نگرانى زنان افغان از معامله دولت با طالبان

ديپلماسى ايرانى: چندى پيش در خبرها به نقل از وزیر معارف افغانستان آمده بود که طالبان از مخالفت با تحصیل دختران و موجودیت مدارس دخترانه دست کشیده است. فاروق وردک اين سخنان را در جريان اجلاسى که در لندن برگزار مى شد اعلام کرد . متعاقب آن اين سوال از ذهن گذشت که آيا به راستى از این پس طالبان با آموزش دختران در مکاتب و مدارس مخالفت نخواهد کرد؟

طالبان در زمان حاکمیت خود مکاتب دخترانه را بسته بودند و پس از آن هم بارها مدارس دختران و پسران را به آتش می کشیدند. خشم و نفرت طالبان از مدارس و دانشگاه هايى که محل ترويج علوم غربى و تحصيل دختران و زنان به شمار مى آمد موجب آن شد تا طى 10 سال گذشته، صدها مدرسه در افغانستان به دلایل امنیتی بسته شود.

يکى از مهم ترين تغييراتى که پس از حمله امريکا به افغانستان و سرنگونى طالبان در اين کشور پديد آمد، به حوزه زنان بازمى گردد. پايگاه قوى سنت مردسالارانه و برداشت هاى بسته و ايدئولوژيک از مذهب همواره زنان افغان را در موقعيتى نازل و فرودستانه قرار مى داد و تحقير و تخفيف تاريخى آنها را تداوم مى بخشيد.

بعد از روى کار آمدن دولت جديد و کنار رفتن ديدگاه هاى دگم و افراطى از نگرش هاى دينى حاکميت، فضا براى فعاليت زنان در حوزه هاى اجتماعى و فرهنگى و همچنين سياسى فراهم شد و زنان - بويژه نخبگان و تحصيل کردگان - وارد رقابت هاى سياسى در پارلمان، تدريس در دانشگاه ها و مدارس، مديريت در سطوح مختلف و ساير فعاليت هاى مدنى و اجتماعى شدند.

اگرچه همچنان خشونت عليه زنان و چنبره زدن نگرش هاى سنتى و متعصبانه در اغلب نقاط افغانستان مشاهده مى شود و نبرد ميان جنبش هاى متجدد آزادى خواه و پايگاه هاى سنتى را تداوم مى بخشد، اما از اين واقعيت نمى توان گذشت که زنان و موقعيت اجتماعى آنها در افغانستان امروز تفاوت هاى فراوانى با گذشته دارد.

امروز جمعى از فعالان حقوق اجتماعى زنان و حاميان جريانات آزادى خواه روز هشتم مارس را که از سوى سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانى زن نامگذارى شده است، گرامى داشته اند و تجمعاتى آزادانه را در دفاع از حقوق زنان و رفع زمينه هاى خشونت و افراط در جامعه برگزار کرده اند.

کابل در اين روز شاهد تظاهراتى متشکل از صدها زن بوده که خواستار تامین عدالت در کشور و افزایش پست‌های وزارتى و کرسى هاى پارلمان برای زنان شده اند. اين مسئله نشان دهنده آن است که زنان نوانديش و فعال در حوزه عمومى، به تحولات ده ساله اخير قانع نيستند و آن را ناکافى توصيف مى کنند. اين قشر از زنان خواستار بهره مندى افزون ترى از مشارکت سياسى و حضور در بدنه دولت و مجلس کشورشان هستند.

در این راهپیمایی که از سوى نهادهاى مدنى فعال در افغانستان چون کمیسیون مستقل حقوق بشر، دانشگاه کابل و ساير نهادهاى فعال برگزار شده بود، تجمع کنندگان ضمن محکوم کردن خشونت‌ها علیه زنان، شعارهايى با محورهاى اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر زبان داشتند و از "عدالت بدون برابری" شکوه سر دادند. آنها از برابرى حقوق زن و مرد در جامعه و خانواده سخن مى گويند.

زنان شرکت‌کننده در اين راهپيمايى همچنين خواهان محاکمه عاملان سنگسار زنان در ولایات بادغیس، قندوز و تخار شدند. از ديگر تقاضاهايى که در اين تجمع مطرح شد، اجراى قوانين انسانى و اسلامى مربوط به زنان و پايبندى دولت به تمام تعهدات ملی و بین‌المللی بود.

در حالى که زنان در افغانستان همچنان با معضل فرهنگى و ريشه اى مردسالارانه دست و پنجه نرم مى کنند، از دولت کشورشان خواسته اند تا دستاوردهاى بدست آمده در ده سال گذشته را فداى معامله‌های سیاسی نکند. کنايه آنها به حرف و حديث هاى پيرامون مذاکرات احتمالى دولت با طالبان برمى گردد که زنان متجدد و نوگراى افغان را نگران کرده است؛ نگرانى از عملکرد سیاسی دولت در مذاکره با طالبان و احتمال سهم دادن به آنها در فرايند سازش و مذاکره. اين مسئله با توجه به نگرش هاى بنيادگرايانه و ضدمدرن طالبان مى تواند روند رو به رشد پيشرفت زنان را دچار اختلال کند. نگرانی اين گروه از زنان این است که دولت کشورشان برای دست‌یابی به صلح و تفاهم با طالبان، حقوق و آزادى هاى زنان را ناديده بگيرد و تنها به دغدغه هاى سياسى بالادستانه بينديشد و در توجه به حقوق عمومى کوتاهى کند.