سرنوشت امام موسی صدر: انتظارها از سفیر لیبی در تهران

دیپلماسی ایرانی: اموج انقلاب‌های عالم عربی به لیبی رسیده و رژیم قدافی را به سرعت به کام خود می‌کشد. سقوط حکومت لیبی، به زودی اسرار و رازهای بسیاری را که بیش از چهل سال در اعماق تاریکخانه‌های رژیم قدافی محبوس و پنهان بوده است، از پرده برون خواهد انداخت.

در این میان، تحولات سریع در این کشور باعث شده است که پس از گذشت بیش از 30 سال، موضوع ناپدید شدن امام موسی صدر، در سفر وی به لیبی، در صدر توجهات قرار گرفته و احساسی نو نزد خانواده و در میان علاقمندان موسی صدر به وجود آید که ساعت صفر برای روشن شدن حقایق ناپدید شدن این رهبر شیعان لبنان و کشف سرنوشت او بسیار نزدیک شده است.

قاعدتا به جز قذافی، تنها تعداد انگشت شماری در کادر رهبری لیبی وجود دارند که از جزئیات ناپدید شدن موسی صدر اطلاع دارند. یکی از این افراد می‌تواند، سعد مجبر سفیر لیبی در تهران باشد. سعد مجبر همواره از چهره‌های کلیدی نظام لیبی و مورد اعتماد معمر قذافی بوده است. مناصب کلیدی وی در سال‌های طولانی حکومت لیبی، از جمله در سمت مشاور رهبر لیبی و معاونت وزیر خارجه و همچنین بر عهده داشتن سفارت کشورهای مهم مانند فرانسه و الجزایر نشان دهنده میزان نفوذ وی در دایره کوچک تصمیم گیری در جماهیری لیبی است.

پس از انقلاب اسلامی در سال 1357، به واسطه اهمیت خاص ایران و توجه ویژه سرهنگ قذافی به انقلاب اسلامی، وی سعد مجبر را که دانش آموخته دانشگاه آمریکایی بیروت است، به عنوان نخستین سفیر لیبی در تهران برگزید. در آن روزها، لیبی جز معدود کشورهای عربی بود که از انقلابیون ایران دفاع می‌کرد.

در جریان جنگ ایران و عراق، قذافی علیه صدام موضع گیری کرد و کمک‌های تسلیحاتی آن در مقاطعی برای جمهوری اسلامی حیاتی بود. هر چند پرونده ناپدید شدن موسی صدر، مانع مهمی در برابر تعمیق روابط تهران- طرابلس بود، اما به دلیل شرایط خاص دهه نخست انقلاب و جنگ، روابط طرابلس و تهران گسترش یافت و البته سعد مجبر توانست نقش ویژه ای در استحکام پیوندهای دو کشور ایفا کند.

اکنون که رژیم قذافی به پایان خط رسیده است، بسیاری از مقامات لیبیایی و دیپلمات‌های این کشور در سراسر دنیا از مقام خود کنار گرفته‌اند تا خود را از جنایت غیرقابل وصف قذافی علیه مردم بی دفاع لیبی مبری سازند.

طبیعتا در این بین، بسیاری نگاه‌ها متوجه سفیر کنونی لیبی در تهران است که آیا او تا آخرین لحظه به رهبر لیبی وفادار خواهد ماند یا آنکه راهی مشابه سفرا و دیپلمات‌های لیبیایی تغییر بیعت داده در پیش خواهد گرفت.

سعد مجبر به دلیل سابقه طولانی سال‌های سفارتش در ایران از حساسیت ایرانی‌ها و میزان عواطف طرفدارن امام موسی صدر درباره پرونده دردناک ناپدید شدن وی که بیش از سه دهه ادامه داشته، به خوبی آگاه است.

با توجه به این سوابق و حضور وی در سرزمین مادری و فکری موسی صدر، اعلام حقیقت ناپدید شدن این رهبر شیعیان لبنان می‌تواند نخستین گام سعد مجبر برای اعلام جدایی از رژیمی باشد که از هم اکنون باید آن را پیوسته به تاریخ دانست.
 *دانشجوی مطالعات خاورمیانه دانشگاه کلمبیا