ایران باید هرچه زودتر شورای انتقالی را به رسمیت شناسد

چه سناریوهایی پیش روی لیبی قرار دارد؟

پیش بینی اوضاع لیبی مشکل به نظر می‌رسد. جامعه لیبی، جامعه ای قبائلی و فاقد نهادهای مدنی مانند احزاب و گروه‌ها است. به همین دلیل نمی‌توان گفت که مخالفان خواهند توانست بعد از پیروزی نیز با هم متحد بمانند یا نه. درباره لیبی دو سناریو می‌توان تعریف کرد. یکی سناریوی بد، یعنی سومالیزه شدن لیبی؛ در حال حاضر ممکن است مصراته، سرت، بنغازی و شهرهای این چنینی هر کدام راه خود را پیگیری کنند. دیگری سناریوی خوب است که براساس آن تشکیل دولت وحدت ملی متصور است.

البته نکته ای که وجود دارد این است که دولت آینده لیبی باید حتما با مشارکت دولت‌های خارجی شکل بگیرد. وگر نه بعید است که خود آن‌ها بتوانند به راحتی بعد از پیروزی به طور کامل و کنار زدن قذافی با هم بر سر تشکیل دولت تفاهم کنند. بنابراین سناریوی خوب زمانی امکان پذیر است که کشورهایی مانند ترکیه و دولت‌های اروپایی و هم چنین کشورهای عربی مانند مصر به این شکل گیری دولت وحدت ملی موقت کمک کنند تا این که انتخابات برگزار شود. برگزاری انتخابات در چنین کشورهایی با مشکل جدی مواجه است. برای مثال می‌توان دید که در افغانستان هنوز بعد از یک سال بر سر انتخبات دعوا است. در لیبی حتما شرایط از افغانستان یا عراق بدتر است.

شما اشاره کردید که کشورهای خارجی باید در روند تشکیل دولت در لیبی مشارکت کنند. موضع کشورهایی مانند چین یا روسیه درباره لیبی در این روند چه تاثیری خواهد داشت؟

همین‌ها مشکل ایجاد می‌کند. طبیعتا هم ممکن است اروپایی‌ها اختلاف منافع داشته باشند، یعنی نمی‌توان گفت منافع فرانسه و انگلستان و لیبی با یکدیگر اشتراک دارند. به دلیل مطرح بودن مسئله نفت در لیبی این معادلات پیچیده تر نیز می‌شود و رقابت‌های برای یافتن جایگاه بهتر سخت تر نیز شده است. چین در حال حاضر نگران قراردادهای نفتی خود و روسیه نگران قراردادهای تسلیحاتی خود است. همان طور که می‌دانید تمام تجهیزات لیبی روسی بود و معلوم نیست دولت بعدی اگر هم روابط خوبی با روس‌ها داشته باشد، این روند را ادامه دهد.

در میان دولت‌های عربی نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. کشوری مانند الجزایر هنوز دولت انتقالی را به رسمیت نشناخته است، از میان همسایگان لیبی تنها تونس و مصر شورای انتقالی را به رسمیت شناخته اند. سوریه هم حتما علاقمند نیست لیبی ثبات پیدا کند.

برخی نگران روی کار آمدن گروه‌های اسلام گرای افراطی مانند القاعده در لیبی هستند. مسئله اسلام گرایی در لیبی جدید چگونه است؟

القاعده و گروه‌های افراطی در لیبی نقش سازنده نخواهند داشت. ممکن است این گروه‌ها در بحث‌های تخریبی و برای جلوگیری از تشکیل دولت تاثیرگذار باشند، اما در آن جا هیچ شعاری مبنی بر تشکیل دولت اسلامی‌یا حکومت اسلامی‌در میان هیچ کدام از گروه‌های لیبیایی دیده نمی‌شود. القاعده در شرایط بحرانی یا شرایط خاص ممکن است تاثیراتی را داشته باشد.

البته به نظر نمی‌رسد در کشورهای دیگری که درگیر انقلاب هستند مانند مصر نیز سخن از حکومت اسلامی‌باشد. آن چه باعث شده مصر بعد از مبارک روابط بهتری با دنیای اسلام داشته باشد این است که منافع ملی مصر بیشتر در نظر گرفته شده و خواسته‌های مردم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و چون مردم مسلمان هستند خواسته‌های اسلامی‌دارند. بنابراین در مصر یا جاهای دیگر هم مردم خواهان حکومت اسلامی، یا امارت اسلامی‌یا خلافت اسلامی‌یا شریعت اسلامی‌نیستند.

آینده قذافی و پسرانش را چگونه می‌بینید؟ آیا امکان پناهندگی به کشور دیگری را دارند؟

خیلی بعید است. مگر این که کشوری مانند ونزوئلا قذافی را بپذیرد. چون روسیه به صراحت این مسئله را رد کرده است. به نظر نمی‌رسد کشورهای افریقایی و عربی نیز دست به چنین کاری بزنند.

دیروز بحث پناهندگی قذافی به زیمبابوه و آنگولا مطرح بود...

چون بحث دادگاه بین المللی مطرح است، هزینه پذیرش قذافی بسیار بالا است. بنابراین بعید می‌دانم دولتی حاضر باشد چنین هزینه ای را بابت قذافی پرداخت کند. البته پیش بینی این امر بسیار مشکل است. احتمال پناهندگی به ونزوئلا یا زیمبابوه هست اما باز هم بعید می‌دانم این کشورها در مقابل دادگاه بین المللی و شورای امنیت مقاومت کنند.

یعنی دادگاه برگزار می‌شود و قذافی محاکمه خواهد شد؟

اگر دستگیر شود و یا قصد خروج از کشور را داشته باشد، حتما این گونه خواهد شد. اما بسیار مشکل است که بگوییم دستگیر می‌شود یا خیر. ممکن است خودکشی کند یا کشته شود. یا مدت‌ها مانند صدام مخفی شود.

مسئله این است که نمی‌توان به راحتی آینده را پیش بینی کرد. باید درباره شرایط لیبی محتاط بود. چون در آن جا هیچ نیروی مدیریت کننده قوی که بتواند کشور را اداره کند وجود ندارد.

موضع ایران را در قبال تحولات لیبی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وزارت خارجه بیانیه ای صادر کرده و از پیروزی مخالفان استقبال کرده است. رئیس مجلس نیز به همین شکل. اما هنوز خبری درباره به رسمیت شناخته شدن شورای انتقالی لیبی در دست نیست. به رسمیت شناخته شدن شورای انتقالی مسئله ای است که می‌تواند در آینده روابط ایران و لیبی تاثیر گذارد. ایران باید هر چه سریع تر شورای انتقالی لیبی را به رسمیت بشناسد. هر چه زودتر این اقدام انجام پذیرد منافع ملی ما بیشتر تامین خواهد شد.