پایان کنفرانس دو روزه دیپلماسی پیشگیرانه در ترکمنستان
عشق‌آباد ؛ میزبان دائم سازمان ملل در آسیای مرکزی
به مناسبت افتتاح مرکز منطقه‌ای «دیپلماسی پیشگیرانه» توسط سازمان ملل متحد، در عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان، کنفرانسی تحت عنوان «دیپلماسی پیشگیرانه و همکاری‌های بین‌المللی» با حضور سران پنج کشور منطقه آسیای مرکزی و مهمانان بلند پایه از نهادهای بین‌المللی و شایر کشورها، از جمله وزیر امور خارجه ایران در این شهر برگزار شد.
در جریان این کنفرانس دو روزه که دوشنبه، همزمان با افتتاح رسمی مرکز منطقه‌ای سازمان ملل با پیام ویژه بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل آغاز شد، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران، در سخنرانی خود مداخله ابرقدرت‌ها در امور داخلی دیگر کشورها را عامل اصلی کاهش امنیت در سطح بین‌المللی توصیف کرد و گفت: «مداخله ابرقدرت‌ها در امور داخلی دیگر کشورها و ممانعت از تحقق فعالیت‌ها و تلاش‌های آن‌ها برای به دست آوردن حقوق مشروعشان عوامل اصلی فقدان امنیت در جهان هستند.»
سازمان ملل متحد که این مرکز را با هدف ایجاد امنیت در منطقه آسیای مرکزی تاسیس کرده است اصل عدم مداخله در امور داخلی پنج کشور عضو را از رئوس سیاست‌های مرکز برای دستیابی به این هدف قرار داده است.
متکى همچنین در ادامه سخنان‌اش ضمن استقبال از تصحيح سياست برخى کشورها در موضوع هسته‌اى ایران (که به طور غیر مستقیم به گزارش متناقض دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا اشاره داشت) از دیدگاه ایران درباره اهمیت دیپلماسی پیشگیرانه گفت: «دیپلماسی پیشگیرانه به معنای تقویت نقش سازمان ملل متحد، پیشگیری از توصل به زور، و اجتناب از اقدامات یک جانبه و در مقابل حل مشکلات جهانی از طریق مشارکت تمام اعضای جامعه جهانی است.»
در این مراسم پیام ویژه بان کی‌مون نیز توسط لین پاسکوی، معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل که به عشق‌آباد سفر کرده بود، قرائت شد. دبیر کل سازمان ملل در این پیام با اشاره به تحولات جهانی، دیپلماسی پیشگیرانه را یک ضرورت توصیف کرده تا یک گزینه و ابراز امیدواری کرده است تا تاسیس این مرکز در عشق‌آباد پیامدهای قابل توجهی در زمینه کاهش تهدیدها احتمالی جامعه بشری داشته باشد؛ تهدیدهایی از درگیری‌های مرزی گرفته تا قاچاق مواد مخدر، تروریسم، و تخریب محیط زیست.
او همچنین در این پیام گفته است: «همان طور که همه ما خوب می‌دانیم، هزینه‌هایی که در پی درگیری‌های خشونت‌آمیز بر کشورها تحمیل می‌شود بسیار سنگین است ... انسان‌ها بیهوده قربانی می‌شوند، ساختار اقتصاد ویران می‌شود، و امیدها برای توسعه و پیشرفت به یاس تبدیل می‌شوند. بنابراین حل مناقشات پیش از آن که به درگیری بیانجامند یکی از هوشمندانه‌ترین شیوه‌های سرمایه‌گذاری است که پیش‌روی ما قرار دارد.»
مرکز جدید سازمان ملل در عشق‌آباد که با نام اختصاری UNRCCA شناخته می‌شود، (United Nations Regional Centre for Central Asia) با هدف کمک به دولت‌های ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، ازبکستان، و تاجیکستان تاسیس شده است تا با ایجاد گفت و گوی مداوم بین آن‌ها به ظرفیت سازی برای حل صلح‌آمیز مناقشات احتمالی در منطقه بپردازد.
قربانقلی بردی محمداف، رییس جمهور ترکمنستان که ظاهراً مانند سایر ترکمن‌ها از انتخاب عشق‌آباد به عنوان مقر این دفتر سازمان ملل خشنود بود، در مراسم افتتاح مرکز و آغاز کنفرانس با اشاره به تلاش‌های کشورهای آسیای مرکزی طی 16 سال استقلال برای تثبیت استقلال، توسعه اقتصاد، و گسترش همکاری‌ها با دیگر کشورهای دنیا گفت: «با وجود این تلاش‌ها منطقه آسیای مرکزی هنوز در برابر تهدیدهایی مانند قاچاق مواد مخدر، جنایات سازمان‌دهی شده، افراطی گرایی مذهبی و تروریسم آسیب‌پذیر است.»
او در ادامه از نقش موثر این مرکز در پیشگیری از مناقشات و بحران‌های منطقه‌ای، و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، ارتباطات و تقسیم و بهره‌برداری از منابع آب در منطقه ابراز اطمینان کرد. کمبود آب یکی از مشکلات اصلی کشورهای آسیای مرکزی به شمار می‌رود.
بردی محمداف همچنین تاسیس این مرکز را نشانه‌ای از انگیزه قوی جامعه بین‌الملل برای تضمین صلح، امنیت، و ثبات در این منطقه توصیف کرد. به نظر می‌رسد وجود معادن معدنی غنی و دست نخورده در کشورهای آسیای مرکزی، موقعیت ژئوپولیتیک آن‌ها در نزدیکی به چین و روسیه، و همچنین ذخایر سرشار انرژی در برخی از این کشورها مانند قزاقستان، جامعه جهانی را نسبت به آینده ثبات سیاسی در این منطقه نگران کرده است. این نگرانی البته با توجه به نوپا بودن حکومت‌های این منطقه تشدید شده است.
اما در حاشیه این کنفرانس، وزیر امور خارجه ایران که صبح دوشنبه وارد عشق‌آباد شده بود در جلسات جداگانه‌ای با بردی‌محمداف، رییس جمهور کشور میزبان، و ولاديمير نوراف، وزير امور خارجه ازبکستان دیدار و گفت و گو کرد.
در دیدار بردی‌محمداف و متکی، رییس جمهور ترکمنستان گفت ايران همسايه‌خردمندى براى کشورش بوده و به‌همين دليل عشق‌آباد احترام خاصى براى اين کشور قايل است. او همچنین با اشاره به امنیت مرزهای کشور متبوع‌اش با ایران در مقایسه با سایر همسایه‌های این کشور، تصريح کرد که ايران همواره خواهان پيشرفت همسايگان خود بوده است. رییس جمهور ترکمنستان همچنین موضع ایران را در برابر کشورهای آسیای مرکزی موضعی برادرانه توصیف کرد.
متکی نیز در این دیدار بر آمادگى تهران جهت گسترش روابط همه جانبه بويژه در بخش‌هاى تجارى و اقتصادى تاکيد و تصريح کرد که ظرفيت‌هاى زيادى براى توسعه روابط دوجانبه وجود دارد. در اين ديدار همچنين بر موضوع همکارى‌ها در بخش نفت و گاز، افزايش همکارى‌ها در حوزه حمل و نقل، ترانزيت کالا و توسعه خط ريلى و همچنين همکارى‌هاى مشترک ساختمانى تاکيد شد و قرار شد هیات‌های کارشناسی از دو کشور برای بررسی شیوه‌های ممکن برای توسعه همکاری‌ها در این زمینه به زودی تشکیل و فعال شوند.
متکى همچنین در ديدار وزير امور خارجه ازبکستان گفت: «اراده جدی مقام‌هاى دو کشور در ايجاد تسهيلات براى گسترش روابط، موجب افزايش سطح روابط به ميزان چند برابر خواهد شد.»
وزير امور خارجه ازبکستان نيز با اشاره به اهميت روابط با ايران، گفت: «با توجه به نقش مثبت و سازنده ايران در عرصه‌هاى منطقه‌اى و بين‌المللى، خواهان گسترش هر چه بيشتر روابط هستيم.» نوراف افزود: «حمل و نقل و ترانزيت کالا از طريق بنادر ايران براى ما اهميت زيادى دارد و آماده‌ايم براى رفع برخى موانع گسترش همکاری‌ها در این زمینه با تشکيل کميته‌هاى فنى از دو کشور بکوشیم.»
از دیگر نکات جالب توجه در حاشیه این کنفرانس استقبال مقامات ترکمنستان از گسترش همکاری‌ها با تاجیسکتان بود. امام علی رحمان که برای شرکت در مراسم گشایش مرکز سازمان ملل به ترکمنستان سفر کرده بود به عنوان برجسته‌ترین میهمان عشق‌آباد، به رسم ترکمن‌ها یک اسب اصیل ترکمن هدیه گرفت.
نظر شما :