قطع آب و برق و انبوه شدن زباله‌ها و حتی اجساد پراکنده، نمونه‌هایی از این وضعیت هستند که شورای انتقالی هنوز نتوانسته است اقدامی‌در این مورد کند. گفته می‌شود تلاش شورای انتقالی برای به دست آوردن پول در این راستا است. شورای انتقالی از سازمان ملل و کشورهای غربی خواسته است که به آزاد کردن اموال مسدود شده قذافی و حکومت سابق لیبی در این کشورها اقدام کنند. با این حال به سبب مخالفت آفریقای جنوبی در کمیته تحریم سازمان ملل، در نهایت با فشار آمریکا سازمان ملل فقط توانست 1.5 میلیارد دلار از این اموال را صرفا برای مقاصد انسان دوستانه در اختیار این شورا قرار دهد. آفریقای جنوبی که از ارتباط خوبی با دولت قذافی برخوردار بود این اقدام را به منزله به رسمیت شناختن دولت شورشیان در لیبی می‌داند و این کار را در زمانی که هنوز حکومت قذافی کناره گیری نکرده مخالف موازین بین المللی می‌خواند.
اما آب و برق و زباله همه نگرانی‌ها نیست. در روزهای اخیر نگرانی‌هایی در مورد مواد هسته ای لیبی مطرح شده بود. اگر چه قذافی در سال 2003 اعلام کرد که از برنامه‌های هسته ای خود دست کشیده و تا سال 2009 آمریکا بخش عمده ای از مواد هسته ای را از این کشور خارج کردند ولی مقداری کیک زرد در تاسیسات تحقیقاتی تاجوراء نگه داری می‌شده است. آمریکا با استفاده از ماهواره‌های جاسوسی خود اعلام کرده است که این مواد دست نخورده مانده است. با این حال هیلاری کلینتون اعلام کرده است که کشورش اوضاع لیبی را به دقت زیر نظر می‌گیرد تااطمینان حاصل کند که لیبی تعهدات پیمانی خودرارعایت می‌کند ، ذخایر تسلیحاتی اش کشورهای همسایه را تهدید نمی‌کند یا به دست کسانی که نباید،نمی افتد و موضعی سرسختانه علیه افراط گرایی خشن اتخاذ می کند. وزیر خارجه آمریکا «لیبی جدید» را ترغیب کرده است که موضعی قاطعانه علیه افراط گرایی خشن داشته باشد.
علاوه بر تسلیحات لیبی، نفت لیبی نیز بسیار مورد توجه قرار دارد. شاید از این رو بود که اولین کنفرانس خبری شورای انتقالی در طرابلس به ریاست علی طهونی، وزیر نفت و دارایی این کشور برگزار شد و با اعلام شروع به کار این شورا در طرابلس، اظهار امیدواری کرد که ظرف دو سه ماه آینده این کشور روزانه 500 هزار بشکه نفت پمپ کند. امری که به نظر می‌رسد با توجه به اوضاع آشفته اقتصاد جهان به آرامش بازار نفت کمک کند و از نگرانی‌های کشورهای غربی بکاهد.
محمود جبرئیل، رئیس شورای ملی انتقالی لیبی تلاش‌های خود در راستای آزاد کردن دارایی‌های بلوکه شده لیبی را در راستای راه اندازی صنعت نفت و پرداخت دستمزها اعلام می‌کند. او صبح امروز در ترکیه گفت که این کشور برای پرداخت حقوق کارکنان دولت به پول نیاز دارد. پیش از این سیلویوبرلوسکونی، نخست وزیر ایتالیا نیز در کنفرانس مطبوعاتی با جبرئیل اعلام کرده بود که کشورش آماده می‌شود تا ۵۰۵ میلیون دلار از دارایی‌های لیبی که در این کشور بلوکه شده را آزاد کند.
جبرئیل همچنین گفته : «باید نظم را دوباره به جامعه باز گردانیم. تفنگ‌ها را از خیابان‌ها جمع کنیم و شروع کنیم به گسترش عدالت در جامعه.»
شاید اشاره جبرئیل به گسترش عدالت در جامعه را یکی دیگرازاعضای شورای ملی انتقالی لیبی به صراحت به زبان آورد وقتی گفت که ثروت لیبی را به صورت مساوی بین مردم لیبی تقسیم می‌کنند. اما این تنها وعده این روزهای رهبران مخالفان نیست. رئیس دولت موقت لیبی همچنین گفت کشورهایی که مخالفان قذافی رابه رسمیت بشناسند می‌توانند درآینده امیدوار باشند که با لیبی قراردادهای اقتصادی ببندند. این شاید هشداری باشد به چین که در روزهای گذشته از مخالفان خواسته بود که سرمایه‌های این کشور در لیبی را حفظ کنند.
فارغ از نگرانی‌های تسلیحاتی و مالی کشورهای دیگر، شیعیان نگرانی دیگری در ارتباط با تحولات لیبی دارند و آن چیزی نیست جز مشخص شدن سرنوشت امام موسی صدر. در این راستا نماینده شورای ملی انتقالی لیبی با میشل سلیمان، رئیس جمهوری لبنان، دیدار و در مورد مساله ناپدید شدن امام موسی صدر که در سفر به لیبی درسال 1978 ناپدید شد، گفتگو کردند.
اما آنچه بیش از همه چیز نگرانی‌ها در مورد وضعیت لیبی را افزایش می‌دهد خلاء قدرت در این کشور است. با پایان نبردها در این کشور چنانچه شورای انتقالی نتواند اجماعی در میان مخالفان ایجاد کند با توجه به مسلح بودن گروههای مختلف در این کشور، احتمال جنگ داخلی در لیبی وجود دارد. خصوصا این که سابقه جنگ‌های داخلی در زمان خلاء قدرت در آفریقا چشمگیر است. شاید از این روست که کشورهای غربی و خصوصا آمریکا برای اعزام نیروی حافظ صلح و یا کمک به تشکیل پلیس در این کشور اعلام آمادگی کرده اند. با این حال آنها این موضوع را به شکست کامل نیروهای قذافی و درخواست شورای انتقالی موکول کرده اند.
اگرچه به رسمیت شناختن دولت انتقالی، در اختیار قراردادن اموال بلوکه شده لیبی و کمک به تشکیل پلیس همگی می‌تواند اقداماتی در راستای جلوگیری از فروپاشی لیبی و افتادن در جنگ‌های داخلی در شرایط خلاء قدرت باشد، اما باید دانست بیش از هر چیز این فرهنگ استبدادی حاکم بر این کشور طی دهه‌هاست که می‌تواند وضعیت آینده لیبی را بیش از پیش نگران کننده نشان دهد. آیا مردمی‌که سالها در سیستم دیکتاتوری خشن قذافی زندگی کرده اند یک شبه به انسان‌هایی دموکرات تبدیل می‌شوند و تن به قواعد بازی دموکراتیک می‌دهند. پاسخ به این سوال در آینده نزدیک راحت تر خواهد بود.
نظر شما :