رقابت با ترکیه یا اختلاف با امریکا

آیا اختلاف میان امریکا و روسیه منجر به ارائه طرح گام به گام لاوروف شده است؟

درباره روابط روسیه و امریکا باید گفت که امریکا و روسیه مدتی است که برسر سپردفاع موشکی اختلافاتی دارند و مجموعه عوامل دیگری هم در  سردی روابط میان دو کشور تاثیرگذار بوده است. حال آنکه ممکن است از مسایل داخلی روسیه باشد تا مسایل مربوط به لیبی و اتفاقاتی که در خاورمیانه در حال وقوع است. این عوامل موضوعاتی بودند که در طی چند ماه اخیر بر روابط روسیه و امریکا تاثیر منفی گذاشتند.

این طرح اخیری که روسیه دررابطه با مسایل هسته‌ای ایران مطرح کرده است، بیشتر نشان می‌دهد که روسیه به دنبال افزایش بازیگری خود در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی است و به نوعی فضایی را برای روسیه ایجاد کند که در آستانه انتخابات نقش بین‌المللی جدیدی را ایفا کند.

در ارتباط با این امر که تا چه اندازه این طرح نتیجه اختلافات روسیه و امریکا است، بعید می‌دانم که طرح گام به گام مربوط به این اختلافات باشد. اما این امر که امریکایی‌ها تا به امروز در قبال این موضوع موضع‌گیری نکردند، موضوعی است که نشان دهنده آن است که امریکایی‌ها علاقه‌مند نیستند تا درباره این طرح صحبت شود تا تبدیل به یک موضوع جهانی شود.

بنابراین انگیزه روسیه از این طرح را چه می‌دانید، آیا یکی از این انگیزه‌ها کمرنگ کردن نقش فعال ترکیه در منطقه و به ویژه با توجه به اختلاف اخیر ایران و ترکیه نیست؟

درباره انگیزه کشور روسیه باید گفت که یکی از آنها پس از تلاش‌هایی که ترکیه داشته و این کشور را تبدیل به یک بازیگر مهم منطقه‌ای کرده، روسیه نیز در این زمینه دوست ندارد که نقش کمرنگی داشته باشد. اگر چه در ماه‌های اخیر بحث روابط ترکیه و ایران در ارتباط با سوریه دچار مشکل شده، اما روس‌ها شاید در کل خیلی مایل نیستند که در مسایل منطقه‌ای از کشورهای دیگر عقب باشند و فضا را برای فعالیت کشور دیگری ایجاد کنند.

تا چه اندازه باید به این طرح خوش‌بین بود؟

این طرح، طرحی نیست که بتواند تغییری در شرایط ایجاد کند، با توجه به اینکه بسیاری از موضوعاتی که مطرح شده به شکلی در گذشته دنبال شده است. به عبارت دیگر در گذشته این مساله مطرح بود که آژانس سوال‌های خود را مطرح کند و ایران هم به آنها پاسخ دهد، تنها موضوع مثبت و جدید این است که در ازای هر پاسخی که از ایران دریافت می‌کنند باید یا از تحریم‌ها علیه ایران کاسته و یا بسته تشویقی برای ایران درنظر گرفته شود. پیش‌فرضی که این در این طرح وجود دارد این است که شاید سوء‌تفاهمی میان ایران و آژانس وجود دارد، درحالیکه پس از چندین سال گفتگو و مذاکره و با توجه به پاسخ‌‌هایی که ایران همیشه به آژانس داده است، بعید به نظر می‌رسد که دیگر سوء تفاهمی میان آنها باشد و بیشتر بحث خواست سیاسی است که غربی‌ها قصد دارند به ایران تحمیل کنند و این امر نیز ربطی به  نوع پاسخ‌های طرف ایرانی ندارد. بدین معنا که غربی‌ها به دنبال این هستند که مقابل فعالیت‌های هسته‌ای ایران را بگیرند و به دنبال رفع اختلاف‌ها و سوء تفاهم‌ها نیستند. به همین دلیل به نظر نمی‌رسد که این طرح بتواند خیلی تاثیری در جریان پرونده هسته‌ای ایران داشته باشد.

اگرچه از طرف ما به عنوان ایران نباید خیلی موضع‌گیری منفی صورت بگیرد. بنابراین چنین طرحی می‌تواند راهی باشد که حسن ظن ایران را نشان دهد و این امر که ایران در هر حال قصد دارد  سوء تفاهم‌ها را از بین ببرد.

در نتیجه می‌توان گفت که فضای سیاسی موجود، تحولات خاورمیانه، اختلافات میان امریکا و روسیه و بحث انتخابات در روسیه موجب شده است که روس‌ها در سطح فضای بین‌المللی با ایتکارعمل‌ها بیشتری وارد شوند و فضا را از آن خود کنند، تا اینکه نتایج عملی از آنها بگیرند.