با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن طرح لاوروف

درحالی که اغلب کارشناسان سیاست خارجی ایران معتقد بودند نباید به طرح پیشنهادی سرگی لاوروف – و هر طرح دیگر - با عجله و بدبینانه پاسخ داد و باید پیشاپیش در مورد آن اندیشید و دست کم منتظر واکنش طرف های مقابل یعنی امریکا و اروپا نشست، ولی محمود احمدی نژاد هم در کمال خونسردی و با ادبیات خاص خود پیشنهاد روسیه یا راه حل گام به گام برای حل مساله اتمی ایران را تلویحا رد و اعلام کرد: "ما گام خود را برداشته ایم و با آژانس همکاری کرده ایم"

احمدی نژاد در پاسخ به پیشنهاد اخیر روسیه گفت: "آنها پیشنهاد همکاری گام به گام ایران در زمینه موضوع هسته ای را مطرح کردند؛ بسیار خب، ما گام خود را برداشته ایم و با آژانس همکاری کرده ایم. حالا شما گام خود را بردارید. بیایید با هم یک برنامه تنظیم کنیم، یک گام شما بردارید، یک گام هم ما."

چهارشنبه هفته گذشته وزیر امور خارجه روسیه، با مطرح کردن "رویکرد گام به گام" درباره پرونده اتمی ایران اعلام کرد که طبق این طرح، ایران در ازای برداشتن هر گام در راستای برآوردن خواست جامعه جهانی در مورد برنامه اتمی خود، از کاهشی متناسب در زمینه تحریم های بین المللی برخوردار می شود.

این طرح هنوز واکنش منفی را از سوی طرف های اروپایی و امریکایی همراه نداشته و گویا طرف های غربی منتظر خارج شدن تهران از سردرگمی ناشی از دریافت این طرح و رسیدن به اجماعی داخلی در پاسخ به پیشنهاد مطروحه هستند. به نظر می رسد تهران به زودی خواهد پذیرفت که یخ روابط تهران و 1+5 و بن بست در مذاکرات هسته ای جز با ارائه پیشنهادهایی از سوی طیف خاکستری جامعه بین الملل یعنی چین و روسیه شکسته نخواهد شد و بنابراین بهتر است این آزمون بی هزینه را نیز از سر بگذراند.

علی اکبر صالحی وزیر خارجه ایران که رفتار و روش های دیپلماتیکش چندان به مذاق رئیس دولت و برخی گروه های اصولگرایان داخل مجلس و بخشی از نهادهای قدرت خوش نمی آید، در تازه ترین اظهارنظر رسمی خود از پیشنهاد هسته‌ای روسیه استقبال کرده و گفته که این طرح نیاز به بررسی دارد و می تواند در مدت زمانی مشخص به عادی سازی روابط ایران و اروپا بینجامد.

صالحی در گفتگو با خبرگزاری ایسنا گفته است: این اقدام روسیه نشان دهنده تلاش مسکو برای گشودن درهاست، اما نیاز است برای بررسی آن ایران به طور رسمی در جریان این پیشنهاد و جزئیاتش قرار گیرد.

او پیش از موضع گیری رئیس دولت علیه این طرح و پس از دیدار با یوکیو آمانو رییس آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز گفته بود: "ایران با قید و شرط هایی آماده مذاکرات تازه درباره‌ برنامه‌ هسته ای خود و همکاری تنگاتنگ با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است." البته او نیز قید و شرط هایی برای این مسئله گذاشته و عنوان کرده بود که "آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید تحقیقات خود را درباره‌ اتهاماتی که برای ساختن بمب اتمی به ایران وارد می‌شود، متوقف کند و مسائل گذشته را حل و فصل شده بداند."

البته به نظر نمی رسد در طرح گام به گام سرگی لاوروف، مسائل و اتهامات گذشته ایران حل و فصل شده باشد. طرح او دایر بر این موضوع است که ایران گام به گام به پرسش های آژانس پاسخ دهد و هر مرحله می تواند با گام مثبت غرب و قطع شاخه ای از تحریم ها همراه شود. اعلام این طرح تازه از سوی روسیه به معنی این نیز هست که دو دور مذاکرات پیشین ایران و 1+5 در تهران و ژنو کاملا به شکست انجامیده و نتیجه ای در بر نداشته و قرار است همه چیز از صفر شروع شود.

اکنون پاسخ آقای صالحی می تواند واجد جنبه های کارشناسانه و دیپلماتیکی باشد که هم لاوروف و هم جامعه بین الملل منتظر شنیدنش بودند. اما مجموعه غرب بر این نکته واقف است که در بحث هسته ای هیچ نقطه ای را نمی تواند به عنوان پایان تصمیم گیری ها و پاسخ نهایی تهران درنظر بگیرد و همچنان می بایست منتظر روزهای آتی و اجماع تصمیم‌گیران سیاست خارجی ایران بنشیند.

پیام هایی که در حال حاضر از سوی تهران روانه غرب می شود مصداق پس زدن با دست و پیش کشیدن با پاست. درواقع حتی اظهارات محمود احمدی نژاد را هم نمی توان رد کامل پیشنهاد لاوروف تلقی کرد و ناز و عشوه ای ظریف در آن مستتر است. باید منتظر نشست و دید آیا تهران به راه حل لاوروف برای یک همکاری تازه و به قصد شکست یخ های میان تهران و اروپا و کاستن از فشار تحریم ها اعتماد می کند یا خیر.