تحريم هوايى چقدر قذافى را مى‌ترساند؟
ديپلماسى ايرانى: خشونتى که در ليبى شاهديم در نوع خود بى‌نظير است. براى نخستين بار در انقلاب‌هاى مردمى شاهد حضور جنگنده براى حمله به تظاهرکنندگان هستيم. البته معمر قذافى در سرکوب مردم با استفاده از جنگنده تنها نيست. پيش از او صدام حسين ديکتاتور عراق نيز براى سرکوب تظاهرات از جنگنده استفاده کرده بود. در انتفاضه 1991 صدام حسين نيز براى سرکوب مردم تظاهرکننده جنگنده‌هايش را به شمال و جنوب عراق گسيل داشت که قتل عام گسترده‌اى را موجب شد. با گذشت نزديک به 20 سال از آن تاريخ، هنوز مشخص نيست که آمار کشته شدگان آن سرکوب چقدر بوده است. برخى آمار آن را تا 500 هزار نفر نيز اعلام کرده‌اند. سرکوبى که در آن شيعيان در جنوب و کردها در شمال هدف قرار گرفتند و در نهايت به منع هوايى عراق انجاميد.
در ليبى نيز معمر قذافى نيز از همين شيوه استفاده کرده است. قذافى هنگامى که تظاهرات به طرابلس رسيد و تظاهرکنندگان به سمت مقر او به حرکت در آمدند دستور به پرواز جنگنده‌ها داد تا تظاهرکنندگان را بمباران کنند. هم‌زمان شمارى از جنگنده‌ها به سمت بنغازى، دومين شهر بزرگ ليبى پرواز کردند و در آن جا نيز تظاهرکنندگان را به خاک و خون کشيدند. قذافى مى‌خواهد ثابت کند در سبعيت حتى مىتواند از صدام پيش بيفتد. همان طور که گفته کسى که او را دوست ندارد مستحق حيات نيست.
در اين جا هم غرب به اين سمت رفته که براى متوقف ساختن خشونت‌هاى بى‌پايان و غير قابل توصيف قذافى تحريم‌هايى را اعمال کند. بخشى از اين تحريم به اعمال حريم هوايى عليه ليبى باز مى‌گردد. البته ليبى با اين تحريم غريبه نيست. معمر قذافى از سال 1988 تا 2006 به واسطه تحريم‌هاى ايالات متحده عليه رژيمش اين تحريم‌ها را تحمل کرده بود. زمانى که مشخص شد در بسيارى از فعاليت‌هاى تروريستى از جمله سقوط هواپيماى پان امريکن در لاکربى اسکاتلند دست داشته است. در آن موقع از قدرت معمر قذافى در سرکوب جنبش‌هاى سياسى داخل کشور نه تنها کاسته نشد بلکه ديکتاتور ليبى ياد گرفت که در نبود حق پرواز بر فراز ليبى چگونه مىتواند بيشترين بهره را ببرد، از قدرتش کاسته نشود و مخالفان را سرکوب کند. در حال حاضر هم اعمال حريم هوايى شايد بتواند جلوى بسيارى از حرکت‌هاى خشن معمر قذافى را بگيرد ولى پيش‌بينى نمى‌شود که از لحاظ روانى تاثيرى بر او بگذارد. مردمى که 42 سال عمر حکومتش را در تنش، ايجاد تنش و نبرد با مخالفين و دشمنان خود خواسته گذرانده ديگر خوب بلد است که با تحريم هوايى هم ترسى به دل راه ندهد. همان طور که صدام حسين 12 سال بر کشورش در سايه تحريم و تحريم هوايى حکومت کرد و در تمامى اين دوره نه تنها به نفع مردم کارى از پيش نبرد بلکه فقط مشت آهنين به آنها نشان داد. در حال حاضر هم صدام حسين مىتواند الگوى خوبى براى معمر قذافى باشد. بى‌شک هدف قذافى نيز همانند صدام اين است که ثابت کند تا آخرين لحظه مقاومت خواهد کرد و تنها راه کنار گذاشتنش از قدرت جنگ است و لاغير و براى اين کار حتى حاضر است کشور را به جنگ داخلى بکشاند.
با اين حال پيش‌بينى مى‌شود تا آخر اين هفته تحريم هوايى ليبى اعمال شود. اتحاديه اروپا اعلام کرده است که تحريم هوايى ليبى تا پنج‌شنبه اعمال مى‌شود. آندرسن فوگ راسموسن، دبير کل سازمان آتلانتيک شمالى، ناتو در گفتگو با سى‌ان‌ان گفت: «ناتو براى هر گونه وقايع احتمالى در مورد ليبى خود را آماده کرده است. اعمال منطقه ممنوعه پرواز نيز مطرح است. البته به شرطى که شوراى امنيت سازمان ملل متحد آن را به تصويب برساند.»
راسموسن درباره زمان احتمالى اعمال جدول زمانى براى اعمال تحريم هوايى عليه ليبى گفت: «زمانى را نمى‌توان تعيين کرد. البته برخى از کشورهاى عضو ناتو در اين زمينه گام‌هايى برداشته‌اند اما براى رسيدن به اين هدف راه زيادى در پيش است.»
اين در حالى است که بريتانيا، ايتاليا و فرانسه بر لزوم اعمال تحريم هوايى براى ليبى اعلام آمادگى کرده‌اند. ايتاليا حتى به صورت يک‌طرفه قرارداد امنيتى خود با ليبى را فسخ کرده و گفته است که آمادگى دارد براى اعمال تحريم هوايى عليه ليبى وارد عمل شود. نيکولا سارکوزى، رئيس جمهورى فرانسه نيز از اتحاديه اروپا و ناتو خواسته است که براى اعمال تحريم هوايى عليه ليبى وارد عمل شوند. وى گفته است که فرانسه آمادگى دارد، هر موقع که لازم باشد تحريم هوايى عليه ليبى را به اجرا بگذارد.
پيش از اين رابرت گيتس، وزير دفاع ايالات متحده امريکا اعلام کرده بود که فرانسه و ايتاليا بهترين گزينه براى اعمال حريم هوايى عليه ليبى هستند. بى‌شک امريکا به عنوان کشورى که داعيه آزادى‌خواهى در دنيا را دارد در اعمال اين تحريم نقشى به سزا ايفا مى‌کند. امريکا به رغم اين که در روزهاى اول مواضع شفافى اتخاذ نکرد، اکنون حتى يک گام هم رو به جلو گذاشته و گزينه نظامى را مطرح کرده است. بريتانيا با استفاده از گزينه نظامى با اعلام اين که توسل به گزينه نظامى دور از ذهن نيست، به نوعى موافقت خود را با حمله اعلام کرده است.
اين همه، در حالى است که هنوز مشخص نيست اعمال تحريم هوايى بر فراز ليبى چقدر مىتواند براى جنبش مدنى اين کشور مفيد باشد. چرا که استفاده از جنگنده براى حمله به تظاهرکنندگان يکى از ابزارهاى معمر قذافى براى سرکوب مخالفان يا بهتر است بگوييم ملت مخالف ليبى بوده است. قذافى با استفاده از هواپيما مزدور نيز به کشور مى‌آورده است. مزدورهايى که عمدتا از کشورهاى بلوک شرق اروپا به خصوص رومانى، اوکراين، بلغارستان، صربستان و کرواسى و از افريقا عمدتا از کشورهاى تونس، الجزاير، مالى، چاد، سودان و نيجريه به ليبى منتقل شده‌اند. عمده اين افراد از خاک ايتاليا توسط هواپيما به کشور منتقل مى‌شدند. حالا مسئله اين است که در صورت توقف حريم هوايى اين افراد از راه زمينى و دريايى نيز مى‌توانند به ليبى منتقل شوند. عمده کشورهاى افريقايى همسايه ليبى از امنيت مرزى برخوردار نيستند و پايتخت‌ها به سراسر مرزها تسلط ندارند، اين موضوع مىتواند به قذافى کمک کند که همچنان مزدوران خود را به ليبى منتقل کند. پرسش اين است که تحريم هوايى چه کمکى در اين زمينه مىتواند به معترضان ليبايى کند.
نظر شما :