اعراب خلیج فارس تحت فشار ایران و ترکیه

دیپلماسی ایرانی: کشورهای حاشیه خلیج فارس همچنان از بابت ایران احساس ناامنی می‌کنند. البته نباید فراموش کنیم که در طول تاریخ کشورهای این منطقه همواره از ایران واهمه داشته‌اند که این ترس پس از انقلاب اسلامی ایران بیشتر شده است. در تحولات اخیر بحرین، روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس باز هم وخیم‌تر شد که در حقیقت می‌توان گفت که اوج روزهای بحبرانی خود را می‌گذراند. ولی گویا این فقط ایران نیست که کشورهای عرب این منطقه از آن واهمه دارند، ترکیه که روز به روز حضور موثرش در تحولات خاورمیانه پررنگ‌‌تر می‌شود نیز باعث نگرانی اعراب شده است.

روزنامه الشرق الاوسط، در یادداشتی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: پس از تحولات بحرین مواضع ایران در برابر امنیت خلیج فارس بیش از پیش نمایان شد. پس از آن که ایران در بحرین در کنار مخالفان حکومت حاکم بر این کشور ایستاد و ورود نیروهای نظامی شورای همکاری موسوم به سپر دفاع جزیره را به خاک بحرین محکوم کرد و از سوی دیگر کویت اعلام کرد که یک گروه تجسسی وابسته به ایران را کشف کرده، اعراب شورای همکاری بیش از پیش از بابت ایران احساس نگرانی کردند. این نگرانی چیز پنهانی نیست. دکتر محمد صباح سالم الصباح، وزیر امور خارجه کویت در حاشیه نشست اجلاس به خبرنگاران گفت: «متاسفانه کویت از لحاظ سیاسی، اقتصادی و نظامی در معرض توطئه‌ای است که متاسفانه توطئه از سوی کشوری است که کویت همواره چیزی جز خیر و برادری در حق آن نکرده است.» وی در ادامه ضمن گلایه از ایران می‌گوید که وقتی که کشورهای مختلف دنیا خواستار حمله نظامی به ایران بودند، کویت همواره هر گونه عملیات نظامی را از خاک خود علیه ایران رد می‌کرده و حتی می‌گفته که حاضر نیست حریم هوایی‌اش برای حمله به ایران مورد استفاده قرار گیرد.

در ادامه این یادداشت نویسنده به تحولات مردمی عربستان که پس از تحولات مردمی بحرین رخ داد نیز به ایران اتهاماتی می‌زند و مدعی می‌شود: تظاهراتی که در قطیف عربستان رخ داد نیز ظاهرا به نوعی به ایران وابسته بوده است. این مسائل نشان می‌دهد که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دیگر به ایران به چشم یک کشور دوست نگاه نمی‌کنند و فکر می‌کنند که نمی‌توانند بر سر دوستی با ایران حساب کنند.

نویسنده یادداشت سپس می‌نویسد: تحولاتی که در جامعه عربی رخ داد باعث شد تا خلائی در نبود قدرت تصمیم‌گیر برای منطقه به وجود آید. ظاهرا ایران توانسته از این فرصت نهایت استفاده را برده و در سایه آن به فکر گسترش نفوذ خود در خاورمیانه بیفتد. این روزها رهبران ایرانی بی‌محابا کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را تهدید می‌کنند و گمان می‌کنند که از این طریق می‌توانند منطقه را به اختیار خود در آورند. حالا نتیجه این شده است که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ایران را یک تهدید به حساب می‌آورند.  

در این یادداشت سپس به مواضع ترکیه پرداخته شده و آمده است: در برابر مواضع ایران ترکیه دیگر کشور اسلامی ایستاده که می‌بینیم سیاستی عکس سیاست‌های ایران اتخاذ کرده است. ترکیه خرابکاری‌های بحرین را محکوم کرد و خود در کنار شورای همکاری خلیج فارس ایستاد. به گونه‌ای که رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر ترکیه ایران را در برابر اتخاذ هر گونه تصمیم حساب‌نشده‌ای علیه بحرین برحذر داشت و حتی هشدار داد که نیروهای ترکیه حاضر است در کنار کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در برابر هر گونه تهدید خارجی بایستد. احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در سفرش به بحرین گفت: «ترکیه نمونه خوبی برای زندگی مسالمت‌آمیز سنی و شیعی است. ثبات بحرین و منطقه به طور کلی برای ترکیه اهمیت حیاتی دارد.» وی همچنین گفت: «زندگی مسالمت‌آمیز سنی‌ها در کنار شیعیان در بحرین و منطقه برای ترکیه بسیار مهم است. همگی باید به فرهنگ زندگی مسالمت‌آمیز به جای خفقان طایفه‌ای باشیم. دین عامل توحید است نه دو دستگی اگرچه اختلافات سیاسی شامل همه می‌شود.»

در ادامه نویسنده می‌نویسد: به هیچ وجه فراموش نمی‌کنیم که رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه در 29 ژانویه چگونه به اظهارات شیمون پرز، رئیس جمهوری اسرائیل بر سر غزه پاسخ داد و اجازه نداد که او علیه فلسطینیان ادعاهای واهی خود را مطرح کند. در این شکی نیست که ترکیه در منطقه مصالحی دارد و مواضعش نیز بر اساس مصالح خاصی است. اما مواضعش به خوبی نشان می‌دهد که به دنبال دشمنی و ستیز با کشورهای عرب منطقه خلیج فارس نیست و بر خلاف ایران که تلاش می‌کند در بسیاری مواقع اعراب را حتی مورد تهدید نظامی قرار دهد تا کنون تهدیدی برای کشورهای عربی نبوده است.

نویسنده در نهایت می‌نویسد: هر گونه تلاشی از سوی ایران برای تغییر وضعیت منطقه خلیج فارس به مرحله نظامی بی‌شک به نفع ایران نخواهد بود. اگر چه ایران توانسته در برخی موارد پیشرفت‌هایی در نفوذ منطقه‌ای خود کسب کند و از طریق عراق و لبنان توانسته دستاوردهای بسیاری به دست آورد ولی باید بداند که مواضع کشورهای منطقه کاملا متفاوت است، منطقه خلیج فارس با ظرفیت‌های استراتژیک بین‌المللی‌اش مصالح بسیاری برای کشورهای این منطقه دارد و هر گونه اقدامی در آن می‌تواند هزینه‌های بسیاری در برداشته باشد. با این حال ما نمی‌دانیم استراتژی ایران در برابر این تحولات چیست. در روزهای آینده شاید اطلاعات تازه‌ای در این زمینه به دست آید.