توقف مذاکرات به نفع ما نیست

این طرح را باید در چارچوب کنش های سوریه درعرصه بین المللی و همینطور نقشی که این کشور در پرونده هسته ای ایران ایفا می‌کند ارزیابی کرد. روسیه تلاش می‌کند که جایگاه خود را در سطح بین الملل ارتقاء دهد و در مسائل عمده بین المللی نقش ایفا کند. هرچند گاه با تاخیر وارد مسائل بین المللی می‌شود، مثل مسائل خاورمیانه ولی تلاش می‌کند نقش مستقلی از خود ارائه کند. بنابراین در پرونده هسته ای ایران هم چین و روسیه دارای نقش مستقلی هستند. با این تفاوت که چین چندان به تحرک در عرصه سیاست خارجی علاقه مند نیست و بیشتر توجه خود را به گسترش منافع اقتصادی خود در کشورهای دیگر معطوف کرده است. ولی روسیه هرچند نه به صورت پیوسته ولی به شکل متناوب در مسائل بین المللی وارد می‌شود و تعاملش هم با آمریکا مجموعا در قالب یک روند تعامل و تقابل تعریف می‌شود. گاهی وجهه تعامل افزایش پیدا می‌کند و گاهی هم وجهه تقابل بین دو کشور پررنگ می‌شود. به نظر من در پرونده هسته ای ایران هم روسیه چنین نقشی را ایفا کرده است. یعنی  گاهی ایران را شریک خود تلقی کرده است و با ایران همکاری هایی ترتیب داده است و گاهی هم در قالب پرونده هسته ای ایران به تعامل و گاهی هم تقابل با آمریکا پرداخته است. اما وقتی وارد تقابل شده است، مقاومت محدودی نشان داده است به همین دلیل هیچ گاه وارد عرصه وتو کردن قطعنامه ها علیه ایران نشده است. هرچند در نهایت سعی کرده است که قطعنامه ها را تعدیل کند اما همیشه در تصویب قطعنامه ها علیه ایران با غرب همراهی کرده است.

شاید این طرح این را به ذهن متبادر می‌کند که این طرح همان روند شکست خورده سابق یعنی مدالیته است که در گذشته مطرح بود. اما شاید بتوان گقت که این طرح دارای دو ویژگی است. یکی این که بن بستی را که در مذاکرات ایجاد شده برطرف می‌کند و پیشنهادی برای ورود به مذاکرات طرح می‌کند. دوم این که تعریف می‌کند که اگر سوالاتی نزد آژانس هست، از سوالات ساده شروع کند و باطرح سوالات ساده و پاسخ گرفتن آنها برخی از تحریم ها حذف شود و بسته های تشویقی برای ایران تعریف شود.  

در مورد دلیل ارائه این طرح از سوی روسیه باید به روابط روسیه و آمریکا توجه کرد. روابط روسیه و آمریکا در حال بازتعریف است و دوره شیرین سه ساله ای که با انتخاب مدوودف و اوباما در روابط دو کشور شروع شده بود با دستاوردهای نسبی طی شده است. الان دوره ای است که برخی مناقشات و اختلاف نظرها بین دو کشور بروز کرده است. به راحتی می‌توان از لحن تند پوتین در اظهار نظر نسبت به آمریکا این را حس کرد. طبیعتا پرونده هسته ای ایران یکی از دستور کارهای دائمی‌مذاکرات آمریکا و روسیه است که روسیه بهره برداری های خود را از این موضوع در چارچوب منافع ملی خود می‌کند. بنابراین طبیعی است که در روند فشارهای آمریکا به روسیه برای همراهی در پرونده هسته ای ایران با آمریکا و مقاومت نسبی روسیه، این کشور طرحی را ارائه کرده که بتواند به شکلی هم که هم منافع ایران در آن تامین شود و هم همراهی روسیه با غرب و آژانس بین المللی انرژی اتمی‌لحاظ شود. چرا که روسیه در پرونده هسته ای ایران خود را به تبعیت از مصوبات بین المللی مقید می‌داند.  با این حال من تصور می‌کنم اتفاق خاصی نخواهد افتاد.  این که تلقی بشود که این طرح توافقی بین روسیه و آمریکا است چندان درست نیست. چرا که در یک ساله آینده روسیه و آمریکا با انتخابات درگیر هستند و روابط دو کشور تا تعیین روسای جمهور جدید دو کشور می‌ماند.

با این وجود این طرح پیشنهادی است برای خروج از بحران و آغاز مذاکرات. چیزی که روسیه در نظر دارد لغو برخی از تحریم ها است ولی این که این طرح تا چه حد واقع بینانه است مسئله ای است که در اصل طرح باید دیده شود. بنابراین برای این که نظر نهایی ایران اعلام شود این طرح باید به شکل شفافی ارائه شود. چرا که برداشت ایران این است که رفتارهای غرب بیشتر سیاسی تا حقوقی است و برخی از این مراحل و گام هایی که در این طرح دیده شده، پیش از این طی شده است.در نهایت باید گفت این طرح باید به شکل شفافی عرضه شود تا ایران بتواند به آن پاسخ دهد.

جمهوری اسلامی‌ایران دیپلماسی فعالی را در این زمینه حفظ خواهد کرد و مذاکرات را با طرفهای مذاکرات اعم از اروپا و آژانس مفید می‌داند. قطعا توقف این مذاکرات به نفع ما نیست. با این وجود همه تلاش باید صورت گیرد که این رویکرد سیاسی که در مورد پرونده هسته ای ایران غلبه دارد کنار زده شود و با حاکم شدن یک نگاه حقوقی حقوق ایران را به رسمیت شناخته شود و بر اساس آن مذاکرات ادامه یابد.